EUROGROUP: Ένα μικρό βήμα… Θα ακολουθήσουν κι άλλα;

Το Eurogroup έβαλε στο τραπέζι 540 δισ. ευρώ και προτείνει στους αρχηγούς των κρατών να προχωρήσουν στη Σύνοδο Κορυφής σε περαιτέρω χρηματοδότηση υπό τον κωδικό τίτλο «καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία»

Του Μιχάλη Κωτσάκου

«Από το ολότελα, καλή και η Παναγιώταινα». Η γνωστή παροιμία ταιριάζει γάντι στην απόφαση που ελήφθη τα ξημερώματα της Παρασκευής στην τηλεδιάσκεψη των υπουργών Οικονομικών των χωρών της Ευρωζώνης, που είναι πιο γνωστό ως Eurogroup. Η παροιμία αυτή σημαίνει πως «εφόσον το τέλειο δεν είναι εφικτό, εφόσον δεν μπορείς να έχεις τα πολλά, αρκέσου στα λίγα». Και κάπως έτσι σκέφθηκαν οι αντιμαχόμενες πλευρές και προχώρησαν σε μία συμβιβαστική λύση.

Ένας συμβιβασμός που μάλλον έγινε για τη διατύπωση του κοινού ανακοινωθέντος, και όχι επί της ουσίας. Διότι ναι μεν συμφώνησαν εν αρχή σε ένα ποσό που ξεπερνάει τα 540 δισεκατομμύρια ευρώ για την ενίσχυση όλων των χωρών που έχουν πληγεί από τον κορωνοϊό, όμως οι διαφορές παραμένουν. Και είναι βέβαιο ότι θα τεθούν σε επίπεδο αρχηγών στη Σύνοδο Κορυφής του Απριλίου, όπου ο Νότος θα επιμείνει για την έκδοση ευρωομολόγου, ενώ ο Βορράς θα αντιτείνει τα «καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία».

Βέβαια, για να επιτευχθεί ο συμβιβασμός στο Eurogroup, χρειάστηκαν οι πολύωρες παρεμβάσεις των υπουργών Οικονομικών Γερμανίας και Γαλλίας, Όλαφ Σολτς και Μπρούνο Λεμέρ, αντίστοιχα, προς τους ομολόγους τους, κυρίως Ιταλίας, Ισπανίας, Ολλανδίας και Φιλανδίας. Έτσι, ο Γαλλογερμανικός άξονας πέτυχε να αποφύγει τον απόλυτο ευτελισμό η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά μετά το τέλος η κάθε χώρα διαβάζει όπως θέλει (ίσως και για εσωτερικούς λόγους) την απόφαση του Eurogroup.

Όχι τόσο για τα χρήματα που θα προικιστεί από τον ESM (Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας) ένα νέο ταμείο που θα ονομαστεί «Ταμείο Ανάκαμψης», όσο για την απόφαση που θα λάβουν οι ηγέτες στη Σύνοδο Κορυφής με τα «καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία». Πίσω από αυτήν τη διατύπωση, οι Ιταλοί θέλουν να διαβάζουν ευρωομόλογα, αλλά ο Ολλανδός υπουργός, Βούτκε Χούκστρα, αμέσως μετά την τηλεδιάσκεψη ήταν σαφής: «Δεν ήμουν και δεν θα είμαι ποτέ σύμφωνος, θα ήταν άδικο για τους φορολογούμενούς μας». Και για να μην υπάρχει καμία αμφιβολία για την επιτυχία του συμβιβασμού, ο Ολλανδός ούτε λίγο ούτε πολύ παραδέχθηκε ότι σκοπίμως υπήρξε λεκτική ασάφεια για να είναι όλοι ευχαριστημένοι.

Υπήρξε και δεύτερο σημείο τριβής, που ήταν οι όροι χρηματοδότησης από τον ESM. Κι εδώ τα πράγματα είναι μάλλον σαφή, παρά το ότι ο επικεφαλής του Eurogroup, Μάριο Σεντένο, απέφυγε επιμελώς να φωτίσει τις «γκρίζες» ζώνες. Τι ζητούσαν οι Ιταλοί; Χρηματοδότηση άνευ όρων, λόγω του έκτακτου χαρακτήρα της κρίσης. Τι πήραν; Πιστωτική γραμμή στο 2% του ΑΕΠ τους –όπως κι όσα κράτη μέλη το επιθυμούν– αλλά μόνο για δαπάνες Υγείας και πρόληψη και μόνο μέχρι να τελειώσει η κρίση. Όπως όμως υποστήριξε ο Χρήστος Σταϊκούρας (σε δηλώσεις του χθες το πρωί) επίτηδες υπάρχει η θολούρα σε αυτό τον όρο, για να μπορεί το κάθε κράτος να διοχετεύσει μέρος του ποσού που του αναλογεί και για τις ανάγκες των συστημάτων υγείας, αλλά και για τις επιχειρήσεις που έχουν πληγεί με βάναυσο τρόπο από την πανδημία.

Δεν είναι αρκετά

Σε αυτό που δεν απάντησαν οι επικεφαλής των ευρωπαϊκών θεσμών, όταν στο τέλος ανακοίνωσαν ότι βγήκε λευκός καπνός για τη χρηματοδότηση, ήταν για το εάν επαρκούν όλα αυτά τα κονδύλια για να αντιμετωπιστεί η κρίση λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού. Προ ημερών η Κριστίν Λαγκάρντ τόνισε πως για αντιμετωπιστεί η λαίλαπα απαιτούνται περί τα 1,5 τρισεκατομμύρια ευρώ. Μέχρι εκείνου του ποσού, υπάρχει τεράστια διαφορά. Με όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία που έχουν αποφασιστεί, συν τις αποφάσεις της ΕΚΤ, με το ζόρι τα χρήματα αγγίζουν το ένα τρισεκατομμύριο ευρώ. Άρα ακόμη χρειάζονται αρκετά βήματα για να αντιμετωπιστεί η υπόθεση.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Μάριο Σεντένο όταν ρωτήθηκε για “το εάν αυτή η δύναμη πυρός, που αποφάσισε το Eurogroup, είναι αρκετή“, δεν απάντησε ποτέ. Ο δε Κλάους Ρέγκλινγκ, από την πλευρά του, παραδέχθηκε ότι «οι επιπτώσεις αυτής της κρίσης θα μας συνοδεύουν για πολλά χρόνια». Όπως γίνεται αντιληπτό, μένει και πάλι στην ΕΚΤ να «καλύψει» την Ευρωζώνη και το ευρώ μέχρι να επιτευχθεί ένα βήμα στην οικονομική ανασυγκρότηση.

Κι όλα αυτά, την ώρα που ο Ντόναλντ Τραμπ έχει ήδη υπογράψει διάταγμα για χρηματοδότηση της αμερικανικής οικονομίας ύψους 1,5 τρισεκατομμυρίου δολαρίων, ενώ η Βρετανική Κεντρική Τράπεζα αποφάσισε να προχωρήσει στην «μέθοδο του ελικοπτέρου», δηλαδή να τυπώσει επιπλέον χρήμα, όσο χρειάζεται η κυβέρνηση προκειμένου να αντιμετωπίσει και την υγειονομική κρίση και την οικονομική που θα ακολουθήσει.

Επιμονή της Μέρκελ για νέο σχέδιο Μάρσαλ και οι λεπτομέρειες που κρύβει

Πολύς λόγος έγινε τα τελευταία 24ωρα για το γαλλογερμανικό σχέδιο που έφερε πιο κοντά Βορρά και Νότο, ώστε να μπορούν να συμπορευθούν όλες οι χώρες της Ε.Ε. Το σχέδιο αυτό μπορεί να έχει γαλλικό όνομα, που σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει «Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλληλεγγύης», όμως η λογική του εμπνέεται ξεκάθαρα από το Βερολίνο.

Επί της ουσίας θα είναι ένα σχέδιο «τύπου Μάρσαλ», όμως η βοήθεια δεν θα είναι δωρεάν, όπως ήταν το μεταπολεμικό σχέδιο του στρατηγού Τζορτζ Μάρσαλ, τον οποίο ο Τσόρτσιλ είχε χαρακτηρίσει ως τον «αρχιτέκτονα της νίκης των συμμαχικών δυνάμεων» στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Μάρσαλ, λοιπόν, το 1947 ως υφυπουργός Εξωτερικών (προηγουμένως είχε συμμετάσχει ως στρατιωτικός στις συμφωνίες της Τεχεράνης, του Πότσδαμ και της Γιάλτας), εισηγήθηκε δύο σχέδια. Το πρώτο ήταν το «Δόγμα Τρούμαν» και αναφερόταν στην άμεση εμπλοκή των ΗΠΑ στον εμφύλιο της Ελλάδας, αλλά και στην Τουρκία, επιλέγοντας τις δύο χώρες ως ασπίδες στην εξάπλωση του κομμουνισμού. Το δεύτερο σχέδιο ήταν η οικονομική ενίσχυση της Ευρώπης. Το «Σχέδιο Μάρσαλ» βασιζόταν στην απλή συλλογιστική ότι η φτώχεια στην Ευρώπη θα έριχνε τους λαούς της στην αγκαλιά των κομμουνιστών, όπως η κρίση του 1929 τους είχε ωθήσει στους Ναζί και τους φασίστες. Τελικά, δεκαέξι χώρες αποδέχθηκαν την αμερικανική βοήθεια και ήταν οι Ισλανδία, Νορβηγία, Σουηδία, Βρετανία, Δανία, Ιρλανδία, Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο, Δυτική Γερμανία, Αυστρία, Γαλλία, Πορτογαλία, Ιταλία, Ελλάδα και Τουρκία. Ο Μάρσαλ διαδραμάτισε επίσης καταλυτικό ρόλο στις ζυμώσεις που οδήγησαν στην ίδρυση του ΝΑΤΟ.

Οπότε, όλοι αναμένουν το επόμενο χρονικό διάστημα τις εισηγήσεις της Άνγκελα Μέρκελ για το «νέο σχέδιο Μάρσαλ». Διότι, όπως έγραψε και στο ομώνυμο βιβλίο της Γαλλομαροκινής συγγραφέως, Λεϊλά Σλιμανί, «ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες».  Απλά το μόνο που γνωρίζουμε με βάση τις δηλώσεις της Γερμανίδας Καγκελαρίου είναι ότι το πρόγραμμα θα είναι επταετές.