Δίμηνο εξελίξεων στα ελληνοτουρκικά

Θερμός αναμένεται ο Ιούνιος για τα εθνικά μας θέματα, καθώς τότε εκτός συγκλονιστικού απροόπτου θα πραγματοποιηθεί και η συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

 Του Μιχάλη Κωτσάκου

Οι δύο ηγέτες λογικά θα συναντηθούν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στις 14 Ιουνίου, στις Βρυξέλλες. Νωρίτερα θεωρείται απίθανο τα υπουργεία Εξωτερικών Ελλάδας-Τουρκίας να έχουν προετοιμάσει, είτε επίσκεψη Μητσοτάκη στην Άγκυρα, είτε του Ερντογάν στην Αθήνα. Σίγουρα Νίκος Δένδιας και Μεβλούτ Τσαβούσογλου θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στο εάν τελικά οι δύο ηγέτες συναντηθούν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής. Βέβαια θα πρέπει να τονιστεί ότι και οι δύο έχουν περισσότερο στο μυαλό τους την τετ-α-τετ επαφή που θα έχουν με τον Τζο Μπάιντεν, που αναμένεται να είναι ο απόλυτος άρχοντας της Συνόδου Κορυφής.

Ήδη έχει καθοριστεί συνάντηση του Τζο Μπάιντεν με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με τον Αμερικανό πρόεδρο να έχει ξεκαθαρίσει στον Τούρκο πρόεδρο ότι δεν δέχεται τίποτα παραπάνω από το να επιστρέψει η Τουρκία στη Μόσχα τους S-400 και να σεβαστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μάλιστα, το μήνυμα που έστειλε στην Άγκυρα με την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων ήταν σαφέστατο και το κυριότερο έδειξε ότι δεν έχει όρεξη για παιχνίδια.

 

Η επίσκεψη Μπλίνκεν

Εκτός από τον Ερντογάν, τον Αμερικανό πρόεδρο στο περιθώριο της Συνόδου θα δει και ο Έλληνας πρωθυπουργός. Μία συνάντηση όπου είναι βέβαιο ότι θα έχει ως κύριο θέμα της τη νέα αμυντική συμφωνία των δύο χωρών, η οποία και θα υπογραφεί κατά την επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, πιθανότατα στο τέλος του καλοκαιριού.

Το τετ-α-τετ Μητσοτάκη-Ερντογάν –εφόσον πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες– θα καταδείξει βεβαίως τον διαμεσολαβητικό ρόλο που παίζει στις ελληνοτουρκικές σχέσεις το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο και κυρίως η Ουάσιγκτον. Νωρίτερα, εκτός συγκλονιστικού απροόπτου θα πραγματοποιηθεί η επίσκεψη του Μεβλούτ Τσαβούσογλου στην Αθήνα, ως ανταπόδοση της επίσκεψης του Νίκου Δένδια στην Άγκυρα. Σίγουρα θα έχει πραγματοποιηθεί ένας ακόμα γύρος συνομιλιών για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (και πάλι στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ), πιθανότατα δε και ένας ακόμα γύρος των διερευνητικών επαφών.

Επίσης τον Ιούνιο, το διήμερο 24 και 25 Ιουνίου θα πραγματοποιηθεί η Σύνοδος Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου θα συζητηθούν –για μια ακόμα φορά– οι ευρωτουρκικές σχέσεις, με επίκεντρο την τελωνειακή ένωση Ευρώπης και Τουρκίας. Καθίσταται φανερό με αυτό τον σχεδιασμό ότι το «παζάρι» της Δύσης (Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες) με την Άγκυρα, θα είναι συνολικό.

Και τέλος, ήδη έχει ξεκινήσει να «ψήνεται» και νέα πενταμερής για το Κυπριακό. Η νέα πενταμερής, εφόσον πραγματοποιηθεί, θα γίνει πριν τη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. (24 και 25 Ιουνίου), ώστε το αποτέλεσμά της να συνδεθεί με την τελωνειακή ένωση και τις άλλες αποφάσεις των Βρυξελλών, τις οποίες έχει ανάγκη η τουρκική οικονομία που βρίσκεται σε πολύ δύσκολη θέση.

Και τέλος, τον Ιούνιο λήγει το εξάμηνο που το Oruc Reis έχει αποσυρθεί και διενεργεί έρευνες εντός τουρκικών χωρικών υδάτων αποφεύγοντας να προκαλέσει. Όμως δεν αποκλείεται να θελήσει η Άγκυρα να δείξει τα δόντια της στο Αιγαίο και την ευρύτερη περιοχή. Ή να χρειαστεί κι ένα σώου ο Ερντογάν για εσωτερικούς λόγους. Κάτι που έκανε και μετά την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων από τις ΗΠΑ, όπου συνελήφθησαν δεκάδες στρατιωτικοί και δημόσιοι υπάλληλοι δήθεν ως γκιουλενιστές.

Μεγάλο παζάρι

Από τις παραπάνω αλληλουχίες, καταλαβαίνει και ο πλέον αδαής περί των ελληνοτουρκικών πως οδηγούμαστε σε ένα πολύ μεγάλο παζάρι το επόμενο διάστημα της Δύσης με την Άγκυρα. Και από το αποτέλεσμα αυτό θα κριθούν εν πολλοίς και οι σχέσεις Αθήνας και Άγκυρας. Παράλληλα, δε, θα τρέχουν και οι ανταγωνισμοί των δυο χωρών στην ευρύτερη περιοχή, με τη Λιβύη να αποτελεί το μήλον της έριδος, ενώ θεωρείται βέβαιο ότι η Τουρκία θα ψαχτεί για να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, κι εκεί η Ελλάδα θα παίξει άμυνα.

Αναμφίβολα η απόφαση του Μπάιντεν να καταστήσεις τις ΗΠΑ ως καταλύτη των εξελίξεων με άμεση παρέμβαση σε όλα τα διεθνή ζητήματα βάζει την Άγκυρα στο περιθώριο. Και φυσικά κατακρημνίζει τα σχέδια του Ερντογάν για να καταστήσει την Τουρκία περιφερειακή δύναμη. Η Ουάσινγκτον περιμένει πλέον να δει την αντίδραση του Τούρκου Προέδρου, που είναι στριμωγμένος λόγω κατρακύλας της τουρκικής λίρας. Μέχρι τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, η Άγκυρα θα πρέπει να αποδείξει ότι επιθυμεί να βρει τρόπο ώστε να εξομαλύνει τη σχέση της με τις ΗΠΑ, ενώ σημαντικό ρόλο θα παίξει τόσο η συμπεριφορά της στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, όσο και ο τρόπος που θα κινηθεί στο Κυπριακό. Το κρίσιμο στοιχείο που συγκρατεί την Τουρκία σε αυτήν τη φάση και δεν αντιδρά στην απόφαση Μπάιντεν είναι η αποκατάσταση των σχέσεών της με τη νέα αμερικανική ηγεσία.

Οι Τούρκοι ελπίζουν ότι κάτι θα πετύχουν στη διάσκεψη για το περιβάλλον, όπου έχει κληθεί ο Ερντογάν μαζί με άλλους 25 ηγέτες, ενώ υπάρχει και η διάσκεψη για το Αφγανιστάν που θα γίνει στην Κωνσταντινούπολη, μετά την αποχώρηση όλων των στρατευμάτων από την ασιατική χώρα. Και το μήνυμα που στέλνουν οι ΗΠΑ στην Άγκυρα είναι σαφέστατο: «Αν συμμορφωθείτε, θα τα βρούμε».

Οπότε, η Αθήνα στο επόμενο διάστημα θα εκπέμψει σε όλα τα επίπεδα το μήνυμα ότι η Ελλάδα επιθυμεί να ακολουθηθεί το διεθνές δίκαιο και τίποτα άλλο. Και είναι γεγονός ότι οι περισσότεροι από τους μεγάλους, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ και η Γαλλία, αναγνωρίζουν ότι η Ελλάδα κινείται εντός του πλαισίου του διεθνούς δικαίου.