Κούρεμα του χρέους ζητά το ΔΝΤ

Επιστροφή στην ανάπτυξη προβλέπει ο Πολ Τόμσεν την ώρα όμως που η έκθεση του ΔΝΤ εκφράζει φόβους για τα κόκκινα δάνεια ενώ ζητά μικρότερες δαπάνες για συντάξεις.

Πιο συγκεκριμένα, ο αξιωματούχος έκανε λόγο για ουσιαστική πρόοδο στο μέτωπο της δημοσιονομικής και εξωτερικής προσαρμογής, υπογραμμίζοντας ωστόσο πως η επίτευξη ισχυρής ανάπτυξης απαιτεί σημαντική πρόοδο στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Την ίδια ώρα μεταξύ άλλων η έκθεση του ΔΝΤ καταγράφει :

* Χρηματοδοτικό κενό 12,6% το 2015 (από το οποίο τα 6,7 δισ. ευρώ είναι η μη προσδιορισμένη επίσημη χρηματοδότηση ή η πρόσβαση στις αγορές). Εκτιμά ότι θα αρχίσει να φαίνεται από τον Μάιο του 2015.

* Δημοσιονομικό κενό 2 δισ. ευρώ το 2015, 3,7 δισ. ευρώ το 2016 και 1,8 δισ. ευρώ το 2017.

* Διατυπώνονται φόβοι και αιχμές για πολιτικές πιέσεις χαλάρωσης.

* Ανοίγει «παράθυρο» υπαναϋπολογισμού τον Σεπτέμβριο του δημοσιονομικού κενού.

* Εκτιμάται πιστωτική επέκταση μόνο από το 2016 και μετά (3,6%).

* Ανάγεται σε ρυθμιστή νέων περικοπών σε μισθούς και συντάξεις η δραματική βελτίωση απόδοσης δημοσίου.

* Γίνεται παραδοχή ότι το κοινωνικό μέρισμα είναι προσωρινό και μη επαναλαμβανόμενο μέτρο.

* Γίνεται παραδοχή από τον Έλληνα εκπρόσωπο στο ΔΝΤ Θάνο Κατσάμπα ότι υπάρχουν δεσμεύσεις για ανατροπές στα εργασιακά, ότι παραμένει το αποθεματικό του ΤΧΣ και ότι υπάρχουν κίνδυνοι στην υλοποίηση του προγράμματος.

Η έκθεσή του ΔΝΤ «προαναγγέλλει» νέα φθινοπωρινά μέτρα όπως: κατάργηση εκπτώσεων σε δαπάνες, νέο μισθολόγιο, αλλαγή μη μισθολογικών δαπανών, νέο πλαίσιο ομαδικών απολύσεων, νέο ασφαλιστικό, αλλά και νέες παρεμβάσεις σε γάλα, φάρμακα, ψωμί, λειτουργία καταστημάτων τις Κυριακές αν κριθούν αναγκαίες.
Υπάρχει επίσης δέσμευση για χρονοδιάγραμμα κατάργησης φόρων-τελών υπερ τρίτων, αλλά και για επανεξέταση απόδοσης του ΕΝΦΙΑ τον Σεπτέμβριο με παρεμβάσεις «εξάλειψης» εξαιρέσεων αν χρειαστούν από το 2015.

Αναφορικά με τις τράπεζες έκδηλη είναι η ανησυχία για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια τα οποία χαρακτηρίζονται απειλή για την ικανότητα των τραπεζών να στηρίξουν την ανάκαμψη. Βρίσκονται σε επίπεδα πολύ πιο υψηλά από ό,τι «σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες που δυσκολεύτηκαν να αποφεύγουν συστημική κρίση». Το Ταμείο στην έκθεσή του κάνει λόγο για αισιόδοξες παραδοχές της ΤτΕ και αναφέρει ότι ενώ δεν υπάρχει άμεσος κίνδυνος για τη σταθερότητα, το ΔΝΤ «ανησυχεί ότι οι τράπεζες θα δυσκολευτούν» με αποτέλεσμα να οδηγηθούν σε παρατεταμένη απομόχλευση, με συνακόλουθο κίνδυνο για την οικονομία.
Η δημοσιονομική προσαρμογή –αναφέρει το ΔΝΤ– συνεχίζει να εντυπωσιάζει. Όμως, μεγαλύτερη δημοσιονομική προσαρμογή είναι αναγκαία για την αποκατάσταση της βιωσιμότητας του χρέους.
Και από τη στιγμή που το πρωτογενές πλεόνασμα θα πρέπει να διατηρηθεί σε πάνω από το 4% του ΑΕΠ για πολλά χρόνια αρχίζουν τα… δύσκολα. Γίνεται λόγος για κόπωση προσαρμογής που είναι πλέον φανερή με αιχμές για τις υποσχέσεις για «κοινωνικό μέρισμα» και “όχι νέα μέτρα” από «τους πολιτικούς ηγέτες δείχνουν ότι η πολιτική δέσμευση για την στρατηγική του χρέους θα δοκιμαστεί σοβαρά».

Το ΔΝΤ εξηγεί ότι η στρατηγική μείωσης του χρέους «δεν αφήνει κανένα περιθώριο για οποιαδήποτε αξιοσημείωτη αύξηση σε μισθούς και συντάξεις από τα σημερινά επίπεδα έως την περίοδο μέχρι τις εθνικές εκλογές του 2016». Αντίθετα αναφέρει ότι «με τους φορολογικούς συντελεστές ήδη υψηλούς» και τις δαπάνες να συμπιέζονται «η αναγκαία πρόσθετη δημοσιονομική προσαρμογή χωρίς περαιτέρω περικοπές στους μισθούς και τις κοινωνικές μεταβιβάσεις και ειδικά σε συντάξεις που παραμένουν σε υψηλά επίπεδα σε σχέση με το ΑΕΠ, θα είναι δυνατή μόνο με μια δραματική βελτίωση της αποτελεσματικότητας του δημόσιου τομέα». Γι ΄αυτό, εξηγεί το ΔΝΤ, το πρόγραμμα είναι «βαρύ» σε διαρθρωτικά μέτρα για την διαμόρφωση σύγχρονων δημοσιονομικών θεσμών και αναμόρφωση της Ελλάδας σε πεδία που είναι ακόμα εξαιρετικά αναποτελεσματικός ο δημόσιος τομέας.

Ειδική μνεία γίνεται στα έσοδα. Ενώ υπάρχουν επιτέλους σημάδια βελτίωσης της φορολογικής διοίκησης, η πρόοδος εξακολουθεί να απογοητεύει, αναφέρεται και «αυτή η πρόκληση εξακολουθεί να αποτελεί ένα κρίσιμο κίνδυνο για το πρόγραμμα».

Η βιωσιμότητα του χρέους εξακολουθεί να αποτελεί σοβαρό πρόβλημα, επισημαίνεται. Εκτιμάται ότι τα υψηλά επίπεδα την προσεχή 10ετία, θα παραμένουν εμπόδιο για την πρόσφατη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος, «ειδικά αν οι αμφιβολίες επανεμφανίζονται για την πολιτική βούληση και διατηρηθεί ένα υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα».

Γίνεται σαφές ότι είναι «απαραίτητο οι Ευρωπαίοι εταίροι να επαναβεβαιώνουν τις δεσμεύσεις τους για τη συμφωνηθείσα στρατηγική του χρέους βρισκόμενοι σε ετοιμότητα να παρέχουν την πρόσθετη ελάφρυνση που απαιτείται».

Υπάρχουν «λόγοι για συγκρατημένη αισιοδοξία» λέει το ΔΝΤ. Κάνει λόγο για ανάκαμψη αλλά και για την πιθανή αρχή ενός ενάρετου κύκλου ενάρετο κύκλο, εξηγώντας ότι αυτά «είναι πολύ καλά νέα, και αντανακλούν πάνω απ΄ όλα την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης».

Ωστόσο, οι πρόσφατες εξελίξεις, ειδικά το γεγονός ότι οι εξαγωγές έχουν αποτύχει να αποτελέσουν ισχυρή κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης, (σημ σε αντίθεση με άλλες χώρες της περιφέρειας) αποδεικνύουν ότι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις είναι ακόμη πολύ πίσω «από την κρίσιμη μάζα που απαιτείται για να επιτευχθεί μια πιο διατηρήσιμη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος».

Συστήνουν αποφασιστική εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. «Είναι επιτακτική ανάγκη να μην υπάρχει εφησυχασμός και να αποφευχθούν οι μεγάλες καθυστερήσεις στην υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων και στην ολοκλήρωση αξιολογήσεις του προγράμματος».
Το ταμείο αναφέρει μια σειρά από προκλήσεις, που «πρέπει να υπερπηδηθούν πριν από τη σταθεροποίηση» και μια διαρκή και ισόρροπη ανάπτυξη. Κάνει λόγο για αδύναμες εξαγωγές, για τα επισφαλή δάνεια, τα δημοσιονομικά κενά που προβλέπονται για το 2015-16, και το δημόσιο χρέος παραμένει πολύ υψηλό.

Ειδική μνεία γίνεται για την πολιτική αναταραχή το 2011 – 12 και τα προβλήματα που δημιούργησε το ζήτημα παραμονής στη ζώνη του ευρώ, «που επιδείνωσε την αβεβαιότητα και ενθάρρυνε κατεστημένα συμφέροντα»

Εκτιμά επίσης ότι η μείωση μισθών δεν τόνωσε, όσο θα έπρεπε την ανταγωνιστικότητα. Οι ονομαστικοί μισθοί έχουν μειωθεί κατά περίπου 16% από το 2009 αλλά η ανταγωνιστικότητα μετρούμενη με βάση τις μειώσεις τιμών δεν ανταποκρίθηκε «αντανακλώντας ακαμψίες στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών».

Στους κινδύνους ανάπτυξης το ΔΝΤ καταμετρά την εσωτερική πολιτική αστάθεια, την κόπωση προσαρμογής, αποκλίσεις στην υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων, της πιέσεις από κεκτημένα συμφέροντα, την αποτυχία στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των τρωτών σημείων των τραπεζικών ισολογισμών, αποπληθωρισμό, αλλά και εξωτερικούς παράγοντες.

Το χρέος εκτιμάται στο 174% του ΑΕΠ το τρέχον έτος, και αναμένεται να μειωθεί στο 128% το 2020 και στο 117% το 2022, χωρίς να υπολογιστούν «ενδεχόμενα επιπλέον μέτρα ανακούφισης από τους Ευρωπαίους εταίρους στην Ελλάδα».

Για το 2014 αναφέρεται ότι «οι αρχές βρίσκονται σε καλό δρόμο για την επίτευξη του στόχου» και ότι οι κίνδυνοι για τις δημοσιονομικές προοπτικές «είναι γενικά ισορροπημένοι». Το ΔΝΤ δεν αποκλείει μεγαλύτερη αύξηση των φορολογικών εσόδων, καθώς η οικονομία ανακάμπτει, «το ιστορικό της υπό-εκτέλεσης του προϋπολογισμού επισημαίνει επίσης τη δυνατότητα της υπερ-απόδοσης» αναφέρει, ενώ στον αντίποδα αναφέρει τον κίνδυνο για δυσμενείς δικαστικές, τον αβέβαιο αντίκτυπο των νέων πρωτοβουλιών της φορολογικής πολιτικής, τυχόν χαμηλή απόδοση των φόρων ακίνητης περιουσίας και της συγκράτησης των δαπανών στον τομέα της υγείας.

«Οι αρχές επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους να λάβουν αντισταθμιστικά μέτρα, εάν οι κίνδυνοι υλοποιηθούν» αναφέρει και εκτιμά ότι απαιτούνται επιπλέον μέτρα για να κλείσει το κενό 2015-16. Αναφέρει μάλιστα ότι το ΔΝΤ συμφώνησε να εξετάσει εκ νέου τις προβλέψεις κατά τον χρόνο του προϋπολογισμού του 2015.

Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις προχωρούν, αν και με άνισο τρόπο.

Το ΔΝΤ πλέον πιέζει για το εργασιακό πεδίο. «Είναι ζωτικής σημασίας στο πλαίσιο της επόμενης αναθεώρησης οι περιορισμοί σχετικά με τις ομαδικές απολύσεις να εξαλειφθούν» αναφέρεται. Το ίδιο ζητά και για το Lock Out περιγράφοντας την Ελλάδα ως μία ακραία περίπτωση στην ΕΕ.

Γίνεται με σαφήνεια λόγος για «την ανάγκη για περαιτέρω μεταρρύθμιση των συντάξεων για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητά τους» αλλά και για στόχο 2.000 απολύσεων το 1ο τρίμηνο του 2015 ο οποίος θα επανεξεταστεί για το κατά πόσο «θα οριστεί επισήμως ως στόχος» μνημονίου.

Ως «ιδιαίτερη πρόκληση» αναφέρει τα ληξιπρόθεσμα χρέη ασφαλιστικών ταμείων και ειδικά του ΕΟΠΥΥ που «δεν έχει καταβάλει τις οφειλές προς τα δημόσια νοσοκομεία στην ώρα τους».

Για τις ιδιωτικοποιήσεις αναφέρεται ότι διάφοροι παράγοντες στηρίζουν τις καθυστερήσεις, όπως η έλλειψη ελέγχου, εμπόδια για την προετοιμασία των ακινήτων προς πώληση, χρονοβόρες ρυθμιστικές διαδικασίες, η ανάγκη για ρυθμιστικές δομές και συνεχούς στήριξης από διάφορα υπουργεία. Ετσι, τα συνολικά έσοδα εως το 2022 πλεόν υπολογίζονται κατά 3,9 δις. ευρώ χαμηλότερα, σε 22,4 δισ. ευρώ.

ΔΝΤ: Μόνο πρόσκαιρο το πρόβλημα χρηματοδότησης

Το ΔΝΤ εξηγεί ότι από την ΕΕ απομένουν μόνο 1,9 δισ. ευρώ. «Το πρόγραμμα εξακολουθεί να πληροί τις ουσιαστικές προϋποθέσεις» για την χρηματοδότησή του αλλά «με λίγο ή καθόλου περιθώριο».

Αναφέρει πάντως ότι οι κίνδυνοι για τη δημόσια βιωσιμότητα του χρέους παραμένουν σημαντικοί, παρόλο που μετριάστηκαν το τελευταίο διάστημα.

Οι ακαθάριστες δανειακές ανάγκες είναι σχετικά υψηλές φέτος και το 2015 (περίπου 23% εκατό του ΑΕΠ το 2014), αλλά μετά μειώνονται ταχύτατα αναφέρει με νόημα το ΔΝΤ.

Γίνεται πάντως και λόγος για κινδύνους από χαμηλότερη ονομαστική ανάπτυξη, αποκλίσεις των ιδιωτικοποιήσεων και ενδεχόμενων υποχρεώσεων του χρηματοπιστωτικού τομέα. Καταγράφει και 2,5 δισ. ευρώ επιστροφών φόρων που θα εκκαθαριστούν το 2015.

 

Η απάντηση του ΥΠΟΙΚ

Η κυβέρνηση πιστεύει ότι δεν θα χρειαστούν περαιτέρω μέτρα λιτότητας για την εξασφάλιση των οικονομικών και δημοσιονομικών στόχων το 2015- 2016, καθώς αναμένει ότι, όπως και το 2013, οι προβλέψεις της θα επαληθευθούν. Αυτό αναφέρει το υπουργείο Οικονομικών, απαντώντας στην έκθεση που δημοσιοποίησε το απόγευμα το ΔΝΤ.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου, η ικανοποιητική πορεία του προϋπολογισμού με τη σημαντική υπέρβαση στόχων, σε συνδυασμό με τη σταδιακή αύξηση της ρευστότητας έπειτα από την έξοδο του Δημοσίου και των τραπεζών στις αγορές, και την εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, θα μηδενίσουν την όποια δημοσιονομική απόκλιση.

Μάλιστα, το υπουργείο Οικονομικών επανέρχεται με έμφαση στην ελάφρυνση του δημοσίου χρέους, η οποία, όπως επισημαίνεται στην ανακοίνωση, προέχει και για αυτήν έχουν δεσμευτεί οι εταίροι, σε συνδυασμό με την πιστή εφαρμογή των καίριων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

Με πληροφορίες από το www.capital.gr