«Πώς η αφρικανική σκόνη επηρεάζει τα μάτια μου;»

Η μεταφορά σκόνης από τις περιοχές της Αφρικής προς τη Μεσόγειο θάλασσα και την Ευρώπη είναι ένα φαινόμενο που χαρακτηρίζει το κλίμα της Ελλάδας. Όταν πνέουν ισχυροί άνεμοι πάνω από τις ερημικές περιοχές ανασηκώνονται μεγάλες ποσότητες άμμου και σκόνης οι οποίες μεταφέρονται εκατοντάδες έως και χιλιάδες χιλιόμετρα μακρυά. Η ποσότητα σκόνης που ανασηκώνεται εκτιμάται ότι κυμαίνεται από 150 έως και 700 εκατομμύρια τόνους ετησίως.

Έρευνες Ελλήνων και ξένων επιστημόνων εντόπισαν επικίνδυνα βαρέα μέταλλα στην σύσταση της αφρικανικής σκόνης όπως σίδηρο, πυρίτιο, μαγγάνιο και ψευδάργυρο. Μερικές φορές μαζί με τις ενώσεις αυτές μεταφέρονται μύκητες, βακτήρια και ιοί για παράδειγμα ο αδενοϊός μπορεί να μεταφερθεί με την σκόνη της ερήμου και μπορεί να προκαλέσει ενοχλήσεις ή και πιο σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις στα μάτια μας.

Ποιες οι επιπλοκές στην όραση;

Τα συμπτώματα είναι ίδια με την απλή επιπεφυκίτιδα δηλαδή  δακρύρροια, αίσθημα καύσου, αίσθημα ξένου σώματος, κοκκίνισμα των οφθαλμών, έντονο οίδημα στα βλέφαρα και στον επιπεφυκότα, εκκρίσεις και θάμπωμα στην όραση. Αυτή η «απλή» αλλεργική επιπεφυκίτιδα αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα μπορεί να εξελιχθεί σε ιογενή κερατίτιδα με σοβαρή μείωση της όρασης και ακόμη εντονότερες ενοχλήσεις.

Για την αντιμέτωπιση:

«Οι κρύες κομπρέσες και το πλύσιμο των ματιών με άφθονο κρύο νερό από τη βρύση μπορεί να ανακουφίσει τα συμπτώματα και αυτός είναι ένας απλός τρόπος πρώτης αντιμετώπισης των συμπτωμάτων»,  εξηγεί κ. Μάλλιας και συνεχίζει: «Επίσης τα τεχνητά δάκρυα μπορούμε να τα χρησιμοποιούμε άφοβα και συχνά γιατί ξεπλένουν τα μάτια από τα αλλεργιογόνα, προστατεύουν τον κερατοειδή χιτώνα και ανακουφίζουν από το αίσθημα ξένου σώματος».

Είναι πολύ σημαντικό οι πάσχοντες από τις ενοχλήσεις της αφρικανικής σκόνης να συμβουλεύονται τον οφθαλμίατρό τους αν παρατηρούν πως τα συμπτώματα δεν υποχωρούν για να χορηγηθεί πιο αποτελεσματική θεραπεία.

Υπάρχουν πολλών ειδών σκευάσματα σε μορφή κολλυρίων που μπορούν να δοθούν για την φαρμακευτική αντιμετώπιση των οφθαλμικών αλλεργιών. Οι κύριες κατηγορίες φαρμάκων είναι τα αντιισταμινικά, οι σταθεροποιητές των μαστοκυττάρων και τα κορτικοστεροειδή (κορτιζόνη).

Τα αντιισταμινικά αναστέλλουν τη δράση της ισταμίνης και κατά συνέπεια τη φαγούρα, το πρήξιμο (οίδημα), το κοκκίνισμα κτλ. Οι σταθεροποιητές των μαστοκυττάρων δρουν προληπτικά ώστε όταν περάσει η δράση του αντισταμινικού και ξαναεκτεθούμε στο αλλεργιογόνο να μην εμφανιστούν τα συμπτώματα καθόλου ή σε πολύ μικρότερο βαθμό.
Σήμερα υπάρχουν νέα και πολύ αποτελεσματικά αντιαλλεργικά φάρμακα που συνδυάζουν σε ένα κολλύριο και το αντιισταμινικό και τον σταθεροποιητή των μαστοκυττάρων. Έτσι με την χρήση των σταγόνων αυτών δυο φορές την ημέρα έχουμε μια καταπληκτική βελτίωση των συμπτωμάτων και της κλινικής εικόνας.

«Τα παραπάνω φάρμακα και οι ειδικά οι σταθεροποιητές των μαστοκυττάρων μπορούν να δοθούν προληπτικά λίγο καιρό πριν ξεκινήσει η εποχή που εμφανίζεται η αλλεργία αν υπάρχει μια εποχιακή αλλεργική επιπεφυκίτιδα που μας κάνει να υποφέρουμε κάθε χρόνο. Η προληπτική αγωγή βοηθά στο να μην εκδηλωθεί η αλλεργία όταν εκτεθούμε στο αλλεργιογόνο», καταλήγει ο κ. Μάλλιας.

Τα αντιισταμινικά από το στόμα σε μορφή χαπιών είναι άλλο ένα όπλο που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι οφθαλμίατροι, ειδικά σε άλλες μορφές αλλεργίας που αφορούν και άλλα όργανα όπως η αλλεργική ρινίτιδα. Η δράση των χαπιών αυτών είναι αποτελεσματική και στις αλλεργικές επιπεφυκίτιδες αλλά είναι λιγότερο αποτελεσματική από την τοπική θεραπεία. Η τοπική θεραπεία αντίθετα μπορεί να είναι αποτελεσματική και στην αλλεργική ρινίτιδα που συνοδεύει πολύ συχνά την αλλεργική επιπεφυκίτιδα καθότι τα κολλύρια περνούν στη μύτη μέσω του δακρυϊκού πόρου και της δακρυϊκής οδού.

Πώς μπορούμε εμείς να προφυλαχτούμε από την αφρικανική σκόνη;

Οι βασικές ενέργειες που πρέπει να διενεργεί ο καθένας μας και ειδικά οι πιο επιρρεπείς σε αλλεργίες είναι:

• Να αποφεύγουμε την πολύωρη έκθεση μας στο εξωτερικό περιβάλλον.
• Να πλένουμε τα χέρια μας συχνά.
• Να αποφεύγουμε το τρίψιμο των ματιών με τα χέρια μας.
• Να μην χρησιμοποιούμε πετσέτες αλλά χαρτομάντηλα μιας χρήσης.
• Να φοράμε απαραιτήτως απορροφητικά γυαλιά ηλίου για όσο χρονικό διάστημα εκθέτουμε τον εαυτό μας στον ήλιο. (ΠΡΟΣΟΧΗ! Ακόμα και τις συννεφιασμένες μέρες συνιστάται η χρήση γυαλιών ηλίου γιατί ακόμα και τότε υπάρχει κίνδυνος από τις υπεριώδεις ακτινοβολίες.)

Σύμφωνα με τους οφθαλμιάτρους η έγκαιρη πρόληψη, η σωστή διάγνωση και η κατάλληλη θεραπεία της οφθαλμικής αλλεργίας μπορούν να αντιμετωπίσουν τα συμπτώματα σε σημαντικό βαθμό. Τα αλλεργικά άτομα είναι καλό να επισκέπτονται προληπτικά τον οφθαλμίατρό τους ώστε να προλάβουν και να θεραπεύσουν έγκαιρα τα συμπτώματά τους πριν αυτά γίνουν σημαντικά και ενοχλητικά.

Σημ. Ο κ. Ιωάννης Α. Μάλλιας είναι Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημíου Αθηνών, και ClinicalFellow της Οφθαλμολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Columbia της Νέας Υόρκης