«Οχυρώνει» την αγορά φαρμάκου

Παρά το γεγονός ότι από την 1^η Αυγούστου τέθηκαν σε εφαρμογή δύο αποφάσεις του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων, εν τούτοις ακόμη δεν έχει ομαλοποιηθεί η κατάσταση και σε πολλά φαρμακεία υπάρχουν ελλείψεις. Ειδικά στα νησιά, όπου υπάρχει μεγαλύτερη ζήτηση λόγω καλοκαιριού.

Του Νεκτάριου Χρήστου

Η απόφαση του ΕΟΦ που είναι εν ισχύ από την 1^η Αυγούστου κάνει λόγο για την απαγόρευση εξαγωγών σε 200 φάρμακα, όπου μεταξύ άλλων στη λίστα περιλαμβάνονται αντιβιοτικά, ηπαρίνες, εισπνεόμενα, μυοχαλαρωτικά, φάρμακα για τον σακχαρώδη διαβήτη, γαστροπροστασίας, ορμόνες κ.α. Ο πρόεδρος του ΕΟΦ, Δημήτρης Φιλίππου, υπέγραψε δύο ξεχωριστές αποφάσεις για τα φάρμακα τα οποία υπάγονται σε προσωρινή απαγόρευση των παράλληλων εξαγωγών και της ενδοκοινοτικής διακίνησης, μετά από αξιολόγηση των στοιχείων επάρκειας των εν λόγω φαρμάκων στην αγορά. Τονίζεται δε, πως κατά τη διάρκεια της περιόδου ισχύος των δύο αποφάσεων, απαγορεύεται επίσης κάθε αποθεματοποίηση των εν λόγω προϊόντων που είναι σε έλλειψη. Τέλος, κλήθηκαν οι φαρμακαποθήκες να δηλώσουν τα αποθέματά τους στην on-line ηλεκτρονική εφαρμογή «Δήλωση Αποθεμάτων Φαρμάκων Ανθρώπινης Χρήσης» του ΕΟΦ.

Μάστιγα ετών

Η έλλειψη φαρμάκων δεν είναι τωρινό φαινόμενο. Επί πολλά χρόνια στη χώρα μας υπήρχαν περίοδοι όπου παρατηρούνταν ελλείψεις σε φάρμακα. Όμως με διάφορες παρεμβάσεις επανερχόταν η ομαλοποίηση στην αγορά. Η πανδημία, όμως προκάλεσε ζημιά στην αγορά φαρμάκου παγκοσμίως. Και πλέον η κατάσταση πολλές φορές κρίνεται ως οριακή. Είναι χαρακτηριστικό ότι πριν ένας γιατρός συνταγογραφήσει ένα φάρμακο σε ασθενή πρώτα υπάρχει  επικοινωνία με τον φαρμακοποιό προκειμένου να δει ποιο γενόσημο φάρμακο υπάρχει κι εν συνεχεία να προχωρήσουν σε συνταγογράφηση.

Ανάλογα την εποχή από τα ράφια των φαρμακείων «απουσιάζουν» πότε αντιβιοτικά, αντιπυρετικά, φάρμακα για την καρδιά, για την υπέρταση και τον διαβήτη. Κι αυτό δεν συμβαίνει μόνο τους τελευταίους μήνες, αλλά τα τελευταία χρόνια!

Χειρότερη η κατάσταση στην περιφέρεια

Οι κατά τόπους Φαρμακευτικοί Σύλλογοι βγάζουν κατά διαστήματα ανακοινώσεις, εκπέμποντας σήμα κινδύνου αλλά το πρόβλημα παραμένει χρόνιο και άλυτο. Ήδη στα νησιά υπάρχουν ελλείψεις που αγγίζουν το εντυπωσιακό αριθμό των 300 σκευασμάτων.

Στο πλαίσιο αυτό ο υπουργός Υγείας, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, στηρίζει και παρακολουθεί στενά την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Αρχής Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης Καταστάσεων Έκτακτης Υγειονομικής Ανάγκης (HERA) για κεντρική προμήθεια αντιβιοτικών, όπως έγινε με τα εμβόλια για τον κορωνοϊό και τα αντιικά φάρμακα. Σε πρώτη φάση είναι ζητούμενο να εξασφαλιστεί η δραστική ουσία αμοξυκιλλίνη, η οποία είναι σε έλλειψη επί μήνες στην Ευρώπη.

Οι χαμηλές τιμές των φαρμάκων στην ελληνική αγορά προβάλλονται σταθερά από τις φαρμακευτικές εταιρείες ως λόγος που ευνοεί τις παράλληλες εξαγωγές, τις οποίες νομίμως κάνουν οι φαρμακαποθηκάριοι (χονδρέμποροι, είτε ιδιώτες, είτε συνεταιρισμοί φαρμακοποιών). Οι φαρμακαποθηκάριοι, πάλι, αρνούνται ότι η εξαγωγική δραστηριότητά τους δημιουργεί ελλείψεις, υποστηρίζοντας ότι εξάγουν εφόσον καλυφθεί η ελληνική αγορά, και με τη σειρά τους δείχνουν τις φαρμακευτικές εταιρείες ως αρχή του προβλήματος.

Ειδικότερα, αναφέρουν ότι οι πολυεθνικές φαρμακευτικές έχουν μειώσει δραστικά τις εισαγόμενες ποσότητες φαρμάκων στην προσπάθειά τους να μειώσουν τις μεγάλες οικονομικές επιβαρύνσεις τους, ιδίως τις επιστροφές χρημάτων μέσω clawback και rebate, που σχετίζονται με τις ποσότητες φαρμάκων που διαθέτουν. Οι φαρμακευτικές εταιρείες δεν αρνούνται ότι η δημόσια υποχρηματοδότηση της φαρμακευτικής δαπάνης προκαλεί προβλήματα – μεταξύ άλλων οδηγεί σε επιστροφές που αγγίζουν το 47% της συνολικής δαπάνης του κράτους για τα φάρμακα των πολιτών του, κάτι που σημαίνει ότι τα μισά φάρμακα τα δίνουν δωρεάν.

Στο πινγκ πονγκ των ευθυνών για τις ελλείψεις φαρμάκων οι φαρμακοποιοί δείχνουν τις φαρμακαποθήκες υποστηρίζοντας ότι η απαγόρευση των εξαγωγών επιλύει το πρόβλημα, εφόσον για τα περισσότερα σκευάσματα για τα οποία ισχύει η απαγόρευση εξαγωγής ομαλοποιείται σταδιακά η διάθεσή τους στο ελληνικό φαρμακείο. Οι ίδιοι αρνούνται τις αιτιάσεις των χονδρεμπόρων ότι γίνονται «επιχειρήσεις-σκούπα» στα φαρμακεία εν γνώσει τους, ότι δηλαδή πωλούν φάρμακα που προορίζονται για παράνομες εξαγωγές, και επίσης υπερασπίζονται σθεναρά τον κοινωνικό ρόλο των συνεταιρισμών φαρμακαποθηκών που λειτουργούν καλύπτοντας το 46% της εγχώριας αγοράς.

Ελλείψεις και στη Γερμανία

Και επειδή πολλοί μπορεί να σκέφτονται, ότι αυτά συμβαίνουν μόνο  στην Ελλάδα, σημειώστε ότι οι ελλείψεις φαρμάκων, ταλαιπωρούν και τους Γερμανούς! Μπορεί κάποτε η Γερμανία να είχε τη φήμη της «παγκόσμιας φαρμακαποθήκης», αφού για πολλές δεκαετίες, κορυφαίες γερμανικές φαρμακοβιομηχανίες ήταν εκείνες που παρήγαγαν και διοχέτευαν στη διεθνή αγορά κρίσιμα φαρμακευτικά σκευάσματα, αλλά αυτό φαίνεται ότι ανήκει πια στο παρελθόν. Εδώ και καιρό η Γερμανία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πρωτοφανή έλλειψη φαρμάκων, με ενώσεις φαρμακοποιών να συνεχίζουν να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου παρά τις νομοθετικές παρεμβάσεις της γερμανικής κυβέρνησης τους τελευταίους μήνες.

Λείπουν από αντιπυρετικά μέχρι αντικαρκινικά φάρμακα και όλοι τονίζουν πως πρέπει να ενισχυθεί ξανά η παραγωγή φαρμάκων στη Γερμανία και την Ευρώπη, και να μειωθεί η εξάρτηση από προμηθευτές που προέρχονται κατά κύριο λίγο από την Κίνα ή την Ινδία.

Ανησυχία για το μέλλον

Όλοι πάντως ελπίζουν ότι θα αντιμετωπιστεί το πρόβλημα. Όμως την ίδια ώρα υπάρχουν και φωνές που προβλέπουν ότι η κατάσταση θα χειροτερέψει όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλη την Ευρώπη.

«Η έλλειψη των φαρμάκων θα μας πλήξει όλους. Θα πλήξει όλον τον πλανήτη. Εάν δεν σταματήσουμε όμως τη σπατάλη ως χώρα, το πλήγμα σε εμάς θα είναι πιο μεγάλο. Το φαινόμενο των ελλείψεων δεν το έχουμε δει ακόμα», εξακολουθεί να πιστεύει  ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου, Αθανάσιος Εξαδάκτυλος.

Μάλιστα ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος, μας είχε προϊδεάσει από πέρυσι, όταν σε ανακοίνωση του ανέφερε πως «θα υπάρξουν σοβαρές ελλείψεις φαρμάκων που αναμένονται κατά το νέο έτος παγκοσμίως, λόγω της μειωμένης παραγωγής σε Ινδία και Κίνα εξαιτίας του κορωνοϊού, της ενεργειακής κρίσης και του πολέμου στην Ουκρανία. Μια κατάσταση τελείως διαφορετική από αυτή την οποία έχουμε ζήσει στο παρελθόν».

Για την Ελλάδα η κατάσταση θα είναι χειρότερη, διότι όπως τονίζει ο κ. Εξαδάκτυλος «η χώρα μας θα αντιμετωπίσει αυτή την παγκόσμια έλλειψη φαρμάκων έχοντας μια πολυφαρμακία εμπεδωμένη εδώ και πολλά χρόνια εξαιτίας της πολύ κακής πρακτικής, μοναδικής στα ευρωπαϊκά δεδομένα, χορήγησης φαρμάκων εδώ και χρόνια χωρίς ιατρική συνταγή». Ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου εκτιμά πως η κατάσταση θα βελτιωθεί και με τις απαγορεύσεις εξαγωγών, αλλά και με την απαγόρευση να δίνουν τα φαρμακεία σκευάσματα, δίχως ιατρική συνταγή. Και χαρακτηριστικά επισήμανε: «Όταν από το 2020 τα αντιβιοτικά άρχισαν να χορηγούνται μόνο με ιατρική συνταγή μειώθηκε η κατανάλωσή τους κατά 20%».