«Καπνίζει» το τσουκάλι των Βαλκανίων

Στις 21 και 22 Ιουνίου του 2018 στη Φιλιππούπολη –Πλόβντιβ για τους ντόπιους– της Βουλγαρίας διοργανώθηκε το πρώτο ομώνυμο Οικονομικό Φόρουμ, με τους γείτονες να ευελπιστούν να εδραιώσουν έναν θεσμό παρόμοιο με αυτόν του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών.

Του Νίκου Τσαγκατάκη

Προς τι η… ανασκαφή της «Α» στο διεθνές ρεπορτάζ της βαλκανικής γειτονιάς; Διότι στο άνοιγμα των εργασιών εκείνου του φόρουμ ο τότε πρωθυπουργός της Βουλγαρίας, Μπόικο Μπορίσοφ, είπε μεταξύ πολλών άλλων ότι στα Βαλκάνια συμβαίνουν πράγματα «που αναιρούν την παλιά ρήση, ότι είναι η μπαρουταποθήκη της Ευρώπης». Για να «δέσει», μάλιστα, την εκτίμησή του ο Μπορίσοφ είχε επικαλεστεί το παράδειγμα της Αθήνας και των Σκοπίων με τη Συμφωνία των Πρεσπών, τις συνομιλιών των ηγετών της Σερβίας και του Κοσόβου για την ομαλοποίηση των σχέσεων των δύο χωρών, αλλά και την προσέγγιση της χώρας του με τη Βόρεια Μακεδονία, για να καταλήξει ότι τα Βαλκάνια εξελίσσονται.

Τέσσερα χρόνια πέρασαν από τότε και πέρα από το ότι ο Μπορίσοφ έχασε την εξουσία και έχει νταραβέρια με τη βουλγαρική δικαιοσύνη, η προφητεία του για γαλήνη στη βαλκανική χερσόνησο έχει πάει… αδιάβαστη. Κι αυτό διότι η μεν Σερβία δεν αναγνωρίζει το Κόσσοβο και τούμπαλιν, η δε Βουλγαρία θέτει βέτο στην έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Β. Μακεδονίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μάλιστα σε ό,τι αφορά το τελευταίο η διένεξη Βουλγαρίας και Βόρειας Μακεδονίας είναι εσχάτως στα… ντουζένια της, βγάζοντας σχεδόν καθημερινά στους δρόμους των Σκοπίων χιλιάδες διαμαρτυρόμενους πολίτες. Βασικό αίτημα των διαδηλωτών είναι η απόρριψη εκ μέρους της κυβέρνησης του Ντιμίταρ Κοβάτσεφσκι της γαλλικής συμβιβαστικής πρότασης που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων πρόνοιες αναγνώρισης δικαιωμάτων στη «βουλγαρική μειονότητα».

Θυμίζεται ότι στο πλαίσιο της τελευταίας Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη, ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, ανακοίνωσε ότι επετεύχθη συμφωνία συμβιβασμού των δύο πλευρών. Ήταν, άλλωστε, αυτός που στις 6 Ιουνίου είχε προτείνει στον πρόεδρο της Β. Μακεδονία, Στέβο Πενταρόφσκι, και στον πρόεδρο της Βουλγαρίας, Ρούμεν Ράντεφ, να κάνει το Παρίσι… Πρέσπες και να είναι η «πόλη του φωτός» αυτή που θα φιλοξενήσει «όταν έρθει η ώρα» την υπογραφή μίας διμερούς συμφωνίας, δεδομένου ότι ο Μακρόν καιγόταν να λύσει το θέμα μέχρι να εκπνεύσει η γαλλική προεδρία στην Ε.Ε., στο τέλος Ιουνίου. Βρήκε, λοιπόν, ο Μακρόν τη μέση λύση σε ένα προτεινόμενο πολιτικό deal, όπου η Β. Μακεδονία καλείται να δεσμευτεί σε συνταγματικές τροποποιήσεις που θα αναγνωρίζουν τους τους Βουλγάρους ως εθνική ομάδα. Επιπρόσθετα τα Σκόπια καλούνται να θέσουν σε εφαρμογή μια συνθήκη φιλίας μεταξύ Β. Μακεδονίας και Βουλγαρίας που χρονολογείται από το 2017.

«Όχι» από το VMRO-DPMNE

Στους διαμαρτυρόμενους πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας αμέριστη πολιτική «συμπαράσταση» παρέχει το VMRO-DPMNE του Χρίστιαν Μίτσκοσκι, που είναι το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης και το οποίο ούτε να ακούσει δεν θέλει τα περί συμβιβαστικής λύσης με τους εξ ανατολής γείτονες. Ο λόγος είναι ότι στο κόμμα του Μίτσκοσκι πιστεύουν ότι η πρόταση Μακρόν «ευνοεί τα βουλγαρικά αιτήματα που θέτουν σε κίνδυνο την ιστορία, τη γλώσσα, την ταυτότητα και την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας».

Τις απόψεις και τους φόβους του VMRO-DPMNE δεν ασπάζεται, φυσικά, η πλευρά της  Βουλγαρίας, η βουλή της οποίας άναψε στις 24 Ιουνίου το πράσινο φώς για την άρση του βέτο στην έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων ανάμεσα στη Βόρεια Μακεδονία και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το θέμα είναι ότι με την αντιπολίτευση της Βόρειας Μακεδονίας δεν συμφωνούν ούτε η πολιτική ούτε η πολιτειακή ηγεσία της χώρας. Καταρχάς ο πρόεδρος της Β. Μακεδονίας, Στέβο Πεντάροφσκι, τάσσεται υπέρ της γαλλικής «ειρηνευτικής» πρότασης υποστηρίζοντας ότι τα όσα αυτή προβλέπει δεν υπονομεύουν την εθνική ταυτότητα και τη γλώσσα της Βόρειας Μακεδονίας. Αυτό που απλώς συνέστησε είναι ότι ένα ενδεχόμενο «ναι» των Σκοπίων στην πρόταση Μακρόν δεν πρέπει να εκληφθεί από τους συμπατριώτες του –λαό και πολιτικούς– ούτε ως θρίαμβος, ούτε ως πανωλεθρία.

Περίπου στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η κυβερνητική πλειοψηφία του Ντιμίταρ Κοβάτσεφσκι η οποία εδώ και μερικά 24ωρα έχει αρχίσει ευρείες εσωκομματικές διαβουλεύσεις, υπό το πρίσμα ότι η πρόταση της Γαλλίας «αποτελεί βάση για την οικοδόμηση εθνικής στρατηγικής που μπορεί να οδηγήσει στην απεμπλοκή της ευρωπαϊκής προοπτικής της χώρας». Θυμίζεται ότι η Βόρεια Μακεδονία αιτήθηκε την εισδοχή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση τον Μάρτιο του 2004 και από τον Δεκέμβριο του 2005 παραμένει σε καθεστώς υποψήφιας για ένταξη χώρας που της χορήγησε τότε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Τα Τίρανα πιέζουν τα Σκόπια για το «ναι»

Στη γλώσσα των αριθμών αυτό σημαίνει ότι η Β. Μακεδονία μετράει ήδη 17 χρόνια στον προθάλαμο της Ε.Ε. έχοντας τα τελευταία 8 χρόνια «συγκάτοικο» στην αναμονή την Αλβανία. Γι’ αυτό και αδημονούν στα Τίρανα να πουν «ναι» τα Σκόπια στην γαλλική πρόταση και να προχωρήσει η ενταξιακή διαδικασία, καθώς Βόρεια Μακεδονία και Αλβανία πάνε «πακέτο».

Χαρακτηριστικό του πολιτικού κλίματος που επικρατεί στην Αλβανία, είναι η τελευταία τηλεοπτική συνέντευξη που παραχώρησε ο Αλβανός ο πρωθυπουργός Έντι Ράμα. On camera, ο Αλβανός ηγέτης έκανε έκκληση στα Σκόπια να αποδεχτούν την πρόταση Μακρόν ώστε να βγει το κάρο από  τη λάσπη, συμπληρώνοντας ότι αν ήταν ο ίδιος στη θέση των γειτόνων του θα δεχόταν την… προσφορά, γιατί όπως είπε «δεν θα υπάρξει άλλη πρόταση, είναι οριστική και δεν χρειάζεται να σταθείς μπροστά σ την πόρτα εισόδου για άλλα 17 χρόνια. Αυτή η πόρτα πρέπει να ανοίξει και κατά κάποιο τρόπο όλα θα συζητηθούν, κάθε σημείο θα συζητηθεί, κάθε ερώτηση θα απαντηθεί στον διάλογο μεταξύ Βόρειας Μακεδονίας και Βουλγαρίας. Οπότε ανοίξτε αυτήν την πόρτα. Ανοίξτε την τώρα».

Τι θα συμβεί σε αντίθετη περίπτωση; Σύμφωνα, πάντα, με τον Έντι Ράμα «η Αλβανία έχει πλέον περάσει το σημείο από το οποίο μπορεί πλέον να προχωρήσεις μόνη της και φυσικά θα ζητήσουμε να προχωρήσουμε χωριστά αν η Βόρεια Μακεδονία δεν τη δεχτεί…».