ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ: Τα λιμάνια θέλει ο Πούτιν και μακριά το ΝΑΤΟ

Ελάχιστα 24ωρα πριν ξεκινήσει η ρωσική εισβολής της 24ης Φεβρουαρίου στην Ουκρανία, η «Α» έγραφε στο πρωτοσέλιδό της ότι η Μόσχα είχε οριστικοποιήσει τα πολεμικά σχέδιά της κι ότι απλώς έψαχνε την «ιδανική προβοκάτσια» για να βγάλει το τζίνι από το μπουκάλι. Σήμερα, έπειτα από σχεδόν 10 ημέρες επέλασης, αυτό που φαίνεται να αναζητείται είναι η βολική δοσολογία των εκατέρωθεν υποχωρήσεων μεταξύ Ρωσίας, Ουκρανίας και Δύσης, ώστε να υπάρξει εκτόνωση μέσω διπλωματίας.

Του Νίκου Τσαγκατάκη

Όσοι ξύπνησαν το πρωί της Πέμπτης, βλέποντας τον χάρτη που αποτυπώνει την επέλαση της ρωσικής πολεμικής μηχανής στην Ουκρανία και τις περιοχές που έχουν κατακτηθεί διά πυρός και σιδήρου, θα διαπιστώσουν ότι το βασικό σχέδιο που είχε στο μυαλό του ο Βλαντιμίρ Πούτιν εξελίσσεται όπως περίπου είχε εκτιμηθεί. Ειδικότερα, έχει σχηματοποιηθεί ένα νοητό γεωγραφικό τόξο που:

>>Ενώνει τη «μαμά» Ρωσία με τις αυτοανακυρηχθείσες και αναγνωρισμένες από τη Μόσχα ως ανεξάρτητες δημοκρατίες τού Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ.

>>Περιλαμβάνει τις κατακτημένες πόλεις της Μαριούπολης των περίπου 140.000 Ελλήνων ομογενών και της Μελιτόπολης λίγο πιο δυτικά.

>>Έχει σε περίοπτη θέση το «λάφυρο» της Χερσώνας, της μεγαλύτερης πόλης που έχει περιέλθει στις ρωσικές δυνάμεις, η οποία «έπεσε» υπό το βάρος σφοδρών επιθέσεων.

Με όλο το περιγραφόμενο κομμάτι να ομογενοποιεί επί της ουσίας την περιοχή με την «κτήση» από το 2014 της χερσονήσου της Κριμαίας, η πλώρη μπαίνει πλέον για την Οδησσό.

Μάλιστα, το πρωί της Πέμπτης κυκλοφόρησε βίντεο από τη νότια ακτή της Κριμαίας όπου διακρινόταν ένας στολίσκος ρωσικών αποβατικών πλοίων με τις ουκρανικές αρχές να εικάζουν πως στόχος τους είναι απόβασης στο κομβικό ουκρανικό λιμάνι στον Εύξεινο Πόντο. Ταυτόχρονα σφυροκοπείται η πρωτεύουσα της Ουκρανίας, το Κίεβο, για όσο αυτό θα αντέχει να αντιστέκεται κόντρα στη δεδομένη ρωσική υπεροπλία.

Η περιγραφή των τελευταίων εξελίξεων (σ.σ. τουλάχιστον όσο γράφονταν αυτές οι γραμμές) στα πεδία της μάχης μοιάζει αντικρουόμενη, αλλά είναι απολύτως σχετιζόμενη με το προλογικό κομμάτι του ρεπορτάζ. Με την αναζήτηση, δηλαδή, εκείνης της φόρμουλας που με τις κατάλληλες δοσολογίες «επιτρεπόμενων» υποχωρήσεων θα δώσει το… τυράκι σε Ρωσία, Ουκρανία (και Δύση) να νιώθουν τρόπον τινά κερδισμένοι όταν θα κάτσουν και κυρίως όταν θα σηκωθούν από το τραπέζι του δεύτερου γύρου των διαπραγματεύσεων, που μετά από μερικά προπαγανδιστικά μπρος-πίσω ξεκίνησαν τελικά στις 4 το μεσημέρι της Πέμπτης.

Ίσως αυτός είναι η πιθανότερη εξήγηση που ο Πούτιν δεν έχει ισοπεδώσει το Κίεβο, όπως θα μπορούσε βάσει της δύναμης πυρός που διαθέτει.

Ο «τσάρος» ούτε που θέλει να σκέφτεται ότι μη υποδεχόμενος από τους Ουκρανούς ως απελευθερωτής όπως νόμιζε, ένα σαρωτικό χτύπημά του θα δημιουργούσε οσιομάρτυρες αμάχους και εύλογες καταγγελίες για εγκλήματα πολέμου.

Άλλωστε, η κατάκτηση όλο και περισσότερων εδαφών φέρνει πιο κοντά το πιστόλι στον κρόταφο της ουκρανικής πλευράς, ώστε να συνθηκολογήσει. Τώρα, το τι θα θυσιάσει η Ουκρανία, είναι αλλουνού παπά  ευαγγέλιο. Ιδανικά ο Πούτιν θα ήθελε να δει σε ρόλο Ιφιγένειας τον μυθοποιημένο Ζελένσκι, ώστε με την απομάκρυνσή του από την εξουσία να μείνει ως ειρηνική «εναλλακτική» η τοποθέτηση στη θέση του ενός ηγέτη-μαριονέττας της Ρωσίας, τύπου Λουκασένκο.

Αντίδοτο στην Κίνα που γνώριζε τα της εισβολής

Όσο, πάντως, ο Πούτιν σφίγγει τη στρατιωτική μέγγενη γύρω από Κίεβο και τις άλλες μεγάλες πόλεις της Ουκρανίας, προσπαθεί ταυτόχρονα να ξεσφίξει τη θηλεία των σκληρών κυρώσεων που έχει περάσει στον λαιμό της ρωσικής οικονομίας η Δύση.

Το πλήγμα με τον εξωστρακισμό τραπεζών από το διεθνές σύστημα πληρωμών SWIFT είναι μεγάλο και με το ρούβλι να κατρακυλάει στα τάρταρα των διεθνών αγορών, ως πρώτο… αιμοστατικό της φυγής κεφαλαίων επιλέχθηκε το μέτρο των capital controls. Το μέτρο ανακοίνωσε με το «καλημέρα» του Μάρτη ο πρωθυπουργός της Ρωσίας, Μιχαήλ Μισούστιν, προκειμένου όπως είπε να σταματήσει η έξοδος ξένων επιχειρήσεων από τη χώρα.

Για να μην υπάρξουν παρερμηνείες, το μέτρο μεταφράζεται σε απαγόρευση που επιβάλλεται μέχρι νεωτέρας σε ξένους να ρευστοποιήσουν διάφορες κατηγορίες επενδύσεων σε ρωσικές αξίες, και δεν αφορά αυτό τόσο την κλασική έννοια του όρου με κλειστά τα τραπεζικά γκισέ και επιβολή πλαφόν στις αναλήψεις καταθέσεων για τους Ρώσους πολίτες.

Επίσης, για να μην υπάρξει παρερμηνεία, τα παραπάνω δεν κάνουν το μέτρο λιγότερο επώδυνο για τη ρωσική οικονομία. Αντιθέτως, αναγκάζουν το οικονομικό επιτελείο του Κρεμλίνου vα αναζητήσει κάθε πιθανό σωσίβιο που θα κρατήσει το κεφάλι της εγχώριας οικονομίας έξω από το νερό.

Ένα από αυτά το σωσίβια είναι φτιαγμένο από…  χρυσάφι, καθώς η χώρα μέσω της Κεντρικής της Τράπεζας στρέφεται μετά από χρόνια στην αγορά χρυσού, εκμεταλλευόμενη και το ότι η συγκεκριμένη αγορά δεν «ακούει» από κυρώσεις αλλά και το γεγονός ότι η Ρωσία έχει συγκεντρώσει σημαντικά αποθέματα χρυσού.

Μία άλλη δίοδο διαφυγής από τον οικονομικό στραγγαλισμό προσφέρει στη Ρωσία η δυνατότητα συναλλαγών μέσω κρυπτονομισμάτων. Τέλος, η… γειτόνισσα και «συντρόφισσα» Κίνα, που έχει το δικό της Διασυνοριακό Διατραπεζικό Σύστημα Πληρωμών (CIPs), μπορεί να το διαθέσει για χρήση στη Μόσχα (σ.σ. το διεθνές οικονομικό ρεπορτάζ λέει ότι ήδη αρκετές ρωσικές τράπεζες συνδέονται με το CIPs), ώστε η χώρα τού Πούτιν να διενεργεί τις συναλλαγές της σε Γιουάν.

Η αλήθεια είναι ότι το κινεζικό νόμισμα δεν είναι το πλέον επιλέξιμο για χρήση στις διεθνείς πληρωμές, ειδικά σε σύγκριση με το δολάριο, αλλά στην… αναβροχιά είναι μία λύση, δεδομένου ότι στις αρχές του τρέχοντος έτους το CIPs κατέγραφε κάτι λιγότερο από 1.300 διασυνδεδεμένα με το κινεζικό σύστημα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα σε 103 χώρες.

Για να σκιαγραφηθεί ολόκληρη η εικόνα της κινεζικής χείρας βοηθείας στη Ρωσία, θα πρέπει να επισημανθεί ότι το Πεκίνο κατά πάσα πιθανότητα γνώριζε για τη ρωσική εισβολή έχοντας μάλιστα εκφράσει και άποψη για την ημερομηνία της ρωσικής στρατιωτικής επέμβασης. Αυτό προκύπτει από δημοσίευμα των «Times» της Νέας Υόρκης, που επικαλούμενοι έκθεση δυτικών μυστικών υπηρεσιών αποκαλύπτουν ότι ανώτεροι Κινέζοι αξιωματούχοι ζήτησαν από Ρώσους ομολόγους τους να μην εισβάλουν στην Ουκρανία πριν από το τέλος των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων στο Πεκίνο, χωρίς όμως –όπως αποδείχτηκε– να εισακουστούν.

Οι Ουκρανοί ανθίστανται, ο Πούτιν θα αντέξει;

Την ώρα που μεγάλη κουβέντα γίνεται για το πόσο θα αντέξει η Ουκρανία να αντιστέκεται και για το πώς θα αλλάξουν οι ισορροπίες στη μεταπολεμική εποχή, έχει αρχίσει μία παράλληλη συζήτηση για το πόσο θα αντέξει ο ίδιος ο Πούτιν να βρίσκεται στον «θρόνο» του έπειτα από την περιπέτεια στην οποία έβαλε τη χώρα του.

Οι σχετικές αναλύσεις προφανώς και δεν περιορίζονται στο συγκινησιακό ξέσπασμα του υπουργού Εξωτερικών του Λουξεμβούργου, Ζαν Άσελμπορν, που είπε (και ευχήθηκε) ότι «αν ο ρωσικός λαός έβλεπε τι κάνει ο Πούτιν στην Ουκρανία, πόσο φοβισμένοι είναι οι Ουκρανοί και πόσες ανθρώπινες ζωές μπορεί να έχει στη συνείδησή του, τότε θα τον εκδίωκαν από το Κρεμλίνο».

Η αλήθεια είναι ότι ο ρωσικός λαός δεν φαίνεται, δημοσκοπικά τουλάχιστον, να αισιοδοξεί ούτε για την πολιτική κατάσταση στη χώρα του ούτε για το οικονομικό μέλλον του. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε γκάλοπ που διενεργήθηκε πριν ξεκινήσει η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, το 44% των Ρώσων απαντούσε σε σχετική ερώτηση ότι ανέμεναν επιδείνωση της πολιτικής κατάστασης στη χώρα τους προσεχείς μήνες.

Αντίστοιχα, το 49% των ερωτηθέντων διατύπωνε την άποψη ότι αναμένει την επιδείνωση και των δεικτών της ρωσικής οικονομίας, με μόλις το 18% και το 16%, αντίστοιχα, των πολιτών να αισιοδοξούν ότι πολιτικά και οικονομικά η Ρωσία θα… καλοπεράσει το 2022. Μοιάζει απίθανο αυτή η αβεβαιότητα-δυσαρέσκεια για τη διακυβέρνηση Πούτιν να οδηγήσει και σε λαϊκή εξέγερση.

Δεν είναι, όμως, καθόλου ανεδαφικό να επιχειρήσουν την ανατροπή Πούτιν αυτοί που έως τώρα ομνύουν στο όνομα του «τσάρου Βλαδίμιρου» και μέχρι και σήμερα έκαναν «χρυσές» δουλειές. Ο λόγος για τους Ρώσους ολιγάρχες, που μερικοί εξ αυτών έχουν αρχίσει να μουρμουρίζουν ότι «ο πόλεμος δεν μπορεί να είναι η απάντηση» και πως πρέπει να σταματήσει η «αιματοχυσία».