Η ουσία της σεισμικής πρόβλεψης

Το βράδυ της Τετάρτης έγινε γνωστή η θλιβερή είδηση του θανάτου του Κωνσταντίνου Νομικού. Ο λαμπρός Έλληνας φυσικός έφυγε από τη ζωή, αλλά στο άκουσμα του ονόματός του πολλοί δεν θυμούνται –ή αγνοούν– ότι υπήρξε το τελευταίο… γράμμα στο αρκτικόλεξο Β.Α.Ν., την περίφημη μέθοδο πρόγνωσης σεισμών που αναπτύχθηκε το 1981 από τον εκλιπόντα και τους συναδέλφους του φυσικούς Παναγιώτη Βαρώτσο και Καίσαρα Αλεξόπουλο.

Κατά μακάβρια σύμπτωση, αργά το ίδιο βράδυ οι σεισμολόγοι της Επιτροπής Εκτίμησης Σεισμικού Κινδύνου μετέβησαν εσπευσμένα στη Θήβα και πραγματοποίησαν έκτακτη σύσκεψη με αντικείμενο την αξιολόγηση-αποτίμηση των επιστημονικών δεδομένων που έχουν συλλεχθεί από την περιοχή που από τον Ιούλιο μέχρι τώρα έχει δεχτεί 1.700 «επισκέψεις» του Εγκέλαδου.

Δεν είναι μυστικό ότι ο τελευταίος σεισμός στο Αρκαλοχώρι της Κρήτης με τον έναν νεκρό και τις πολλές υλικές καταστροφές φόβισε τους επιστήμονες ότι το κακό μπορεί να βρει και την αρχαία πόλη της Βοιωτίας. Δεν είναι, όμως, και μυστικό ότι οι σεισμολόγοι από τον καιρό του ΒΑΝ μέχρι σήμερα πάντα βρίσκουν έναν λόγο για να τσακωθούν.

Η ιστορία επαναλήφθηκε με ακρίβεια ελβετικού ρολογιού και η πρώτη επιστημονική διαμάχη ήταν γεγονός πριν περάσουν 24 ώρες από το χτύπημα του Εγκέλαδου στην Κρήτη. Συγκεκριμένα, ο πρώην διευθυντής Ερευνών Σεισμολογίας στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Γεράσιμος Παπαδόπουλος, δήλωσε ότι το σεισμικό δυναμικό στην περιοχή της Θήβας μπορεί να γεννήσει δόνηση μέχρι 6,5 Ρίχτερ.

Η απάντηση ήρθε οργισμένη από τον διευθυντή του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, Άκη Τσελέντη, ο οποίος έκανε λόγο για «άθλια ανακοίνωση ότι περιμένουμε 6,5 Ρίχτερ», ζητώντας μάλιστα και την παρέμβαση εισαγγελέα ισχυριζόμενος ότι «και να το ήξερε αυτός που το είπε, έπρεπε να το πει στα αρμόδια όργανα, όχι δημόσια…».

Προφανώς, η δημοσιογραφία δεν ανήκει στα αρμόδια όργανα που επικαλείται ο κ. Τσελέντης αλλά ως δημοσίως γράφουσα και… διαβάζουσα οφείλει να σταθεί στην ουσία, δίχως να διεκδικεί δάφνες σεισμολόγου.

Οι προσωπικές επιθέσεις και διαξιφισμοί των επιστημόνων λίγο ενδιαφέρουν τον κόσμο που ακούει ότι ανεξαρτήτως σεισμικού μεγέθους, π.χ. η Θήβα που βρίσκεται κοντά σε μεγάλα ρήγματα έχει άσχημο δομικό ιστό άρα δυνητικά κινδυνεύει. Όπως ακούει ο ίδιος κόσμος –και εύλογα ανησυχεί– ότι στην Κρήτη δεν γκρεμίστηκαν μόνο τα σπίτια εκατονταετίας που ήταν χτισμένα με πέτρες και αχυρολάσπη, αλλά υπέστησαν σοβαρότατες ζημιές και οικοδομές που ανεγέρθηκαν πριν από 20-25 χρόνια.

Υπό αυτό το πρίσμα η έννοια της σεισμολογικής πρόβλεψης πρέπει να έχει στον πυρήνα της πρωτίστως την καλή προετοιμασία ώστε να μην έχει σοβαρές συνέπειες ένα σεισμός και δευτερευόντως το αν μπορεί κάποιο σύστημα να προβλέψει ότι την τάδε μέρα, την τάδε ώρα και στο δείνα σημείο θα χτυπήσει ο Εγκέλαδος.

Οι λίγο παλαιότεροι ίσως θυμούνται ότι τον Μάιο του 1995 ένας σεισμός μεγέθους 6,6 Ρίχτερ έπληξε την επιστημονικά ασεισμική Κοζάνη προκαλώντας ζημιές σε περισσότερα από 10.000 σπίτια σε δύο νομούς και αφήνοντας πίσω του αντίστοιχο αριθμό άστεγων. Είναι αυτό μία απόδειξη ότι η πολιτεία και τα αρμόδια όργανά της καλώς κάνουν και διερευνούν τις δυνατότητες πρόβλεψης του απρόβλεπτου, καλώς σπεύδουν να στηρίξουν τους πληγέντες, αλλά στο ενδιάμεσο απαιτείται  κάνουν το προφανές:

>>Να ελέγξουν συστηματικά τις κατασκευές,

>>Να γκρεμίσουν τα ακατάλληλα παλαιά οικήματα (σ.σ. γεμάτη από τέτοια είναι ακόμη και η Αθήνα)

>>Να ελέγξουν επιτέλους κατά προτεραιότητα τα σχολειά που ενώ σε ποσοστό 55% φιλοξενούνται σε παλαιά κτίρια που έχουν κτιστεί την 25ετία 1959-1985, από το 2011 έως σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί σε αυτά αν όχι μηδενικοί ελάχιστοι προσεισμικοί έλεγχοι των εγκαταστάσεων.

Ύστερα από τα παραπάνω κι αν κατά τα ιστορικά λεγόμενα του Μαρκήσιου Ντε Σαντ «η καταστροφή, όπως και η δημιουργία, είναι μια από τις αποστολές της Φύσης», η προφανής αποστολή ημών είναι η πρόβλεψη και η αποτροπή του κακού.

Αλλιώς θα είμαστε… σαδιστικά ανάξιοι που θα μας φταίει το κακό το ριζικό μας και ο μαστροχαλαστής -ενίοτε και  αιμοβώρος- Εγκέλαδος.