Η μπάλα στην αντίσταση

Στις 28 Οκτωβρίου 1940, όταν η Ελλάδα έμπαινε στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με το περήφανο «ΟΧΙ» στους Ιταλούς κατακτητές, το ελληνικό ποδόσφαιρο διέκοπτε τα παιχνίδια του και αφοσιωνόταν στην αντίσταση. Πρώτα κατά των Ιταλών και μετά κατά των Γερμανών. Τότε, οι ποδοσφαιριστές – κυρίως – παντοτινά «είδωλα» της ελληνικής κοινωνίας – έκοψαν τις φλέβες τους για να χυθεί το αίμα της λευτεριάς. Ας θυμηθούμε, γιατί η συλλογική μνήμη ασθενεί στην Ελλάδα…

Την Άνοιξη του 1942 η γερμανική μπότα επιτρέπει στα ελληνικά ποδοσφαιρικά παπούτσια, εκείνα τα δεμένα με σύρμα αντί για κορδόνια και τις σκάρες από κάτω που σακάτευαν το πέλμα και την γάμπα, να παίξουν μπάλα. Παναθηναϊκός – ΑΕΚ ήταν το μεγάλο ματς στη «Λεωφόρο», που άναψε η σπίθα της αντίστασης, για να μετατραπεί επί των ημερών μας σε αιτία θανάτου μεταξύ «πράσινων» και «κόκκινων» οπαδών

Τίγκα το γήπεδο από 16.000 Έλληνες πατριώτες, που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα δυο τρανών σε αξία ποδοσφαιριστών, του Κλεάνθη Μαρόπουλου της ΑΕΚ και του Τάσο Κρητικού του Παναθηναϊκού. Οι θεατές θα έδιναν κάτι από το υστέρημά τους και τα έσοδα θα πήγαιναν στο «Σωτηρία» για τους φυματικούς, αλλά και την επισκευή του θρυλικού αντιτορπιλικού «Έλλη», που χτυπήθηκε ύπουλα από ιταλικό υποβρύχιο στη Τήνο.

Οι Γερμανοναζί, αφού όρισαν δικό τους διαιτητή ένα καθίκι Αυστριακό λοχία, αποφάσισαν να πάρουν αυτοί όλες τις εισπράξεις!!! Ο Μαρόπουλος κι ο Κρητικός αποφάσισαν κι αυτοί με τη σειρά τους να μην παίξουν! Επιδεικτικά, μάλιστα. Βγήκαν κανονικά στον αγωνιστικό χώρο κανονικά κι αμέσως την κοπάνησαν για την κερκίδα και εξήγησαν στους θεατές το πώς και το γιατί. Ακολούθησε πανδαιμόνιο. Οι θεατές όρμησαν στον αγωνιστικό χώρο και δεν άφησαν τίποτα όρθιο, κερκίδες και δοκάρια, αποδυτήρια.

Γρήγορα σχηματίστηκε αντιφασιστική διαδήλωση που έφτασε μέχρι την Ομόνοια. Διευθυντής της «Λεωφόρου» τότε, ήταν ένας ήρωας, ο Αντώνης Βρεττός, που σήκωσε τη σημαία της ελευθερίας στο γήπεδο για να την δουν και να πάρουν θάρρος κι ελπίδα, οι εκατοντάδες φυλακισμένοι – βασανισμένοι – εξαντλημένοι των ναζί απέναντι στις φυλακές Αβέρωφ. Ένας από αυτούς, ο μεγάλος άσος της ΑΕΚ Σπύρος Κοντούλης, σκοτώθηκε στης Καισαριανής τον τοίχο, γιατί οργάνωνε σαμποτάζ κατά των Γερμανών. Είχε κι ευφράδεια λόγου, λένε και ξεσήκωνε το λαό. Ο Γιώργος Ιβανόφ, μέγας σαμποτέρ, πιθανόν να μην είναι γνωστός στους νεοέλληνες, ούτε στους οπαδούς του Ηρακλή, έστω κι αν κάθονται στην κερκίδα του «Ιβανώφειου». Βλέπετε η σύγχρονη ιστορία που χαρακτηρίζει τον ξεριζωμό… «συνωστισμό» στην προκυμαία της Σμύρνης, δεν έχει πολύ χώρο για τον Ιβανόφ που ίδρυσε αντιστασιακή οργάνωση και μαζί με τον Μιχάλη Παπάζογλου του Παναθηναϊκού τίναξαν στον αέρα 30 γερμανικά αεροπλάνα στο ναύσταθμο.

Ο Παπάζογλου συνελήφθη και δραπέτευσε με τη βοήθεια του Καλαφάτη και του Γιαννάτου, ιδρυτών του ποδοσφαιρικού και μπασκετικού Παναθηναϊκού αντίστοιχα. Δυο θρυλικοί παίκτες και θρυλικές μορφές του αντιστασιακού αγώνα ήταν ο τερματοφύλακας του Ολυμπιακού Αχιλλέας Γραμματικόπουλος κι ο μέγας γκολτζής Μίμης Πιερράκος του Παναθηναϊκού. Η αναγγελία του θανάτου του Περράκου, φόρτωσε με αγανάκτηση τον φίλαθλο κόσμο στην Αθήνα, όπως και στην Θεσσαλονίκη ο χαμός του Νίκου Σωτηριάδη του ΠΑΟΚ. Οι οπαδοί του Άρη εξερράγησαν στο άκουσμα της είδησης ότι ο πρόεδρός τους Μάνθος Ματθαίου έπεσε νεκρός. Στο Βόλο, έπεφταν νεκροί τρεις παίκτες του τοπικού Ολυμπιακού, Κυριάκος Μαυραντζούλης, Νίκος Μαλαβέτας και Φάνης Σωτηρίου.

Στην Καλαμάτα, εκτυλίχθηκαν σκηνές παρόμοιες μ’ αυτές του γηπέδου της Δυναμό Κιέβου, όπου οι Γερμανοί καθάριζαν τους αντιπάλους τους ποδοσφαιριστές, επειδή είχαν χάσει σε φιλικό ματς!

Οι Γερμανοί βαρέθηκαν να παίζουν φιλικά και να κερδίζουν τους Ιταλούς και διέταξαν τους ντόπιους να φτιάξουν ομάδα. Πράγματι, δυο παικταράδες, οι αδερφοί Αλησμόνη, έφτιαξαν μια ομάδα και σάρωσαν τους Γερμανούς, σκορπίζοντας ρίγη συγκίνησης στους θεατές κι ελπίδα ξεφορτώματος! Ο διοικητής διέταξε επαναληπτικό και τοποθέτησε ένα μυδράλιο πίσω από την ελληνική εστία. Η Καλαμάτα έχασε 3-2 κι αυτοί έχασαν τον πόλεμο. Ο κόσμος σ’ όλη την Ελλάδα,  που γνώριζε και λάτρευε τους ποδοσφαιριστές, έσφιξε περισσότερο τα χείλη κι έβγαλε μεγαλύτερο στεναγμό…

Στον Πειραιά μόλος μαθεύτηκε η συγκλονιστική ιστορία, πρώτα του Στέλιου Αναματέρου, που σκοτώθηκε σε μάχη στα Εξάρχεια και του Νίκου Γόδα, λοχαγού του ΕΛΑΣ που πριν τουφεκιστεί ζήτησε να θαφτεί με την σημαία του Ολυμπιακού, έγινε επανάσταση του μυαλού, που εξελίχθηκε σε μίσος των χεριών. Βγήκαν περισσότεροι στην αντίσταση. Η ιστορία αντίστασης των ποδοσφαιριστών στη γερμανική κατοχή έχει αρχή, αλλά δεν έχει τέλος. Πολλές, ακόμα, ιστορίες είναι θαμμένες.

Παραμονή της παιζόταν μπάλα στην Ελλάδα. Κανονικά, έστω κι αν όλοι περίμεναν ότι ο φασισμός θα χτυπούσε να σύνορά μας στην Αλβανία. Εκείνη την Κυριακή για το πρωτάθλημα πόλεων, ο Πειραιάς κέρδιζε με 3-1 την Πάτρα (Βογιανάκος, Ντόντας και Αναματέρος τα γκολ των νικητών, ο Λούης σκόραρε για τους ηττημένους) και η Αθήνα με 6-0 το Βόλο (3 γκολ ο Τζανετής κι από ένα οι Βασιλείου, Τριανταφυλλίδης, Μαρόπουλος).

Το ξημέρωμα της επομένης, στις 3πμ, ο πρεσβευτής της Ιταλίας Μανουέλε Γκράτσι, επισκέπτεται τον Ιωάννη Μεταξά και του επιδίδει τελεσίγραφο με το οποίο ζητούσε, εντός τριών ωρών, την ελεύθερη διέλευση και στάθμευση των ιταλικών στρατευμάτων στην Ελλάδα.

Εκείνη την εποχή, η ΑΕΚ είχε μακράν την καλύτερη ομάδα στην Αθήνα, αλλά ο βασικός της αντίπαλος δεν ήταν ο Παναθηναϊκός, αλλά ο Απόλλων Αθηνών. Στο πρωτάθλημα της Αθήνας η ΑΕΚ έκανε τρεις  νίκες, όσες και ο Απόλλων, αλλά δεν πρόλαβαν να παίξουν μεταξύ τους. Όλη η Αθήνα περίμενε αυτό το ντέρμπι. Ο Παναθηναϊκός είχε μία νίκη με Ατρόμητο, μία ισοπαλία με τον Αστέρα και μία  ήττα από τον Αθηναϊκό.

Στον Περαία,  ο Ολυμπιακός ήταν επίσης σε άριστη κατάσταση, αφού νίκησε  εύκολα τον Κεραμεικό 7-0, τον Εθνικό 2-0 και το Θησέα 4-0. Αυτά τα δύο πρωταθλήματα σταμάτησαν ουσιαστικά στις 20 Οκτωβρίου του 1940, αφού μια βδομάδα μετά αγωνίστηκαν οι μικτές της Αθήνας και του Πειραιά. Στην Θεσσαλονίκη έπαιξαν του Αγίου Δημητρίου, με τον Ηρακλή να κερδίζει 1-0 το Μέγα Αλέξανδρο και τον Άρη να επικρατεί 4-0 της ΜΕΝΤ. Άρης και ΠΑΟΚ είχαν από δυο νίκες και μία ισοπαλία, το μεταξύ τους 2-2 στις 13 Οκτωβρίου1940.

Εκείνα τα πρώτα ποδοσφαιρ8ικά χρόνια της Ελλάδας, διεξαγόταν τα πρωταθλήματα πόλεων, δεν υπήρχε εθνικό πρωτάθλημα. Το 1940 είχε ξεκινήσει στις 16 Ιουνίου 1940 με γειτονικό ντέρμπι με την Ξάνθη να κερδίζει 3-2 την Καβάλα. Τον σε, Ιούλιο του 1940 στη Θεσσαλονίκη και το Σεπτέμβριο του 1940 στην Αθήνα, έγιναν τα κύπελλα Στρατού Ξηράς και Αεροπορίας, αντίστοιχα, για να επιλεχθούν άτομα για τον ελληνικό στρατό, κάτι λογικό αφού ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος είχε ήδη ξεκινήσει στην Ευρώπη και όλοι περίμεναν να χτυπήσει και τη δική μας πόρτα.

Στο πρώτο τουρνουά, ο ΠΑΟΚ νίκησε 2-1 τον Άρη και 2-0 τον Ηρακλή που με τη σειρά του επικράτησε 2-1 του Άρη. Στο δεύτερο επικράτησε ο Παναθηναϊκός νικώντας 1-0 την ΑΕΚ στον ημιτελικό και 3-1 τον Εθνικό στον τελικό (στον άλλον ημιτελικό: Εθνικός-Ολυμπιακός 4-3).