ΣΤΑΘΗΣ ΤΣΟΤΣΟΡΟΣ: Ο κύριος καθηγητής που απογείωσε τα ΕΛ.ΠΕ.

Στη διάσημη ισπανική τηλεοπτική σειρά «La casa de papel» που γκρεμίζει τηλεθεάσεις σε ολόκληρο τον κόσμο, τη σεναριακή παράσταση κλέβει ο κύριος καθηγητής, ο άνθρωπος που σχεδιάζει την τέλεια ληστεία στο Βασιλικό Νομισματοκοπείο στη Μαδρίτη. Στην περίπτωση των ΕΛ.ΠΕ., ο πραγματικός καθηγητής της ιστορίας δεν ασχολήθηκε με πετρελαϊκές παρα-αγορές, αντιθέτως ήταν ο ενορχηστρωτής ενός μεγάλου ελληνικού επιχειρηματικού success story, αφού κατάφερε να βγάλει τον εγχώριο ενεργειακό όμιλο από το τέλμα των ζημιών και να τον εκτοξεύσει στον αστερισμό των οικονομικών ρεκόρ και της διεθνούς καταξίωσης.

Του Νίκου Τσαγκατάκη

Το κλείσιμο της περασμένης εβδομάδας σφραγίστηκε σε επίπεδο επιχειρηματικής επικαιρότητας από την αλλαγή διοικητικής φρουράς που έλαβε χώρα στον όμιλο των Ελληνικών Πετρελαίων. Και αυτή η μετάβαση έγινε με ένα περίεργο –όχι όμως τυχαίο, όπως λένε οι κακές γλώσσες– déjà vu, καθώς έπειτα από τέσσερα χρόνια επανέρχεται στην προεδρία των Ελληνικών Πετρελαίων ο Γιάννης Παπαθανασίου. Ο πρώην υπουργός Οικονομικών επί κυβέρνησης Κώστα Καραμανλή είναι αυτός που θα αντικαταστήσει τον επιτυχημένο Στάθη Τσοτσορό, στον οποίο είχε εκείνος παραδώσει τη σκυτάλη το 2015. Και εκείνη η εναλλαγή ρόλων και καθηκόντων ήταν διόλου ανέφελη όπως η σημερινή. Αρκεί να θυμηθούμε ότι τη διοίκηση των ΕΛ.ΠΕ. την ανέλαβε ως πρόεδρος ο Στ. Τσοτσορός στις 4 Μαΐου του 2015 και τέσσερα 24ωρα αργότερα, στις 8 Μαΐου έλαβε χώρα το δυστύχημα στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις του ομίλου στον Ασπρόπυργο που κόστισε τη ζωή σε 4 εργαζομένους.

Κατευθείαν στα βαθιά

Τραγικότερο ντεμπούτο δεν θα μπορούσε να περιμένει τον νέο επικεφαλής, που μαζί με τον τότε διευθύνοντα σύμβουλο επίσης νεοδιορισθέντα, Γρηγόρη Στεργιούλη, έπεσαν κατευθείαν στα βαθιά και «έτρεξαν» έναν κρίσιμο οργανωτικό σχεδιασμό στην κορυφή του οποίου τέθηκε η κατάρτιση ενός ολικού συστήματος ασφάλειας των διυλιστηρίων. Έτσι σε χρόνους dt τα ΕΛ.ΠΕ. εφάρμοσαν ένα δομημένο πρόγραμμα δράσεων που στόχο είχε την ενίσχυση της κουλτούρας ασφάλειας εντός του Ομίλου, με αναθεώρηση και εντατικοποίηση των προγραμμάτων εκπαίδευσης των εργαζομένων, με έμφαση στα θέματα ασφάλειας και τήρησης των διαδικασιών, καθώς και επανεξέταση των μηχανισμών εποπτείας και ελέγχου τήρησης των διαδικασιών.

Επιπλέον η διοίκηση Τσοτσορού εκπόνησε νέο οργανόγραμμα διυλιστηρίων, στο πλαίσιο του οποίου αναβαθμίστηκαν οι διευθύνσεις Ασφάλειας και δόθηκε έμφαση στην ενίσχυση της ασφάλειας των εργαζομένων και του εξοπλισμού. Διαβάζοντας τα ρεπορτάζ της εποχής θα διαπιστώσει κάποιος ότι οι δράσεις περί την εργασιακή ασφάλεια επεκτάθηκαν και σε άλλα δύο τομείς που είχαν τη σημασίας τους:

α] Στις κρίσιμες διοικητικές θέσεις τοποθετήθηκαν έμπειρα στελέχη του Ομίλου, ενώ παράλληλα έγιναν προσλήψεις προσωπικού. Ειδικά για τις προσλήψεις θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι έγιναν με όλες τις προβλεπόμενες διαδικασίες και σύμφωνα με τις λειτουργικές ανάγκες των εγκαταστάσεων και της επιχείρησης, σε αντίθεση με όσα ισχυρίζονται αναπόδεικτα διάφοροι κύκλοι περί «επαγγελματικής αποκατάστασης κομματικών εκλεκτών» στα ΕΛ.ΠΕ. Και αυτό γιατί στο διάστημα της περασμένης 4ετίας αποχώρησαν από τα ΕΛ.ΠΕ. περίπου 300 εργαζόμενοι, οι οποίοι με διαφανείς διαδικασίες αντικαταστάθηκαν από ισάριθμους με ανάλογα προσόντα υποψηφίους. Ένας από τους 300 ήταν συγγενικό πρόσωπο υπουργού, το οποίο είχε όλα τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα, και βεβαίως στον διοικητικό κώδικα των επιχειρήσεων δεν υπάρχει άρθρο περί οικογενειακής ευθύνης.

β] Λήφθησαν άμεσα διοικητικά μέτρα, τα οποία αφορούν εργαζομένους και στελέχη που εμπλέκονταν στο δυστύχημα και την παραβίαση διαδικασιών ασφαλείας της εταιρείας που έγιναν η αιτία να προκληθεί η φονική έκρηξη. Στο πλαίσιο αυτό, τέθηκαν στη διάθεση της εταιρείας 5 εργαζόμενοι από διάφορα ιεραρχικά επίπεδα, μέχρι την οριστικοποίηση της προανακριτικής διαδικασίας.

Από το τέλμα των ζημιών στον αστερισμό των ρεκόρ

Παράλληλα με το θέμα της εργασιακής ασφάλειας στα ΕΛ.ΠΕ., η διοίκηση Τσοτσορού έπρεπε να βάλει σε μία σειρά και τα οικονομικά αποτελέσματα. Εδώ το στοίχημα ήταν ακόμη δυσκολότερο, διότι η επιδιωκόμενη ανάκαμψη των αποτελεσμάτων έπρεπε να επιτευχθεί σε ένα οικονομικό περιβάλλον που δεν ευνοούσε τέτοια αισιόδοξα σχέδια. Μιλάμε για το καλοκαίρι του 2015 που η χώρα βρισκόταν αντιμέτωπη με τα βράχια της επίσημης χρεοκοπίας και της εξόδου από το ευρώ καθώς και με την επιβολή των capital controls.

Αναλαμβάνοντας τη διοίκηση των ΕΛ.ΠΕ. σε αυτή την κρίσιμη πενταετία της κρίσης, ο κ. Τσοτσορός ήρθε αντιμέτωπος με μία ζημιογόνο επιχειρηματική οντότητα που τη διετία 2013-2014 «έγραφε» συνολικές ζημιές ύψους 700 εκατ. ευρώ. Έστω κι από αυτήν, όμως, την τόσο κακή αφετηρία, ο οικονομολόγος από τη Ναύπακτο με το πτυχίο του μηχανολόγου – ηλεκτρολόγου μηχανικού που κράτησε το «τιμόνι» των ΕΛ.ΠΕ. κατάφερε (σ.σ. εκείνος επιμένει να λέει συνεσταλμένα ότι η επιτυχία είναι πάντα αποτέλεσμα ομαδικής δουλειάς) να οδηγήσει τον ελληνικό ενεργειακό όμιλο σε μία άνευ προηγουμένου κερδοφορία. Πώς; Βάζοντας, κατ’ αρχάς, σε λειτουργία το νέο διυλιστήριο Ελευσίνας και τις νέες μονάδες Θεσσαλονίκης, με Μ.Ο. Συγκρίσιμων Κερδών EBITDA 763 εκατ. ευρώ, έναντι 373 εκατ. ευρώ της περιόδου 2009-2014 (+104,6%).

Με τον τρόπο αυτό δόθηκε η ευκαιρία στον Όμιλο να επανακάμψει από την προηγούμενη βεβαρυμένη χρηματοοικονομική της δομή, καθώς ο μεγάλος εξωτερικός δανεισμός προς κάλυψη των αυξημένων αναγκών χρηματοδότησης του επενδυτικού προγράμματος 2009-2014, ύψους 3,1 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 2,1 δισ. ευρώ συνδέονταν με τις μεγαλόπνοες επενδύσεις αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού των διυλιστηρίων Ελευσίνας και Θεσσαλονίκης, σε συνδυασμό με τα χαμηλά οικονομικά αποτελέσματα λόγω κάμψης της αγοράς και της αδρανοποίησης ενός διυλιστηρίου, κορύφωσαν το 2015 τον τραπεζικό δανεισμό.

Είναι χαρακτηριστικό ότι από τον συνολικό δανεισμό των 1,6 δισ. ευρώ το 2008 έφτασαν τα ΕΛ.ΠΕ. στα 3,2 δισ. ευρώ (αύξηση 100%), με το ετήσιο χρηματοοικονομικό κόστος να εκτινάσσεται στα 217,2 εκατ. ευρώ έναντι 79,7 εκατ. ευρώ αντίστοιχα (αύξηση172,5%). Αντίθετα, η υψηλή κερδοφορία της περιόδου 2015-2018 είχε ως συνέπεια τη μείωση των συνολικών υποχρεώσεων κατά €1,6 δισ., δηλαδή κατά 25,8%, τη μείωση του τραπεζικού δανεισμού κατά €500.000.000, άρα κατά 15,6%, καθώς επίσης και τη μείωση του ετήσιου χρηματοοικονομικού κόστους κατά €68 εκατ. (-31,2%).

Παρά το δυσμενέστερο περιβάλλον διύλισης του 2018 σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, η υψηλή κερδοφορία συνεχίστηκε και τα Συγκρίσιμα EBITDA διαμορφώθηκαν στα 730 εκατ. ευρώ και τα συγκρίσιμα Καθαρά Κέρδη στα 296 εκατομμύρια, ενώ η θετική πορεία και η ισχυρή θέση του Ομίλου ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ αποτυπώθηκε επίσης στις βελτιωμένες λειτουργικές επιδόσεις των διυλιστηρίων και την αριστοποίηση εφοδιασμού, στα ιστορικά υψηλά παραγωγής και εξαγωγών που ανήλθαν στο 57% των συνολικών πωλήσεων, στη νέα μείωση του κόστους χρηματοδότησης κατά 27% από το 2016, στις αυξημένες ταμειακές ροές λόγω και της επιτυχούς πώλησης της ΔΕΣΦΑ Α.Ε., στην ισχυροποίηση του ισολογισμού με τον καθαρό δανεισμό να περιορίζεται κάτω από 1,5 δισ. ευρώ και τον συντελεστή μόχλευσης στο 38%, επίπεδα που είναι τα χαμηλότερα μετά το 2009, αλλά και στην υψηλότερη διαχρονικά μερισματική απόδοση για τον Όμιλο η οποία ανήλθε συνολικά σε €229.000.000, ήτοι €0,75 ανά μετοχή.

Και το 2018 έκλεισε ως μία από τις καλύτερες χρονιές από πλευράς επιδόσεων διυλιστηρίων, καθώς η διαθεσιμότητα των μονάδων ήταν σε υψηλά επίπεδα και η υπερ-απόδοση αυξήθηκε ακόμα περισσότερο, με συνέπεια ο Όμιλος να καταγράψει νέα ιστορικά υψηλά: η παραγωγή αυξήθηκε κατά 3% και έφτασε τους 15,5 εκατ. τόνους, οι πωλήσεις κατά 4% στα 16,5 εκατ. τόνους (+4%) και οι εξαγωγές έπιασαν το ρεκόρ 9,4 εκατ. τόνων, ανεβάζοντας τα ΕΛ.ΠΕ. σε μία από τις κορυφαίες θέσεις εξαγωγέων στη χώρα.

Όλα τα παραπάνω, όπως ήταν φυσικό, είχαν ως αποτέλεσμα την ενδυνάμωση των δραστηριοτήτων των εταιρειών εγχώριας και διεθνούς εμπορίας του Ομίλου και βεβαίως και τη σημαντική αύξηση των μεριδίων αγοράς, κάτι που καταγράφεται στο ενεργητικό του διευθύνοντος συμβούλου της ΕΚΟ και γενικού διευθυντού εγχώριας και διεθνούς εμπορίας κ. Ρομπέρτο Καραχάννα.

 

Σπουδαίος κοινωνικός εταίρος

Στα παραπάνω θα πρέπει να τονιστεί το γεγονός ότι υπό τη διοίκηση Τσοτσορού τα ΕΛ.ΠΕ. πρωτοστάτησαν τα τελευταία χρόνια όχι μόνο στον επιχειρηματικό στίβο αλλά και στο πεδίο της κοινωνικής προσφοράς. Υποτροφίες και χρηματικά έπαθλα σε αριστούχους μαθητές και φοιτητές, συμβολή στην ανάληψη από τη χώρα μας των Παράκτιων Μεσογειακών Αγώνων το 2019, οικονομική ενίσχυση €1.000.000 για τους πληγέντες της φονικής πυρκαγιάς στο Μάτι και χορηγία για την αποκατάσταση του οδικού δικτύου, αλλά και του θεάτρου στη Μάνδρα, είναι μερικές πρόχειρες αλλά ενδεικτικές κουκκίδες στη μακρά λίστα με δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης που έχει να επιδείξει ο όμιλος των Ελληνικών Πετρελαίων.

Αντιρρήσεις από την αντιπολίτευση για τις αλλαγές 

Δεν ήταν έκπληξη ότι, με την ανάληψη της κυβερνητικής εξουσίας από τη Νέα Δημοκρατία, η κουβέντα για τις αποκρατικοποιήσεις θα ξαναφούντωνε, καθώς η επανεκκίνηση όσων πρότζεκτ ήταν κολλημένα αποτελούσε διακηρυγμένο προεκλογικό στόχο του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Πρώτα στη σχετική λίστα με τις προς ιδιωτικοποίηση επιχειρήσεις φιγουράρουν τα ΕΛ.ΠΕ., με το ΤΑΙΠΕΔ να επιζητά αγοραστή για ένα μέρος του 35,5% των μετοχών που κατέχει το Δημόσιο στην εταιρεία, αφού το 45,5% ανήκει στη συμφερόντων Λάτση, Paneuropean Oil and Industrial Holdings. Μάλιστα, η πρόσφατη συνάντηση Μητσοτάκη – Λάτση στο Μέγαρο Μαξίμου έβαλε φωτιά στα σενάρια, καθώς πολλοί αδυνατούν να πιστέψουν ότι η συνομιλία των δύο αντρών περιορίστηκε στα της επένδυσης της Lamda Development στο Ελληνικό. Για δε την αντιπολίτευση έγινε βεβαιότητα όταν ανακοινώθηκε επισήμως ότι ο Γιάννης Παπαθανασίου θα είναι ο εκλεκτός της κυβέρνησης για τη θέση του μη εκτελεστικού προέδρου των ΕΛ.ΠΕ., ενώ ο Ανδρέας Σιάμισιης θα προαχθεί στη θέση του διευθύνοντος συμβούλου, έχοντας το σχετικό χρίσμα από τον ιδιώτη επενδυτή που κατέχει και το μάνατζμεντ.

Οι διοικητικές αλλαγές στα ΕΛ.ΠΕ. προκάλεσαν την αντίδραση της αντιπολίτευσης, με τον ΣΥΡΙΖΑ και το Κίνημα Αλλαγής να κάνουν λόγο για «ικανοποίηση ιδιωτικών συμφερόντων» και για μη υλοποίηση των εξαγγελιών του πρωθυπουργού «περί αρίστων», «που όλες όμως πηγαίνουν στον κάλαθο των αχρήστων».

Σημειώνεται, πάντως, ότι οι αντιπολιτευτικές ενστάσεις φωτογραφίζουν τον Γ. Παπαθανασίου και όχι τον Ανδρέα Σιάμισιη που καθ΄όλη την πορεία του στ ΕΛ.ΠΕ. ανέβηκε τα σκαλιά της ιεραρχίας «με το σπαθί του» όπως λέει η αγορά, αφού και από τη θέση του οικονομικού διευθυντή του ομίλου και από αυτήν του αναπληρωτή διευθύνοντα συμβούλου με αυξημένες αρμοδιότητες, είχε σημαντική συμβολή στα άκρως επιτυχημένα αποτελέσματα των Ελληνικών Πετρελαίων.