Το νέο ΕΣΥ θα αλλάξει τα πάντα στην Υγεία

Στον καθιερωμένο του εβδομαδιαίο απολογισμό για τις δράσεις της κυβέρνησης ο Κυριάκος Μητσοτάκης την προηγούμενη εβδομάδα είχε μία ενότητα για τα θέματα δημόσιας υγείας, καθώς αποτελεί ένα από τα στοιχήματα της κυβέρνησης για την τρέχουσα θητεία.

Της Ευαγγελίας Τζαβάρα

Στον εβδομαδιαίο απολογισμό ο πρωθυπουργός ανέφερε: «Έπεσαν οι υπογραφές στις συμβάσεις για την αναβάθμιση των Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών και των υποδομών σε 9 Νοσοκομεία της Βόρειας Ελλάδας (Βέροιας, Νάουσας, Γιαννιτσών, Έδεσσας, Γρεβενών, Καστοριάς, του «Μαμάτσειου» στην Κοζάνη, του «Μποδοσάκειου» στην Πτολεμαΐδα και του Γενικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης «ΑΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ)».

Ο εκσυγχρονισμός των υποδομών των νοσοκομείων είναι σημαντικός γιατί θα οδηγήσει σε αναβάθμιση των υπηρεσιών αλλά και σε καλύτερες συνθήκες εργασίας για το προσωπικό. Ανάλογες ανακαινίσεις θα γίνουν σε Νοσηλευτικά ιδρύματα σε όλη την Ελλάδα, ένα έργο-μαμούθ που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Η αναβάθμιση των ΤΕΠ των νοσοκομείων μας, ήταν άλλωστε μία από τις βασικές προεκλογικές μας δεσμεύσεις».

Σε ό,τι αφορά τη δράση για την παιδική παχυσαρκία ο κ. Μητσοτάκης τόνισε με έμφαση την Εθνική Δράση κατά της Παιδικής Παχυσαρκίας, που επίσης χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα περιλαμβάνει δράσεις σε επίπεδο παιδιατρικής φροντίδας, αλλά και παρεμβάσεις σχολικών προγραμμάτων, εκμάθηση υγιεινών διατροφικών προτύπων, ενθάρρυνση σωματικής δραστηριότητας, δωρεάν πρόσβαση σε διατροφολόγους, ψυχολογική υποστήριξη, ενημέρωση και ευαισθητοποίηση με έμφαση στην πρόληψη.

«Η καταπολέμηση της παιδικής παχυσαρκίας είναι θέμα δημόσιας υγείας αλλά ταυτόχρονα αποτελεί βήμα για την καταπολέμηση κοινωνικών ανισοτήτων. Γιατί δυστυχώς, η παιδική παχυσαρκία είναι ταυτόχρονα σύμπτωμα αλλά και αιτία κοινωνικών ανισοτήτων. Είναι καθήκον μας να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να δώσουμε στα παιδιά μας κάθε εφόδιο για το μέλλον τους και για την καλή υγεία τους», τόνισε χαρακτηριστικά στον απολογισμό του ο πρωθυπουργός.

Λύση η μεταρρύθμιση

«Η μεγάλη μεταρρύθμιση του ΕΣΥ θα δώσει λύση στα προβλήματα, σύμφωνα με τον υπουργό Υγείας. Τα νοσοκομεία θα αναβαθμιστούν διοικητικά, με υποδομές και προσωπικό». Αυτό τόνισε ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης στο συνέδριο «Υγεία πάνω απ’ όλα – 2023».

Ο υπουργός Υγείας τάχθηκε υπέρ της αναβάθμισης της λειτουργίας των νοσοκομείων από πλευράς διοίκησης, που θα περιλαμβάνει «την ορθολογική διοίκηση, την καλή οικονομική διαχείριση, την καλή διαχείριση των κλινικών, την απόδοση, την αξιολόγηση και τελικά πολλές κλινικές και ένα νοσοκομείο, το οποίο θα λειτουργεί με κριτήρια απόδοσης προς όφελος των πολιτών». Ειδικότερα για την βελτίωση της απογοητευτικής εικόνας των ορισμένων νοσοκομείων έχουν αρχίσει μελέτες και ήδη έχουν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης έργα ανακαίνισης, διαρρύθμισης και εκσυγχρονισμού όλων αυτών των χώρων. Ζήτημα παραμένει η ενίσχυση των νοσοκομειακών δομών με συγκεκριμένες ειδικότητες: Αναισθησιολόγοι, παθολόγοι, ακτινολόγοι. «Πριν από δέκα χρόνια, όταν προκηρυσσόταν μία θέση γιατρού στο ΕΣΥ, είχαμε 34 με 35 υποψηφιότητες κατά μέσο όρο. Τώρα έχουμε 3» εξήγησε ο υπουργός σχολιάζοντας την ροή προς τον ιδιωτικό τομέα και το Εξωτερικό.

Άνοια και εγκεφαλικά

 Σχετικά με τη διαχείριση των περιστατικών άνοιας και εγκεφαλικών, όπως τόνισε ο κ. Χρυσοχοΐδης θα πρέπει να λειτουργήσουν «κέντρα αναφοράς, κέντρα αριστείας, που θα ασχολούνται συγκεκριμένα με μελέτες, με επιστημονική αφοσίωση, με ανταλλαγή εμπειριών και επιστημονικής γνώσης, από τα νοσοκομεία και τα μεγάλα κέντρα αναφοράς του εξωτερικού». Στο πνεύμα αυτό θα πρέπει να νομοθετηθούν «προνόμια, κίνητρα για τους φροντιστές», ενώ νομικά θα κατοχυρωθούν και τα δικαιώματα των ανθρώπων που έχουν άνοια.

Εξειδικευμένες μονάδες στο τραύμα

Για τις εξειδικευμένες μονάδες στο τραύμα,  ο κ. Χρυσοχοΐδης τόνισε ότι τον εκσυγχρονισμό των ΤΕΠ με τη χρήση πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά και την αναδιαμόρφωση σε 16 περιοχές της χώρας, αντίστοιχων χώρων αναζωογόνησης και υποδοχής του τραύματος. Νομοσχέδιο θα κατατεθεί σύντομα στη Βουλή για να δημιουργήσει τα κέντρα και το Εθνικό Δίκτυο Τραύματος

Ενιαία εθνική φαρμακευτική πολιτική

Καθολική είναι η πρόσβαση τω Ελλήνων πολιτών σε όλα τα φάρμακα, όπως διαβεβαίωσε ο υπουργός.  Ο ίδιος στάθηκε στην ανάπτυξη ελεγκτικών μηχανισμών εντός της Ελλάδας, αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η Πολιτεία είναι στο πλευρό της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας, την οποία χαρακτήρισε ο υπουργός Υγείας ως «ρωμαλέα που παράγει τεράστιες ποσότητες γενοσήμων υψηλής ποιότητας και με μεγάλες εξαγωγές». Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία  ενισχύεται με το επενδυτικό clawback και με μια σειρά άλλες επενδυτικές ρυθμίσεις, σύμφωνα με τον υπουργό.

Ειδικότερα για τις ελλείψεις φαρμάκων ο υπουργός υπογράμμισε στα λεγόμενά του ότι ολοκληρώνεται η δημιουργία της ψηφιακής πλατφόρμας που θα καταγράφει τις ελλείψεις εξηγώντας ότι  «θα φτάσουμε με το κινητό τηλέφωνο στον πολίτη, που θα ξέρει αν το φάρμακό του υπάρχει ή αν υπάρχει ένα εναλλακτικό γενόσημο για να μπορεί να το δώσει η μητέρα στο παιδί της και να μην ψάχνουμε άδικα, με μια άδικη ταλαιπωρία, στα φαρμακεία, για να αναζητούμε ένα φάρμακο που μπορεί να το βρούμε μέσα από μια απλή διαδικασία»

Η πρόταση της διαΝΕΟσις

Πάνω σε αυτό το στόχο της αναβάθμισης του ΕΣΥ ώστε να μετατραπεί σε έναν σύγχρονο δημόσιο οργανισμό που θα ικανοποιεί τις ανάγκες των πολιτών και ταυτόχρονα θα αποφεύγει τη σπατάλη υλικών και ανθρώπινων πόρων ο οργανισμός έρευνας και ανάλυσης της διαΝΕΟσις κατέθεσε μία πρόταση για μια νέα δομή παραθέτοντας 12 επίμαχα σημεία. Αναλύοντας τον έως τώρα τρόπο διοίκησης του ΕΣΥ το νέο κείμενο πολιτικής καταλήγει στη διατύπωση μιας πολύ συγκεκριμένης πρότασης για την αποτελεσματική διοικητική αναδιοργάνωσή του.

Το κείμενο υπογράφεται από ομάδα τεσσάρων καθηγητών ελληνικών πανεπιστημίων με συντονιστή τον Ομότιμο Καθηγητή Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής στο ΕΚΠΑ και Διευθυντή του Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής (ΙΚΠΙ) Γιάννη Τούντα, καθώς και μέλη τους καθηγητές Βασίλη Κέφη του Πάντειου Πανεπιστημίου, Νίκο Πολύζο του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου και Κυριάκο Σουλιώτη του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.

Πέρα από την αλλαγή της διαδικασίας επιλογής τους των διοικητών των νοσοκομείων, εκτιμάται πως η μεταρρύθμιση πρέπει να πάει σε βάθος. Πηγή του κακού θεωρείται πως είναι ότι το ΕΣΥ «δεν διαθέτει ούτε κεντρική διοίκηση, ούτε διοικητικά στελέχη επιλεγμένα με αδιάβλητες διαδικασίες», αλλά διοικείται κεντρικά σε πολύ μεγάλο βαθμό από «αδύναμες υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας» καθώς και από τα επιτελεία των υπουργών κάθε περιόδου. Η δομή του ΕΣΥ προκαλεί εμπόδια στην προοπτική επιτυχίας των νομοθετικών ή άλλων παρεμβάσεων του ίδιου του κράτους στο σύστημα υγείας.

Επίσης, οι πόροι του ΕΣΥ προέρχονται από τις ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων και από τον κρατικό προϋπολογισμό χωρίζεται σε επτά υγειονομικές περιφέρειες (ΥΠε) στις οποίες υπάγονται τα νοσοκομεία του ΕΣΥ (κεντρικά και διασυνδεδεμένα) και του ΙΚΑ και τα Κέντρα Υγείας. To Υπουργείο βρίσκεται βεβαίως στην κορυφή της πυραμίδας (προτεραιότητες, ύψος της χρηματοδότησης, κατανομή πόρων, αλλαγές θεσμικού πλαισίου, ευθύνη για τους επαγγελματίες υγείας, το σύστημα προσλήψεων, ευθύνη της ρύθμισης του ιδιωτικού τομέα κ.ά.). Σημειώνεται πως θεωρητικά το επιτελείο του Υπουργείου διαθέτει ένα συμβουλευτικό όργανο, το Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας (ΚΕΣΥ), του οποίου όμως η λειτουργία, όπως γράφει το κείμενο, «απέχει από τις ιδρυτικές του αρμοδιότητες και που ο ρόλος του πρέπει να εξεταστεί ανάλογα και με αντίστοιχους φορείς».

Τι μπορεί να αλλάξει

• Παλαιά δομή του ΕΣΥ
• Υιοθέτηση καλύτερων μοντέλων διοίκησης συστημάτων υγείας.
• Καλύτερη οργανωτική δομή: Το προσωπικό, οι κλίνες, οι κλινικές και τα εργαστήρια είναι άνισα κατανεμημένα με αποτέλεσμα η κατανομή τους στη χώρα να μην ακολουθεί τη δημογραφία και τις ανάγκες υγείας του τοπικού πληθυσμού.
• Τεχνολογικός εξοπλισμός
• Τα επείγοντα σε μεγάλο βαθμό μπορούν να εξυπηρετούνται σε πρωτοβάθμιο επίπεδο, εκτός νοσοκομείων –
• Να καλυφθούν σημαντικές ειδικότητες γιατρών σε νοσοκομεία περιφέρειας.
• Συστηματική και ενιαία καταγραφή των αναγκών κάθε ΥΠε.

 Η πρόταση

Η διαΝΕΟσις καταθέτει πρόταση προκειμένου να μετατραπεί το ΕΣΥ από κακοδιοικούμενη κρατική υπηρεσία σε σύγχρονο δημόσιο οργανισμό ικανό να καλύψει με επάρκεια τις ανάγκες υγείας του ελληνικού πληθυσμού. Προκρίνεται ένα νέο μοντέλο συνολικής διακυβέρνησης του ΕΣΥ, στο πλαίσιο ενός γενικότερου σχεδίου δημιουργίας ενός Νέου ΕΣΥ. Οι συγγραφείς την κωδικοποιούν ενδεικτικά σε 12 σημεία:

1. Το ΕΣΥ επανιδρύεται ως ΝΠΔΔ, προκειμένου να λειτουργήσει ως ανεξάρτητος δημόσιος οργανισμός. Με αυτό τον τρόπο αποκτά διοικητική αυτονομία από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας, όπου μεταπολιτευτικά η μέση θητεία ενός υπουργού είναι λιγότερο από δύο χρόνια.
2. Το ΕΣΥ διοικείται από ΔΣ με πρόεδρο/γενικό εκτελεστικό διευθυντή, που επιλέγεται από ειδική υπερκομματική επιτροπή κατόπιν ανοικτού διαγωνισμού, καθώς και μέλη τους διοικητές των ΥΠε (Υγειονομικών Περιφερειών), που και αυτοί επιλέγονται με ανάλογη διαδικασία.
3. Το Υπουργείο Υγείας διατηρεί τον στρατηγικό και εποπτικό ρόλο του, ο οποίος μάλιστα αναβαθμίζεται. Χαράσσει τις στρατηγικές, επιλέγει τις πολιτικές και θέτει τις προτεραιότητες στην οργάνωση και λειτουργία του ΕΣΥ, χωρίς όμως να ασκεί τη διοίκηση-διαχείρισή του.
4. Δημιουργείται Κέντρο Στρατηγικού Σχεδιασμού και Αξιολόγησης ως ΝΠΙΔ, το οποίο εντάσσεται στη διοικητική δομή του ΕΣΥ μαζί με τον ΟΔΙΠΥ (Οργανισμός Διαχείρισης Ποιότητας Υγείας) και το ΚΕΤΕΚΝΥ (Κέντρο Τεκμηρίωσης και Κοστολόγησης Νοσοκομειακών Υπηρεσιών), που ήδη λειτουργούν ως ΝΠΙΔ.
5. Οι ΥΠε (ΝΠΔΔ) αυξάνονται σε 13, αντίστοιχα με τις Διοικητικές Περιφέρειες της χώρας ή εναλλακτικά από 7 σε 8 με βάση λειτουργικά κριτήρια, για την καλύτερη πρόσβαση του τοπικού πληθυσμού στις μονάδες του ΕΣΥ. Οι νέες ΥΠε θα έχουν μεγαλύτερη συμμετοχή στον σχεδιασμό αλλά και στην παροχή των αναγκαίων υπηρεσιών υγείας. Ταυτόχρονα, ενισχύεται ο ρόλος τους με τη μεταφορά αρμοδιοτήτων διοίκησης από τις κεντρικές υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας.
6. Τα νοσοκομεία του ΕΣΥ μετατρέπονται σε ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και λειτουργούν ως θυγατρικές εταιρείες των ΥΠε. Η προτεινόμενη μετατροπή δεν αποτελεί ασφαλώς ιδιωτικοποίηση ή αλλαγή ιδιοκτησιακού καθεστώτος, είναι κάτι που συμβαίνει και ευρύτερα σε άλλους τομείς του Δημοσίου και αφορά την ευελιξία στον τρόπο διοίκησης που προσφέρει η συγκεκριμένη νομική μορφή. Με αυτό τον τρόπο τα νοσοκομεία διατηρούν αφενός τον αποκλειστικά δημόσιο χαρακτήρα τους, αλλά αποκτούν έτσι μεγαλύτερη διαχειριστική ευχέρεια για την αύξηση της κλινικής αποτελεσματικότητας και της οικονομικής αποδοτικότητας και επιπλέον προσαρμόζονται πιο εύκολα σε έκτακτες ανάγκες ή μεταβολές, π.χ. τουριστική περίοδος. Η πρόταση τοποθετεί τη μετατροπή των νοσοκομείων σε ΝΠΙΔ χρονικά μετά τη συγκρότηση του ΕΣΥ σε ΝΠΔΔ, των προτεινόμενων ΥΠε και των νοσοκομειακών δικτύων.
7. Σε κάθε ΥΠε δημιουργούνται ένα ή περισσότερα δίκτυα νοσοκομείων -το κείμενο πολιτικής προτείνει αυτά να είναι συνολικά 20 τα οποία επίσης προσδιορίζει ακριβώς- με ένα περιφερειακό ή πανεπιστημιακό νοσοκομείο ως νοσοκομείο-κόμβο του δικτύου, και διασυνδεδεμένα με αυτό, ως ακτίνες του δικτύου, γενικά νομαρχιακά νοσοκομεία ή και συμπλέγματα νομαρχιακών νοσοκομείων στους νομούς όπου λειτουργούν περισσότερα του ενός. Στο νοσοκομείο-κόμβο παραπέμπονται τα περιστατικά που χρήζουν τριτοβάθμιας νοσοκομειακής περίθαλψης.
8. Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας οργανώνεται με βάση δίκτυα ΠΦΥ (τουλάχιστον ένα ανά Δήμο ή ένα ανά διαμέρισμα στους μεγάλους Δήμους), τα οποία υπάγονται διοικητικά στον τομέα-διεύθυνση ΠΦΥ των ΥΠε. Κάθε ένα από αυτά τα δίκτυα διασυνδέεται λειτουργικά με το πλησιέστερο νοσοκομείο (βασικό ή/και γενικό), διατηρώντας όμως την οργανωτική και διοικητική του αυτοτέλεια.
9. Σε κάθε δίκτυο ΠΦΥ συμμετέχει ένα Κέντρο Υγείας -το οποίο προΐσταται του δικτύου- και οι υπόλοιπες πρωτοβάθμιες μονάδες του ΕΣΥ του γεωγραφικού/πληθυσμιακού τομέα ευθύνης του δικτύου (ΤοΜΥ, Περιφερειακά Ιατρεία, Τοπικά Ιατρεία, κ.ά.).
10. Σε κάθε δίκτυο ΠΦΥ διασυνδέονται λειτουργικά οι ιδιώτες προσωπικοί γιατροί, τα Δημοτικά Ιατρεία και ο συμβεβλημένος με τον ΕΟΠΥΥ ιδιωτικός τομέας. Προκειμένου να υπάρχει καθολική κάλυψη, αλλά και πιο αποδοτική χρηματοδότηση των υπηρεσιών, το κείμενο της διαΝΕΟσις προτείνει την επέκταση του θεσμού του προσωπικού γιατρού στον παιδιατρικό πληθυσμό με την ένταξη των παιδιάτρων και διεύρυνση του θεσμού σε άλλες συναφείς ειδικότητες, ιδιαίτερα για πολίτες με χρόνια νοσήματα.
11. Το δίκτυο ΠΦΥ διοικείται από τον διευθυντή ιατρό του Κέντρου Υγείας αναφοράς και από 5μελή διοικούσα επιτροπή, στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι: της ΥΠε, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των εργαζομένων στις δομές του δικτύου και της Κοινωνίας των Πολιτών (π.χ. σύλλογοι ασθενών).
12. Κάθε δίκτυο ΠΦΥ αναπτύσσει ολοκληρωμένη δέσμη υπηρεσιών οικογενειακής ιατρικής, η οποία περιλαμβάνει δράσεις πρόληψης και προαγωγής της υγείας, περίθαλψης οξέων και χρόνιων νοσημάτων και καταστάσεων υγείας, αποκατάστασης και παρηγορητικής και υποστηρικτικής φροντίδας που προσφέρονται στο ιατρείο, στο σπίτι ή σε ειδικές δομές υγείας και φροντίδας στην κοινότητα.