Γυρίζει την πλάτη στο «χρυσάφι» των σκουπιδιών η Ελλάδα

«Χρυσάφι» από τα σκουπίδια θα μπορούσε να βγάλει η Ελλάδα, δημιουργώντας παράλληλα και χιλιάδες θέσεις εργασίας, αλλά οι (ανευθυνο)υπεύθυνοι αγοράζουν… αγρούς!

 Της Ευαγγελίας Τζαβάρα

Η επισήμανση του προλόγου έχει δημοσιοποιήσει ουκ ολίγες φορές από ανθρώπους και φορείς που γνωρίζουν την άυλη υπεραξία των απορριμμάτων. Μάλιστα το Ελληνογερμανικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο είχε διοργανώσει και ημερίδα με θέμα «Διαχείριση Απορριμμάτων και Λυμάτων στην Ελλάδα και στη Γερμανία», αλλά ως φαίνεται ουδείς και ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης έδωσε την πρέπουσα σημασία.

Στην Κομισιόν ισχυρίζονται πως όταν εφαρμοστεί πλήρως η ευρωπαϊκή νομοθεσία για τα απόβλητα θα αυξηθεί ο ετήσιος κύκλος εργασιών του κλάδου κατά 42 δισ. ευρώ δημιουργώντας 400.000 θέσεις εργασίας πανευρωπαϊκά. Αυτό για την Ελλάδα, σημαίνει αύξηση κατά 1,23 δισ. ευρώ στον τζίρο και 12.000 υπερπολύτιμες θέσεις εργασίας.

Ωστόσο, η Ελλάδα υπολείπεται σημαντικά των στόχων που τίθενται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία, καθώς άνω του 80% των αστικών στερεών αποβλήτων οδηγείται απ’ ευθείας σε υγειονομική ταφή.

Από την άλλη πλευρά, στη Γερμανία, σύμφωνα με την Κριστίν Χορν από το Τμήμα Κλιματικής Προστασίας του Ομοσπονδιακού υπουργείου Οικονομίας και Ενέργειας της Γερμανίας, «από τη διαχείριση απορριμμάτων δημιουργήθηκαν 250.000 θέσεις εργασίας και ο τζίρος ανέρχεται ετησίως σε 50 δισ. ευρώ».

«Κι αυτό οφείλεται», όπως εξηγεί ο γενικός πρόξενος στη Θεσσαλονίκη, Βάλτερ Στέχελ, «στο ότι από το 2015 αξιοποιείται το 91% των απορριμμάτων, εκ των οποίων το 68% πηγαίνει για ανακύκλωση. Μάλιστα, ο Γερμανός πολίτης παράγει ετησίως 625 κιλά αστικά απόβλητα, σε αντίθεση με τον Έλληνα που παράγει 485, γεγονός που αποδίδεται στο υψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα».

 Και τα μπάζα

Αλλά δεν είναι μόνο τα σκουπίδια, τα οποία η Ελλάδα δεν εκμεταλλεύεται. Πάνω από 100 γήπεδα ποδοσφαίρου υπολογίζεται ότι θα γέμιζαν –και μάλιστα σε ύψος δύο μέτρων από το έδαφος– τα Απόβλητα Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων μόνο από τη Βόρεια Ελλάδα. Όλα αυτά τα βουνά από μπάζα, αντί να παραδοθούν στις αδειοδοτημένες μονάδες ανακύκλωσης, έχουν συσσωρευτεί παρανόμως από το 2001 έως σήμερα σε ρέματα, αυτοσχέδιες χωματερές, κοίτες ποταμών, πλαϊνά αυτοκινητοδρόμων, ακόμη και σε προστατευόμενους υγρότοπους!

Την κατάσταση περιπλέκει περαιτέρω το γεγονός ότι συγκεκριμένες κατηγορίες αποβλήτων –όπως τα χώματα των εκσκαφών από τα δημόσια έργα– εξαιρέθηκαν με εγκύκλιο από την υποχρέωση της μεταφοράς σε μονάδες για ανακύκλωση, με αποτέλεσμα σε ορισμένες περιοχές τόσο της ανατολικής, όσο και της δυτικής Θεσσαλονίκης το έδαφος να έχει «σηκωθεί» μέχρι και κατά έξι μέτρα.

Ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος, Σωκράτης Φάμελος, προανήγγειλε νομοθετικές παρεμβάσεις, αλλά προς το παρόν ακόμη τα μπάζα εξακολουθούν να συσσωρεύονται.

«Παρ’ ότι πλέον υπάρχει νομοθεσία και λειτουργούν οι μονάδες, το πρόβλημα εξακολουθεί να υφίσταται, αν και εκτιμώ ότι είναι σε ύφεση», λένε από τον Φορέα Διαχείρισης Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα, επισημαίνοντας πως υπήρχαν σημεία στις κοίτες των ποταμών που ο πεζός δεν έβρισκε δρόμο να τα διασχίσει λόγω των μπάζων. «Είχαμε μπάζα σε διάφορα σημεία αφύλαχτα. Στις Παλιομάνες, στις παλιές κοίτες του Αξιού, στον Γαλλικό και σε υγροτόπους, σε κάποιες περιπτώσεις σε σημείο να κλείνει ο δρόμος».

 Άλλα ισχύουν στη θεωρία, άλλα γίνονται στην πράξη

Τι ισχύει σήμερα θεωρητικά; Με πολύ απλά λόγια, ως προϋπόθεση έκδοσης οικοδομικής άδειας τίθεται η υποχρεωτική σύναψη συμφωνητικού μεταξύ κάθε ιδιώτη ή εργολάβου που προβαίνει σε κατεδαφίσεις, ανακαινίσεις, ή άλλες εργασίες που παράγουν μπάζα, με εταιρεία επεξεργασίας και ανακύκλωσης των μπαζών αυτών. Η νομοθεσία επιτρέπει την εναπόθεση μπαζών σε Χώρο Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων σε ένα μικρό ποσοστό και επιβάλλει τη μεταφορά του μεγαλύτερου όγκου στην εταιρεία ανακύκλωσης, που αμείβεται με 10-30 ευρώ ανά τόνο (το κόστος ποικίλλει ανάλογα με τη διαλογή που έχει γίνει πριν από την παράδοση στη μονάδα).

Τι συμβαίνει στην πράξη; Στην περίπτωση της έκδοσης άδειας κατεδάφισης (γιατί αν δεν υπάρχει προφανώς δεν ακολουθούνται και οι υπόλοιπες νόμιμες διαδικασίες) οι πολεοδομίες αδυνατούν να ελέγξουν την ακρίβεια των πληροφοριών στο ιδιωτικό συμφωνητικό. Καλά πληροφορημένες πηγές υποστηρίζουν ότι οι πολεοδομίες παραλαμβάνουν το ιδιωτικό συμφωνητικό με την εταιρεία ανακύκλωσης και δεν μπαίνουν στη διαδικασία –δεν είναι πρακτικά εφικτό ούτε στην αρμοδιότητά τους– να ελέγξουν αν η εταιρεία ανακύκλωσης που επικαλείται ο εργολάβος υπάρχει όντως, αν έχει άδεια σε ισχύ ή είναι παράνομη ή αν τα απόβλητα έχουν τελικά όντως παραληφθεί από αυτήν.

Σε κάποιες περιοχές της Β. Ελλάδας, δε, το μόνο που σώζει το περιβάλλον από την ανεξέλεγκτη απόθεση μπαζών είναι το γεγονός ότι η οικοδομική δραστηριότητα έχει συρρικνωθεί.