Όταν η Παναγιά «αποκαλύφθηκε» στην Τήνο

 

Μπορεί η Τήνος να έχει εξαιρετικές και εν πολλοίς ανεξερεύνητες ομορφιές αλλά η ύπαρξη του Ιερού Ναού της Παναγίας –γνωστός και ως Παναγία Ευαγγελίστρια– καθιστά… δικαιωματικά το νησί ως έναν από τους σημαντικότερους τόπους ιερού προσκυνήματος στη χώρα αλλά και σε όλη την υφήλιο.

 

Επιμέλεια: Νίκος Τσαγκατάκης

 

Ο 15 Αύγουστος ή όπως γλαφυρά αποκαλείται το «Πάσχα του καλοκαιριού» έχει ξεχωριστή θέση στην ελληνική παράδοση. Σε κάθε περιοχή της Ελλάδας υπάρχει ένα τελετουργικό που συνδέεται με την Κοίμηση της Θεοτόκου, μία ημέρα που στις περισσότερες των περιπτώσεων δεν αποτελεί ημέρα πένθους αλλά γιορτή αγαλλίασης για το σμίξιμο του Θεανθρώπου με τη μητέρα Του. Είναι λογικό, λοιπόν, τα ήθη και τα έθιμα αιώνων να αναβιώνουν τη συγκεκριμένη ημέρα, με την Τήνο να τραβά όλα τα φώτα πάνω της μιας και θεωρείται η πρωτεύουσα του θρησκευτικού τουρισμού στην χώρα μας.

Αιτία –τι άλλο;– η Ιερή Εικόνας της Παναγίας που φυλάσσεται στον ναό και συνδέθηκε με συγκλονιστικές αναφορές για πολυάριθμα θαύματα που λάμβαναν χώρα, αποτελώντας εν πολλοίς την επιβεβαίωση της ύπαρξης της Θεοτόκου στη Γη.

 

Η ιστορία της εικόνας

Ο ναός της Παναγίας Ευαγγελίστριας στην Τήνο είναι αφιερωμένος στην ιερή εικόνα που ανακαλύφθηκε εκεί στα 1823 και συνέπεσε χρονικά με την εγκαθίδρυση του νεότερου ελληνικού κράτους. Η παράδοση θέλει μια νεαρή μοναχή από την Ιερά Μονή Κεχροβουνίου, την Αδελφή Πελαγία, να είναι ο άνθρωπος στον οποίο μέσω οράματος αποκαλύφθηκε η μητέρα του Θεανθρώπου. Σύμφωνα πάντα με την παράδοση η Παναγία εμφανίστηκε μπροστά στην Αδελφή Πελαγία και της ζήτησε να βρει και να φέρει στο φως μια θαυματουργή εικόνα που επί χρόνια βρισκόταν θαμμένη στη γη.

Ο σχετικός θρύλος αναφέρει ότι μόλις η εικόνα αντίκρισε το φως του ήλιου, ένα γυάλινο κάλυμμα δημιουργήθηκε για να την προστατέψει. Οι άνδρες που ξέθαψαν την εικόνα κατάφεραν να το σπάσουν και όσοι την άγγιξαν θεραπεύτηκαν.

Μεταξύ των πρώτων επισκεπτών που κατέφθασαν στο νησί για να προσκυνήσουν το ιερό εικόνισμα ήταν και οι ήρωες του 1821, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Ανδρέας Μιαούλης και Ιωάννης Μακρυγιάννης.

Στην εικόνα, η Παναγία απεικονίζεται σε στάση προσευχής προφέροντας τα λόγια από ένα ανοιχτό βιβλίο που βρίσκεται μπροστά της. Απέναντί της βλέπουμε τον Αρχάγγελο Γαβριήλ να κρατάει στα χέρια του έναν κρίνο, σύμβολο της αγνότητας, ενώ το Άγιο Πνεύμα με τη μορφή περιστεριού κατεβαίνει από τον ουρανό.

Η τεχνοτροπία της Ιερής Εικόνας θεωρείται παλαιότερη της βυζαντινής περιόδου και ανάγεται στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους. Οι μελέτες που σχετίστηκαν με την προέλευσή της οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι η Μεγαλόχαρη της Τήνου είναι έργο του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά. Στις μέρες μας, η Ιερή Εικόνα είναι καλυμμένη με χρυσό και πολύτιμες πέτρες, τα οποία αποτελούν αφιερώματα των πιστών και έκφραση της βαθιάς πίστης και ευγνωμοσύνης τους προς Εκείνη.

 

Η εκκλησία

Ο ιερός ναός της Μεγαλόχαρης ανεγέρθηκε αμέσως μετά την εύρεση της θαυματουργής εικόνας. Η μεγαλοπρεπής κατασκευή του –συμπεριλαμβανομένης της εικονογραφίας και των οικοδομημάτων που πλαισιώνουν τον ναό– ολοκληρώθηκε 8 χρόνια αργότερα, στα 1830-1831.

Επί της ουσίας η εκκλησία αποτελεί ένα μοναστηριακό συγκρότημα. Οι ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν ανέδειξαν την ύπαρξη ενός προϋπάρχοντος ναού των πρώιμων βυζαντινών χρόνων αφιερωμένου στον Άγιο Ιωάννη. Ωστόσο, στην ίδια τοποθεσία, προγενέστερος και αυτού του ναού θεωρείται ο αρχαίος ναός του θεού Διόνυσου.

Πλήθος από εξειδικευμένους τεχνίτες και ταλαντούχους καλλιτέχνες εργάστηκαν ακατάβλητα για να χαράξουν τα λαμπερά μάρμαρα και να φιλοτεχνήσουν το μεγαλοπρεπές εσωτερικό του ναού. Ταυτόχρονα, ο χρυσός και το ασήμι που γενναιόδωρα πρόσφεραν στη Θεοτόκο χριστιανοί από όλο τον κόσμο, οι τεράστιοι πολυέλαιοι και τα αμέτρητα καντηλέρια που σχηματίζουν ατελείωτες σειρές φωτός συνθέτουν ένα μεγαλειώδες έργο χριστιανικής τέχνης και αρχιτεκτονικής. Στον ίδιο αυτό χώρο τελείται αδιάκοπα από την πρώτη ημέρα εγκαινίων του ναού έως σήμερα η Θεία Λειτουργία, πλημμυρίζοντας τον χώρο με ιερή συγκίνηση και θρησκευτική μεγαλοπρέπεια.

 

Τέσσερις γιορτές…

 

Τέσσερις ημέρες τον χρόνο γιορτάζει η Παναγίας της Τήνου:

-Στις 30 Ιανουαρίου, ημέρα εύρεσης της θαυματουργής εικόνας

-Στις 25 Μαρτίου, ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

-Στις 23 Ιουλίου, ημέρα οράματος της Αγίας Πελαγίας

-Στις 15 Αυγούστου, ημέρα της Κοίμησης της Θεοτόκου.