Πασχαλιά χωρίς… δεκάρα

Το 1975 η Ελένη Βιτάλη ένα χρόνο μετά την πτώση της δικτατορίας είχε κάνει σουξέ ένα τραγούδι που αποτύπωνε την οικονομική κατάσταση των πολιτών. Μιλάμε φυσικά για το τραγούδι που είχαν ψελλίσει όλοι οι Έλληνες, το «Χωρίς δεκάρα πώς θα παντρευτούμε, Μανωλιό μου, πώς θα βάλουμε στεφάνι στον Αϊ-Γιάννη».

Της Ευαγγελίας Τζαβάρα

Δυστυχώς, κάπως παραφρασμένο το τραγουδούν στο εμπόριο αυτές τις ημέρες που θεωρητικά λόγω της εορτής του Πάσχα περίμεναν να κινηθεί η αγορά. Πώς όμως να συμβεί αυτό, όταν ο κόσμος δεν έχει χρήματα να ξοδέψει και παρατηρείται απότομη κάμψη της κατανάλωσης ακόμη και στα πλέον βασικά τρόφιμα, όπως το γάλα και το ψωμί;

«Το δίμηνο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2017 είδαμε πτώση της κατανάλωσης 5% έως και 7% σε αυτά τα δύο προϊόντα, κάτι που είχαμε να δούμε χρόνια». Η δήλωση του πρόεδρου του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων (ΣΕΒΤ) Ευάγγελου Καλούση από το βήμα της ετήσιας γενικής συνέλευσης του συνδέσμου, αναμφίβολα προκαλεί τεράστια ερωτηματικά για το πού βαδίζει η αγορά, αλλά αποδεικνύει εν πράγμασι την οικονομική ένδεια που κυριαρχεί στα ελληνικά νοικοκυριά.  Αν μάλιστα σε αυτά προσθέσουμε και την ανησυχία του Γιάννη Στουρνάρα, ο οποίος από το ίδιο βήμα δήλωσε ότι περιμένει με αγωνία τα αποτελέσματα για το ΑΕΠ του α΄ τριμήνου, τότε κατανοεί ο καθένας ότι το φετινό Πάσχα θα είναι λιτοδίαιτο.

Πρόσφατα είχαν γίνει γνωστά τα στοιχεία που έδειχναν καθίζηση του τζίρου των σούπερ μάρκετ από τις αρχές του χρόνου έως την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου. Παρατηρείται μείωση των πωλήσεων κατά 10% τον Ιανουάριο, συγκυριακή αύξηση κατά 2,9% τον Φεβρουάριο και κάμψη 15% την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου. Η περαιτέρω συρρίκνωση της κατανάλωσης καθιστά ακόμη πιο δύσκολα αντιμετωπίσιμο το έλλειμμα ρευστότητας που αντιμετωπίζουν ο κλάδος και εν γένει οι ελληνικές επιχειρήσεις.

«Πολλοί δεν κοιμούνται το βράδυ λόγω της συσσώρευσης των επισφαλειών», λένε άνθρωποι του κλάδου, επισημαίνοντας τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος της μεταποίησης τροφίμων και ποτών λόγω της συνέχισης των capital controls, της αύξησης των τιμών των πρώτων υλών και του εξαιρετικά ασταθούς, όπως το χαρακτήρισε, περιβάλλοντος.

Πεσμένες εισπράξεις
Και βέβαια όταν τα ελληνικά νοικοκυριά έχουν προχωρήσει σε περικοπές ακόμη και σε είδη πρώτης ανάγκης, τότε ακόμη και ο πλέον αδαής μπορεί να κατανοήσει ότι η πλειοψηφία θα απόσχει από τις αγορές των εορτών του Πάσχα. Ειδικά σε ό,τι αφορά τα είδη ένδυσης και υπόδησης, που θεωρητικά έχουν την τιμητική τους στο πασχαλινό παζάρι μαζί με τον παραδοσιακό οβελία. Κι όπως υπολογίζουν οι παράγοντες της αγοράς, οι περισσότεροι καταναλωτές θα κινηθούν μόνο με τις λαμπάδες και ίσως κάποια δώρα στα παιδιά. Αλλά μέχρι εκεί. Μάλιστα, θα πρέπει να σημειωθεί ότι ακόμη και τα επιδόματα (οικογενειακά, κοινωνικά κ.ά.) θα δοθούν πετσοκομμένα.

Εξάλλου με βάση τα στοιχεία που ήδη έχουν γίνει γνωστά στο οικονομικό επιτελείο έχει χτυπήσει καμπανάκι. Κι αυτό διότι οι εισπράξεις από τους έμμεσους φόρους δημιουργούν έντονο προβληματισμό για την πορεία του προϋπολογισμού, τη στιγμή μάλιστα που η διαπραγμάτευση είναι σε εξέλιξη. Σύμφωνα με τα στοιχεία του πρώτου διμήνου του έτους, τα έσοδα από τον ΦΠΑ είναι μειωμένα κατά 134 εκατ. ευρώ, όπως επίσης και οι φόροι κατανάλωσης.

Ωστόσο, η υπερσυγκράτηση δαπανών δημιούργησε ένα ιδιαίτερα υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο μετριάζει την πτώση των αμιγώς φορολογικών εσόδων. Τα σκληρά μέτρα που επιβλήθηκαν από την 1η Ιανουαρίου σε συνδυασμό με το νέο σύστημα ασφαλιστικών εισφορών το οποίο υπολογίζεται με βάση το φορολογητέο εισόδημα, καταδεικνύει αφενός τη μείωση της κατανάλωσης, αφετέρου την απόκρυψη εισοδημάτων από την εφορία και τα Ταμεία.

Σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου Οικονομικών, μία ασφαλής εικόνα για την εξέλιξη των μεγεθών του προϋπολογισμού θα αποτελέσουν τα στοιχεία του τετραμήνου, καθώς στα τέλη Απριλίου αποδίδεται από τους ελεύθερους επαγγελματίες και τις μικρές επιχειρήσεις ο ΦΠΑ.

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, οι πηγές εσόδων που παρουσίασαν μείωση έναντι του στόχου ήταν τα έσοδα που προέρχονται από:
* ΦΠΑ καπνού κατά 13 εκατ. ευρώ ή 14,8%.

* ΦΠΑ λοιπών κατά 144 εκατ. ευρώ ή 6,2%.

* ΕΦΚ ενεργειακών προϊόντων κατά 14 εκατ. ευρώ ή 2,0%.

* Λοιπούς ΕΦΚ (καπνού, κ.λπ.) κατά 118 εκατ. ευρώ ή 26,5%.

* Λοιπούς φόρους κατανάλωσης κατά 12 εκατ. ευρώ ή 21,9%.

Όπως όλα δείχνουν τα έσοδα από τον ΦΠΑ θα είναι μειωμένα, κάτι που φαίνεται από την υποχώρηση της αξίας πωλήσεων στα σούπερ μάρκετ κατά 15%. Μάλιστα, η πρόσφατη πρόβλεψη της εταιρείας ερευνών αγοράς IRI, για μείωση των πωλήσεων των σούπερ μάρκετ κατά 3,6% σε σύγκριση με το 2016 δημιουργεί προβληματισμούς και εντείνει τις ανησυχίες για συνέχιση της ύφεσης και το τρέχον έτος. Εφόσον μάλιστα υιοθετηθούν, ακόμα και για το μακρινό 2019, νέα μέτρα όπως μείωση του αφορολογήτου ορίου, συντάξεων, οι προβλέψεις για τον προϋπολογισμό του 2017 μπορεί να αναθεωρηθούν με πιθανές δυσάρεστες συνέπειες για τους φορολογουμένους.

Μαγική εικόνα…
Στο πρώτο δίμηνο του 2017 καταγράφεται πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 2,135 δισ. ευρώ, έναντι πρωτογενούς πλεονάσματος 2,853 δισ. ευρώ για την ίδια περίοδο το 2016 και στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 864 εκατ. ευρώ. Το ύψος των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε σε 8,343 δισ. ευρώ παρουσιάζοντας αύξηση κατά 209 εκατ. ευρώ ή 2,6% έναντι του στόχου του προϋπολογισμού 2017, εξέλιξη που οφείλεται στο υψηλότερο μέρισμα που πήρε το κράτος από την Τράπεζα της Ελλάδος.