Σοβαρές αντιρρήσεις του ΔΣΑ για τις αλλαγές στον ποινικό και σωφρονιστικό κώδικα

Τις σοβαρές αντιρρήσεις του δικηγορικού κόσμου για τις κρίσιμες αλλαγές στον ποινικό και σωφρονιστικό κώδικα που εισάγει το υπό ψήφιση πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης, εξέφρασε μιλώντας στη Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης κατά την πρώτη ανάγνωση του επίμαχου νομοσχεδίου ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθήνας, Βασίλης Αλεξανδρής. Υποστήριξε μεταξύ άλλων ο πρόεδρος του μεγαλύτερου επιστημονικού συλλόγου της χώρας: «Προωθούνται σοβαρές και κρίσιμες τροποποιήσεις σε βασικά νομοθετήματα. Ο ΔΣΑ και ουδείς άλλος δικηγορικός σύλλογος ενημερώθηκε περί της εξελίξεως αυτής. Η δε εντός 24 ωρών κλήση μας για υποβολή παρατηρήσεων είναι προφανώς προσχηματική, αφού αντικειμενικά είναι πλήρως αδύνατο να προβούμε σε τεκμηριωμένα σχόλια και προτάσεις επ’ αυτών… »Αντιλαμβάνεσθε ότι επί της ουσίας εποικοδομητικός διάλογος δεν μπορεί να υπάρξει. Πιστεύω ότι δεν τον επιθυμούσατε. Δεν είναι η πρώτη φορά που έχουμε τέτοιο αιφνιδιασμό. Στις αποζημιώσεις των εμμίσθων δικηγόρων υπήρξε οποιαδήποτε διαβούλευση; Για τα ευρωπαϊκά πτυχία που εν μια νυκτί άλλαξε το καθεστώς του άρθρου 15 του κώδικα Δικηγόρων, υπήρξε οποιαδήποτε συνεννόηση, διαβούλευση; »Με αποσπασματικό και εμβαλωματικό τρόπο προτείνονται διατάξεις(…). Πιο πολύ θα ήθελα να μάθω τη σύνθεση της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής, εάν υπάρχει, εκτός κι αν είναι ανώνυμου συντάκτη. Το ερωτώ, και θα το πω ανεπεξέργαστα, γιατί τις ρυθμίσεις που επιχειρεί να εισάγει αυτό το νομοσχέδιο, θα τις ζήλευε για τη δικαιοδοτική κρίση του οποιοδήποτε καθεστώς το οποίο λειτουργεί υπό πολιτειακή εκτροπή. Σε ποιο έκτακτο στρατοδικείο επέλεγε ο πρόεδρος στρατοδικείου τα έγγραφα τα οποία θα έπρεπε να αναγνωσθούν; »Το έλλειμμα ορθολογικού σχεδιασμού θέτει αυτομάτως το ερώτημα της σκοπιμότητας που εξυπηρετούν τέτοιες ρυθμίσεις, ιδίως σήμερα που η χώρα μας δοκιμάζεται από μια βαθιά κρίση θεσμών. Εν προκειμένω παραβιάζονται βασικές αρχές της ποινικής νομοθέτησης αλλά και θεμελιώδεις εγγυήσεις της Ευρωπαϊκής δημόσιας τάξης και του κράτους δικαίου. Ενδεικτικά σημειώνουμε: 1] Η αιτιολογία των προτεινόμενων διατάξεων για την απόλυση υπό όρους, ιδίως του άρθρου 3, μαρτυρεί μια ηθικοποίηση του ποινικού δικαίου στο βαθμό που ως κριτήριο δεν λαμβάνεται μόνο η βαρύτητα της πράξης αλλά η ηθική απαξία των εγκλημάτων .(σ.σ. προβλέπεται απόλυση υπό όρους για καταδίκους των άρθρων 187, 299 Π.Κ, δηλ. εγκληματική οργάνωση μετά την παραμονή 20 ετών στη φυλακή). 2] Η προτεινόμενη τροποποίηση του άρθρου 187 του Ποινικού Κώδικα, ειδικώς το άρθρο 5 (σ.σ. πρόβλεψη ευνοϊκής μεταχείρισης για όσους καταθέτουν πληροφορίες συμβάλλοντας στην εξάρθρωση εγκληματικών ή τρομοκρατικών οργανώσεων), είναι αμφιβόλου συνταγματικότητας καθόσον είναι απολύτως ασαφής ως προς το πεδίο εφαρμογής της. Ποιος είναι ο υπαίτιος της εγκληματικής πράξης, ποιον αφορά; Εάν εξαιρούνται οι πράξεις του 187Α του Ποινικού Κώδικα δεν αποσαφηνίζεται. Επιπλέον αντιβαίνει στις αρχές της αντιδικίας και της ισότητας των όπλων καθώς και στο ειδικότερο δικαίωμα του κατηγορουμένου για εξέταση μαρτύρων κατηγορίας της αντίκρουσής τους κατ΄ άρθρον 1 και 3 της ΕΣΔΑ. Στο βαθμό που οι εκθέσεις των μαρτύρων οι οποίοι παρέχουν πληροφορίες και συντελούν στην ανακάλυψη και εξάρθρωση μιας τρομοκρατικής οργάνωσης τηρούνται σε ειδικό αρχείο της Εισαγγελίας και επ΄ αυτών λαμβάνουν γνώση μόνο τα μέλη του αρμοδίου δικαστηρίου, δικαστικού συμβουλίου ή δικαστηρίου που εξετάζουν την χορήγηση ή μη των οικείων ευεργετημάτων. Για τον κατηγορούμενο και την υπεράσπισή του είναι προφανές ότι υπάρχει ένα τμήμα του αποδεικτικού υλικού που παραμένει επτασφράγιστο μυστικό. 3] Ευθέως αντισυνταγματική και μη συμβατή με τις επιταγές της ΕΣΔΑ –και όχι μόνο- είναι η προτεινόμενη παράγραφος 3 α στο άρθρο 340 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (σ.σ. η απουσία συνηγόρου λόγω επαγγελματικού κωλύματος δεν εμποδίζει τη πρόοδο της δίκης). Κατά την πάγια νομολογία των ευρωπαϊκών δικαστηρίων το δικαίωμα των κατηγορουμένων να έχει συνήγορο υπεράσπισης συνιστά θεμελιώδη εγγύηση και συστατικό στοιχείο της αρχής της δίκαιης δίκης. Η διεξαγωγή μιας ποινικής δίκης, μικρής ή μεγάλης διάρκειας-καμία δικονομική τάξη δεν ρυθμίζει δικονομικά την έκταση- χωρίς συνήγορο υπεράσπισης και μάλιστα εκείνον της επιλογής του κατηγορουμένου, καθιστά την όλη διαδικασία άκυρη. Επίσης σαφώς ανεπίτρεπτη είναι η αναφορά ότι με τη ρύθμιση αυτή επιδιώκεται να αντιμετωπισθεί η συνήθης πρακτική των συνηγόρων που ενώ συμμετέχουν σε δίκες μακράς διάρκειας, προκαλούν, άκουσον-άκουσον 2014 Βουλή των Ελλήνων, προσκόμματα στην εξέλιξη τους, επικαλούμενοι αδυναμία συμμετοχής τους σε ορισμένες συνεδριάσεις λόγω άλλων επαγγελματικών υποχρεώσεων. Περίμενα ότι αυτό θα είχε οίκοθεν διαγραφεί. Με τη μειωτική αυτή διατύπωση παραγνωρίζεται ότι οι δικηγόροι δεν επικαλούνται προσχηματικά αλλά πραγματικά άλλες υποχρεώσεις. Το αν έχουν άλλες υποχρεώσεις ελέγχεται από τα δικαστήρια.. Δεν ευθύνονται για την σημερινή κατάσταση… Δεν επιτρέπεται να θυσιάζεται με προχειρότητα και ευκολία ως «Ιφιγένεια» το δικαίωμα υπεράσπισης και άσκηση του δικηγορικού λειτουργήματος… Πρέπει το υπουργείο Δικαιοσύνης να συνειδητοποιήσει και αυτό να αποτελέσει μόνιμη αντίληψη νομοθετικής πολιτικής, ότι δεν νοείται δίκαιη δίκη χωρίς τη παρουσία δικηγόρου.. Το πρόβλημα δημιουργείται από το σαφή και εξ αρχής προγραμματισμό των συνεδριάσεων από έλλειψη υλικοτεχνικής υποδομής ώστε όλοι να γνωρίζουν τις υποχρεώσεις τους εκ των προτέρων… 4] Με τις προτεινόμενες αλλαγές στα 258 και 364 άρθρα του <κώδικα Ποινικής δικονομίας. Παρέχεται απόλυτη εξουσία στο πρόεδρο του δικαστηρίου , αφ΄ ενός για τον χρόνο και τον τρόπο υποβολής παρατηρήσεων αντίκρουσης των αποδεικτικών μέσων αφ ετέρου και κυρίως, να κρίνει εκείνος ποια σημεία των εγγράφων θα αναγνώσει ως ουσιώδη και σημαντικά. Όμως με αυτόν τον τρόπο παραβιάζονται οι θεμελιώδεις αρχές της προφορικότητας και αμεσότητας καθώς και τα δικαιώματα υπεράσπισης κατά το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ. Η επιδιωκόμενη ταχεία εκδίκαση της υπόθεσης δεν μπορεί να επιτευχθεί έναντι οιουδήποτε τιμήματος και σε βάρος της ορθής απονομής της Δικαιοσύνης σ΄ ένα κράτος δικαίου. Θα ήθελε να ελέγξετε σε ποια χώρα της ΕΕ, το έργο της επιλογής των εγγράφων που θα αναγνωσθούν δεν γίνεται από την υπεράσπιση του κατηγορουμένου αλλά ανατίθεται στο πρόεδρο του δικαστηρίου. 5] Επιπλέον δεν είναι δυνατόν μία απόδραση, εντός ή εκτός εισαγωγικών, να δημιουργήσει νέα προϋπόθεση για ίδρυση νέων σωφρονιστικών συστημάτων. Το μεμονωμένο είναι εχθρός του γενικού καλού. Γνωρίζετε ποια έκρηξη διαμαρτυριών υπήρξε όταν ο προκάτοχος σας και Σύμβουλος στο ΣτΕ, υπουργός Δικαιοσύνης, μερίμνησε για τη θέσπιση του θεσμού των αδειών. Η αντίδραση ήταν μεγάλη όμως ο θεσμός αυτός από κανέναν δεν αμφισβητείται ότι πέτυχε απολύτως… Το αν υπήρξε ένα φαινόμενο μιας κάποιας αβελτηρίας, η οποία δεν ξέρω που μπορεί να οφείλεται, δεν σημαίνει ότι ο θεσμός είναι αποτυχημένος. 6] Γιατί έχουμε τόσο μεγάλο αριθμό κρατουμένων; Μια επίσκεψη στη φυλακή Ελαιών και μια καταγραφή, ποιοι είναι Έλληνες, ποιοι αλλοδαποί, γιατί καταδικάσθηκαν, πόσο καταδικάσθηκαν, ομιλώ κυρίως για τους αλλοδαπούς, να δείτε πως υπάρχει αυτή η μεγάλη διόγκωση του αριθμού των κρατουμένων, που νομίζω δεν θεραπεύεται με το να διευρύνουμε την αντίληψη να χτίζουμε νέες φυλακές, νέα Μαλανδρίνα, νέους Ελαιώνες. Νομίζω χρειάζεται άλλη πολιτική και χρειάζεται η Ένωση των ελλήνων δικαστών, που πάντοτε πιστεύω ότι επιδεικνύει κατανόηση, να αντιληφθεί το πρόβλημα και με τη συνεργασία της Ένωσης Ελλήνων Ποινικολόγων και των δικηγορικών συλλόγων, να καταλήξουμε στο τι πραγματικά φταίει. Αλλιώς θα έχουμε μια ατέρμονη κτηριολογική μανία νέων φυλακών».