Από τη Σκύλα στη Χάρυβδη

Όσο πλησιάζουν οι ημέρες για το Eurogroup της 15ης Ιουνίου, τόσο μειώνονται και οι ελληνικές προσδοκίες για καθαρές λύσεις επί του χρέους, όπως υποστήριζε την προηγούμενη εβδομάδα το Μαξίμου, προσπαθώντας να τονώσει το ηθικό των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ μετά το στραπάτσο της 22ας Μαΐου.

Του Μιχάλη Κωτσάκου 

Τόσο ο πρωθυπουργός, όσο και ο υπουργός Οικονομικών με τις δηλώσεις τους τη Δευτέρα άφησαν κατά μέρος τις φανφάρες και τις υπερήφανες δηλώσεις και προσγειώθηκαν ανώμαλα στην πραγματικότητα. Ο μεν πρωθυπουργός μετά τη συνάντησή του με τον Εσθονό ομόλογό του είπε πως «λύση να είναι και όποτε είναι να έρθει. Όσο πιο γρήγορα τόσο το καλύτερο. Παλεύουμε για τις 15 Ιουνίου», ενώ λίγες ώρες αργότερα ο Ευκλείδης Τσακαλώτος είπε ότι «αναζητούμε μια καλή λύση, όχι μια τέλεια λύση».

Όλοι, λοιπόν, στην κυβέρνηση έχουν κατανοήσει ότι το αφήγημα του χρέους μάλλον μετατίθεται στις καλένδες. Εξάλλου με βάση τα όσα έχει υπογράψει ο Αλέξης Τσίπρας τον Ιούλιο του 2015, η όποια συζήτηση θα γίνει μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος στο τέλος του προγράμματος το 2018. Και με τις γερμανικές εκλογές σε τρεις μήνες ο πρωθυπουργός μάλλον προσπαθεί να διαχειριστεί όχι μόνο μία αρνητική εξέλιξη στο Eurogroup της 15ης Ιουνίου, αλλά και πιθανή άρνηση της Άνγκελα Μέρκελ για πολιτική λύση στη Σύνοδο Κορυφής λίγες ημέρες αργότερα, στις 22 Ιουνίου.

Αναμφίβολα όλοι θέλουν να περάσουν ένα ήσυχο καλοκαίρι. Οπότε αναμένουν πλέον τις αποφάσεις του Βόλφρανγκ Σόιμπλε και του Πολ Τόμσεν. Το πιο πιθανό σενάριο, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών να δώσει το «οκ» για να κλείσει η αξιολόγηση και φυσικά να εκταμιευτεί είτε ολόκληρη η δόση, είτε ένα πολύ μεγάλο μέρος της, ώστε η χώρα να μην εισέλθει σε περιπέτειες.

Τι θα γίνει με το χρέος; Ο Σόιμπλε, όπως λένε από το Βερολίνο, θα προσπαθήσει να περιγράψει μία υπόσχεση ότι η συζήτηση θα μεταφερθεί μετά τις γερμανικές εκλογές της 24ης Σεπτεμβρίου. Ο… πονοκέφαλος είναι πως δίχως ανάλυση βιωσιμότητας για το χρέος ο Ντράγκι ξεκαθάρισε πως η ΕΚΤ δεν θα συμπεριλάβει τα ελληνικά ομόλογα στην ποσοτική χαλάρωση. Κάτι που, εάν επαληθευτεί, θα είναι μαχαιριά για την κυβέρνηση.

Μεταξύ Σκύλας και Χάρυβδης
Οι εξελίξεις αποδεικνύουν πως η ελληνική κυβέρνηση και κατ’ επέκταση η χώρα μας είναι εγκλωβισμένη μεταξύ της Σκύλας και της Χάρυβδης. Δηλαδή, ανάμεσα στις θέσεις του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ότι δεν υπάρχει βιασύνη να καθορίσουμε από τώρα μέτρα ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους, και του Πόουλ Τόμσεν, που θέτει ως όρο παραμονής του ΔΝΤ στο πρόγραμμα (και μάλιστα χωρίς λεφτά), το ακριβώς αντίθετο, η κυβέρνηση θα πορευτεί έως το Eurogroup της 15ης Ιουνίου.

Και οι δύο πλευρές δεν μοιάζουν να βιάζονται. Τουναντίον αυτή που καίγεται είναι η κυβέρνηση, η οποία αναζητεί νέο αφήγημα, καθώς η γραβάτα του πρωθυπουργού από τρόπαιο εξελίχθηκε σε θηλιά. Μπορεί η κυβέρνηση να στείλει τελεσίγραφα προς τους δανειστές, όπως διαβεβαιώνουν στο εσωτερικό τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ; Οι πραγματιστές επιμένουν πως το «2017 δεν έχει καμία σχέση με το 2015», εννοώντας ότι ο Αλέξης Τσίπρας δεν διαθέτει κανένα περιθώριο να απορρίψει την όποια συμφωνία βάλει στο τραπέζι ο Βόλφρανγκ Σόιμπλε.

Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, παρά την εκπεφρασμένη διαφωνία της επικεφαλής του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, και του διοικητή της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, δεν θα προβεί σε καμία υποχώρηση για το χρέος, πέρα ίσως από μια ανανέωση της δέσμευσης που είχε προσφέρει στον Ευάγγελο Βενιζέλο το 2012 (ότι ακόμα και μετά το PSI που οδήγησε σε περικοπή 100 δισ. ευρώ, θα υπάρξουν νέες επεμβάσεις στα επιτόκια και στις λήξεις αποπληρωμής του εναπομείναντος χρέους).

Το πλέον πιθανό σενάριο που προσπαθεί να «χωνέψει» η ελληνική πλευρά είναι ότι το ΔΝΤ θα παραμείνει στο ελληνικό πρόγραμμα μόνο σε ρόλο εποπτικό, τεχνικό και συμβουλευτικό, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας θα καταβάλει μονομερώς τη δόση και η Ελλάδα θα υποχρεωθεί σε υψηλά (άνω του 2% του ΑΕΠ) πλεονάσματα για δεκαετίες. Και όταν φτάσουμε στο 2018, θα ανοίξει η πραγματική συζήτηση για τη διευθέτηση του χρέους, καθώς ας μην λησμονούμε ότι υπάρχουν υψηλές αποπληρωμές το 2022, που εάν δεν έχει δοθεί μία λύση, τότε θα δικαιωθούν οι πλέον απαισιόδοξοι, οι οποίοι κάνουν λόγο για νέο πρόγραμμα (μνημόνιο).

Η αποδεκτή λύση
Μπροστά σε αυτές τις αρνητικές εξελίξεις, που μπορεί να αφήσουν τη χώρα έξω από την ποσοτική χαλάρωση, ίσως τη λύση να την έχει ο Γιάννης Στουρνάρας. Ο διοικητής της ΤτΕ δίνει έμφαση στην ενσωμάτωση δέσμευσης, η οποία εάν διατυπωθεί επαρκώς θα μπορεί να κάμψει τις αντιδράσεις και να πείσει τον Ντράγκι να συμπεριλάβει τα ελληνικά ομόλογα στην ποσοτική χαλάρωση. Κάτι που εάν συμβεί θα διευκολύνει την έξοδο στις αγορές και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην οικονομία. Ισχυρή επιχειρηματολογία για την επιστροφή στις αγορές αναμένεται να αναπτύξει και το μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της EKT, Μπενουά Κερέ. Αυτή η «τεχνική επιχειρηματολογία» όμως μάλλον δεν αρκεί για να ικανοποιήσει τις μεγάλες προσδοκίες για το χρέος που είχαν καλλιεργηθεί από την πρώτη ημέρα που ανέλαβε τη διακυβέρνηση του τόπου ο Αλέξης Τσίπρας, τον Ιανουάριο του 2015.

Το πολιτικό αδιέξοδο μοιάζει προφανές, αλλά πολλοί που μιλούσαν για «αποικία χρέους», όπως για παράδειγμα ο Νίκος Κοτζιάς, σήμερα σιωπούν. Αντίθετα τώρα κάνει λόγο για αποικία χρέους η αντιπολίτευση, και συγκεκριμένα ο πρώην υπουργός της κυβέρνησης Σαμαρά, ο Κώστας Καραγκούνης στο ραδιόφωνο του ΑΠΕ. Ο πρωθυπουργός, έχοντας ξεμείνει από τις μαγικές λύσεις που ανέλυαν επί τόσα χρόνια στον ελληνικό λαό, θα αναγκαστεί να πιει το πικρό ποτήρι της άτακτης οπισθοχώρησης. Και όλα δείχνουν ότι θα γευθεί το πιάτο που θα του προσφέρει ο Βόλφρανγκ Σόιμπλε, ο οποίος από την πρώτη ημέρα αντιμετώπισε τον Έλληνα πρωθυπουργό ως τον «χρήσιμο ηλίθιο» για να περάσει τα σκληρά μέτρα που η κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου ούτε καν ακουμπούσε.

Όπως γίνεται αντιληπτό, η λύση που προωθεί ο Σόιμπλε δεν μπορεί να χαρακτηριστεί σε καμία περίπτωση αποδεκτή, ειδικά εάν δεν πειστεί ο Ντράγκι και η ποσοτική χαλάρωση εξελιχθεί σε όνειρο θερινής νυκτός. Ήδη εντός της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει τεράστια αναστάτωση και οι πρώτες δηλώσεις περί ρήξης έκαναν και πάλι την εμφάνισή τους. Τόσο ο βουλευτής Τρικάλων, Σάκης Παπαδόπουλος, όσο και ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος Νίκος Ξυδάκης μιλούν ανοιχτά να μη δεχθούμε μία μη αποδεκτή λύση.

Την ίδια ώρα που κάποιοι κυβερνητικοί κύκλοι κάνουν λόγο για ρήξη, ο Ευάγγελος Βενιζέλος προειδοποίησε μιλώντας σε ραδιοφωνικό σταθμό: «Δεν θα της έλεγα να εκβιάσει τάχα μου δήθεν τους συνομιλητές της, πυροβολώντας τα πόδια της χώρας, αρνούμενη να κλείσει η αξιολόγηση και να δοθεί η δόση».

Δεν αντέχει νέα κρίση ο Τσίπρας
Ένα ενδεχόμενο ρήξης θα επιτρέψει στον Αλέξη Τσίπρα να στήσει ένα νέο επικοινωνιακό παραμύθι και να «θαμπώσει» τους ψηφοφόρους. Όμως τα αποτελέσματα μία τέτοιας κίνησης θα είναι καταστροφικές για τον τόπο, καθώς είναι αμφίβολο εάν λίγο διάστημα πριν από τις γερμανικές εκλογές η Μέρκελ, ο Σόιμπλε, αλλά ακόμη και ο Σουλτς μπουν στη διαδικασία να κάνουν ό,τι έπραξαν το καλοκαίρι του 2015.

Με βάση τις πρώτες αντιδράσεις του πρωθυπουργού μετά το σοκ της 22ας Μαΐου, οι προχωρημένοι αποκλείουν το ενδεχόμενο ρήξης. Ουσιαστικά, ο κ. Τσίπρας μπορεί να λέει και να κάνει ό,τι θέλει και μάλιστα εν λευκώ, μιας που οι βαρόνοι του ΣΥΡΙΖΑ έχουν πέσει με τα μούτρα στον αγώνα για τη… διαφάνεια στον δημόσιο τομέα και το κόμμα βρίσκεται σε κώμα.

Οι περισσότεροι πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες βεβαίως προεξοφλούν ότι ο κ. Τσίπρας έχει εθιστεί στη δύναμη της εξουσίας και δεν διαθέτει πλέον την ψυχολογική ορμή, αλλά ούτε και το πολιτικό περιθώριο για μια νέα επίδειξη τυχοδιωκτισμού και βολονταρισμού με πρότυπο το «Κούγκι» του κ. Καμμένου. Σε κάθε περίπτωση το δίλημμα αρχίζει να περιορίζεται ανάμεσα σε εκλογές ήττας και σε μια ταπεινωτική συμφωνία με ήττα στο χρέος.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι οι Γερμανοί δεν έχουν πλέον την παραμικρή διάθεση οποιασδήποτε συζήτησης με την Ελλάδα. Οι θέσεις τους είναι γνωστές και αμετακίνητες και δεν προτίθενται να τις μεταβάλουν, γιατί θεωρούν ότι σε συνεργασία με την παγκόσμια κοινότητα έχουν προσφέρει στην Ελλάδα το μεγαλύτερο και το πιο ευνοϊκό πρόγραμμα διάσωσης από μια καταστροφική χρεοκοπία που προσφέρθηκε ποτέ σε χώρα στη μακραίωνη ιστορία του χρήματος, και ότι αυτό το δώρο οι Έλληνες πολιτικοί δεν το εκτιμούν και δεν το αξιοποιούν, αλλά αντίθετα προτιμούν να συνεχίζουν να λεηλατούν το κράτος τους και να εξαπατούν τους ψηφοφόρους τους.

Εξάλλου και το μήνυμα της Μέρκελ ενόψει της Συνόδου Κορυφής στις 22 Ιουνίου προς τους Ευρωπαίους ηγέτες είναι ότι «η Ευρώπη πρέπει να προχωρήσει μόνης της δίχως να υπολογίζει στους συμμάχους της». Κάτι που σημαίνει ότι στη Σύνοδο Κορυφής το κύριο θέμα συζήτησης είναι το πώς θα αντιμετωπίσει η Ευρώπη τον Τραμπ και τη Βρετανία. Και ουχί η πολιτική διαπραγμάτευση που ελπίζει ο Αλέξης Τσίπρας.

Ποιος ο ρόλος της κυβέρνησης σε όλα αυτά; Απλά συμμετέχει. Η δημοσιοποίηση δήθεν τελεσιγράφων από τον πρωθυπουργό προς τους θεσμούς είναι απλά για εσωτερική κατανάλωση. Στην κυβέρνηση είναι έτοιμοι και κυρίως διατεθειμένοι να δεχτούν ό,τι αποφασίσουν οι άλλοι. Απλά ζητούν ένα «φύλλο συκής».

Και το πιθανότερο είναι να δικαιωθεί ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ο οποίος επιμένει για την κυβέρνηση πως «την έχουν δέσει χειροπόδαρα. Γι’ αυτό και στην επόμενη συνεδρίαση πηγαίνει ξυπόλυτη στα αγκάθια έχοντας πρωθύστερα αποδεχθεί πράγματα που θα έπρεπε να ακολουθήσουν τη μελέτη βιωσιμότητας, γιατί πρώτα διαμορφώνεις το γενικό σχήμα της πορείας του χρέους και μετά συμφωνείς πρωτογενή πλεονάσματα. Πρέπει να δεις ύψος τόκων, πρέπει να δεις επιτόκια, πρέπει να δεις διάρκεια, πρέπει να δεις όλα αυτά τα πράγματα».