Έτοιμη για σύγκρουση η κυβέρνηση

Η δυνατότητα της λειτουργία των μη κρατικών-μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα αποτελεί για τον Κυριάκο Μητσοτάκη ίσως η κορυφαία θεσμική αλλαγή στην παιδεία και να σταματήσει η χώρα να είναι η μοναδική στον δυτικό κόσμο που το απαγορεύει.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Στο Υπουργικό Συμβούλιο όταν έφεραν το θέμα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο αρμόδιος υπουργός Παιδείας, Κυριάκος Πιερρακάκης ναι μεν υπήρξε ενθουσιασμός, όμως δεν ήταν λίγοι οι υπουργοί που προέβλεψαν ότι η σύγκρουση στην Βουλή για το συγκεκριμένο νομοσχέδιο θα είναι σφοδρή. Όμως όπως εξήγησε και ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Παιδείας το νομοσχέδιο είναι έτοιμο και προήλθε από μεγάλη διαβούλευση μεταξύ Μαξίμου και υπουργείου, με στόχο να κλείσουν οι όποιες χαραμάδες και να πειστούν τα κόμματα της αντιπολίτευσης ώστε να το ψηφίσουν.

Βέβαια έχουν διατυπωθεί αρκετές ενστάσεις, όμως από την κυβέρνηση τονίζεται πως «είναι περίεργο ο ΣΥΡΙΖΑ να προβάλλει ενστάσεις, όταν ο πρόεδρος του δεν έχει πάει ούτε μία ημέρα στο δημόσιο σχολείο», δίχως φυσικά καμία άλλη αιχμή. Το σίγουρο είναι ότι εντός του Ιανουαρίου το νομοσχέδιο και θα πάει στην διαβούλευση κι εν συνεχεία προς ψήφιση στην Βουλή.

Παρά το γεγονός ότι το κυβερνών κόμμα έχει την απόλυτη πλειοψηφία στην Βουλή, εν τούτοις ουδείς υποστηρίζει ότι το συγκεκριμένο νομοσχέδιο θα είναι ένας… περίπατος. Ο πρωθυπουργός γνωρίζει ότι σε πρώτη φάση βάζει απέναντί του όχι μόνο τα κόμματα της Κεντροαριστεράς (πλην του ΠΑΣΟΚ) και της Αριστεράς, αλλά κι ένα κομμάτι του εκλογικού σώματος που έχει γαλουχηθεί επί δεκαετίες με την αντίληψη ότι «η Παιδεία εμπορευματοποιείται», ότι «τα ΑΕΙ μετατρέπονται σε εταιρείες» και ότι «επειδή κάποιο θέλουν να βγάζουν κέρδη, γι αυτό οι κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας δεν βελτιώνουν το δημόσιο Πανεπιστήμιο». Όλα τα παραπάνω έχουν ήδη ακουστεί και τις ημέρες των εορτών στις πολιτικές εκπομπές από εκπροσώπους της αντιπολίτευσης.

Το ζήτημα, όπως επισημαίνουν συνεργάτες του πρωθυπουργού, δεν είναι αν αυτά τα επιχειρήματα στέκουν ή όχι. Τα στελέχη του Μεγάρου Μαξίμου δεν έχουν αμφιβολίες για τη χρησιμότητα της μεταρρύθμισης που προωθείται. Το ζήτημα είναι ότι χρειάζεται χρόνος για να εμπεδωθούν οι αλλαγές στην κοινωνία.

Τι θα κάνει το ΠΑΣΟΚ

Στην κυβέρνηση πρωτίστως παρατηρούν προς την πλευρά της Χαριλάου Τρικούπη, καθώς το ΠΑΣΟΚ παρουσιάζει μία αμφιλεγόμενη στάση. Ναι μεν ο Νίκος Ανδρουλάκης δηλώνει θετικός στην λειτουργία των μη κρατικών-μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων, όμως από την άλλη ο εκπρόσωπος του κόμματος, Θανάσης Γλαβίνας, υπογράμμισε ότι «το ΠΑΣΟΚ θα ήθελε να έχει προηγηθεί η συνταγματική μεταρρύθμιση για αλλαγή του επίμαχου άρθρου 16, κάτι που όμως δεν μπορεί να εκκινήσει πριν το 2025». Δηλαδή το ΠΑΣΟΚ επιχειρεί να κλωτσήσει το θέμα για αργότερα. Όμως την ίδια ώρα όλοι θυμούνται τι συνέβη το 2008, όταν Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ είχαν συμφωνήσει για την αλλαγή του άρθρου 16, όμως την τελευταία σχεδόν ώρα ο τότε πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Γιώργος Παπανδρέου, έκανε πίσω, λόγω της οξείας αντίδρασης του μεγάλου του εσωκομματικού αντιπάλου, του Ευάγγελου Βενιζέλου.

Γι’ αυτό και η κυβέρνηση μέχρι να ανοίξει η συζήτηση για την συνταγματική αναθεώρηση καταφεύγει σε μια ερμηνεία του άρθρου 28 του Συντάγματος που αναφέρεται στις διεθνείς συμβάσεις της χώρας και έτσι θέλει να επιτρέψει τη λειτουργία παραρτημάτων ξένων Πανεπιστημίων στην Ελλάδα. Αυτό, όμως, δημιουργεί νέους προβληματισμούς στο ΠΑΣΟΚ, η θετική ψήφος του οποίου στην Συνταγματική Αναθεώρηση του 2025 για την αλλαγή του άρθρου 16 είναι καθοριστική.

Ένας ακόμα προβληματισμός του ΠΑΣΟΚ, κοινός με την Αριστερά, είναι και ότι το Δημόσιο Πανεπιστήμιο ανέκαθεν λειτούργησε στην Ελλάδα ως κεντρικός μοχλός κοινωνικής κινητικότητας, δηλαδή νέα παιδιά φτωχών και άπορων οικογενειών μπήκαν στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, έγιναν επιστήμονες και ξέφυγαν από τη μοίρα των πατρικών τους οικογενειών. Αυτό προφανώς δεν μπορεί να λειτουργήσει με τα μη κρατικά ΑΕΙ.

Η Αριστερά, που σε αυτό το θέμα εμφανίζεται ενωμένη (ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ, Πλεύση Ελευθερίας, Νέα Αριστερά) προσθέτει σε αυτή την κριτική ότι ουσιαστικά έως την όποια Αναθεώρηση, η νομοθετική πρωτοβουλία τη κυβέρνησης παραβιάζει το Σύνταγμα και ειδικότερα το άρθρο 16.

Τα επιχειρήματα της κυβέρνησης

Σε όλη αυτή την κριτική η κυβέρνηση επιστρατεύει τα δικά της επιχειρήματα ως απάντηση:

1. Οι προϋποθέσεις δημιουργίας και λειτουργίας παραρτημάτων ξένων ΑΕΙ στην Ελλάδα θα είναι από τις πιο αυστηρές στην Ευρώπη και παραπέμπει τους δύσπιστους στα όσα θα προβλέπει το νομοσχέδιο.
2. Δεν θεωρεί ότι η επίκληση του άρθρου 28 του Συντάγματος συνιστά παράκαμψη του άρθρου 16, καθώς μέχρι ότου γίνει η Συνταγματική Αναθεώρηση δεν θα λειτουργούν μη κρατικά ΑΕΙ, αλλά παραρτήματα ξένων μη κρατικών ΑΕΙ. Το συγκεκριμένο θέμα είναι προφανές ότι το αντιμετωπίζει τελείως διαφορετικά η κυβέρνηση και τελείως διαφορετικά η αντιπολίτευση.
3. Τρίτο επιχείρημα της κυβέρνησης είναι ότι με αυτή την πρωτοβουλία της θα περιοριστεί σημαντικά η φοίτηση Ελλήνων φοιτητών στο εξωτερικό, πολλοί από τους οποίους μετά την αποφοίτησή τους μένουν κι εργάζονται εκεί, εντείνοντας το brain drain.
4. Τέλος, το οικονομικό κομμάτι δεν είναι αμελητέο για τους κυβερνώντες, με δεδομένο ότι σήμερα υπάρχει μεγάλη εκροή χρημάτων, προκειμένου να φοιτήσουν και να συντηρηθούν περίπου 40.000 νέοι Έλληνες που σπουδάζουν σε Πανεπιστήμια του εξωτερικού.

Περιφερειακό κέντρο

Τη βάσιμη πεποίθηση του πως «η Ελλάδα μπορεί να γίνει ένα περιφερειακό εκπαιδευτικό κέντρο» εξέφρασε ο υπουργός Παιδείας, Κυριάκος Πιερρακάκης.

Ο υπουργός ανέφερε πως «το νομοσχέδιο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση στα μέσα Ιανουαρίου και θα έχει διπλό στόχο: Πρώτο την απελευθέρωση του δημόσιου πανεπιστημίου από την γραφειοκρατία και κάθε είδους αγκυλώσεις. Στηρίζουμε την αυτονομία διεθνοποίηση του δημόσιου πανεπιστημίου με ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Από την άλλη προσβλέπουμε στην αποδέσμευση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από το αναχρονιστικό κρατικό μονοπώλιο με την εγκατάσταση μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων μη κρατικών πανεπιστημίων».

Ο κ. Πιερρακάκης διευκρίνισε πως η επιλογή των μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων των ξένων πανεπιστημίων «είναι συμβατή με την τελολογική ερμηνεία του Συντάγματος υπό το φως του ενωσιακού δικαίου, καθώς και με την πλειονότητα της κοινής γνώμης. Εστιάζουμε στην ποιότητα της παρεχόμενης γνώσης με απαιτητικές προδιαγραφές εγκατάστασης και λειτουργίας».