ΤΕΤΡΑΗΜΕΡΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΧΩΡΙΣ ΜΕΙΩΣΗ ΑΠΟΔΟΧΩΝ: Το μεγάλο «στοίχημα» του 100-80-100

Μπορεί η επικαιρότητα στη Μεγάλη Βρετανία να κυριαρχείται από τους πολιτικούς μετασεισμούς της πρότασης μομφής που κατέθεσαν βουλευτές του κυβερνόντος κόμματος των Συντηρητικών κατά του αρχηγού τους και πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον, όμως στο Νησί εξελίσσει ένα οικονομικό-κοινωνικό πείραμα από τα συμπεράσματα του οποίου θα κριθεί το μοντέλο της μισθωτής εργασίας για τις επόμενες δεκαετίες.

Του Νίκου Τσαγκατάκη

Το 2015 που η Ελλάδα αντιμετώπιζε το φάσμα της εξόδου από το ευρώ και πάσχιζε μέσω λιτότητας και μείωσης μισθών/συντάξεων να γίνει πιο ανταγωνιστική και βιώσιμη οικονομικά στην μακρινή Ισλανδία έβαζαν στις ράγες ένα τετραετές ερευνητικό πρόγραμμα μείωσης των εργάσιμων ημερών ανά εβδομάδα, χωρίς αναλογική μείωση των αποδοχών των εργαζομένων. Στο πρότζεκτ συμμετείχαν 2.500 δημόσιοι υπάλληλοι και σκοπός του πειραματισμού ήταν να διερευνηθεί τον αν θα επηρεαστεί αρνητικά η παραγωγικότητα. Τίποτα δεν έγινε στο πόδι. Καταρχάς κανείς δεν βιάστηκε να βγάλει εύκολα συμπεράσματα γι’ αυτό και το πείραμα διήρκησε 4 χρόνια. Κατά δεύτερον, τα ευρήματα μπήκαν στο αναλυτικό μικροσκόπιο δύο ανεξάρτητων φορέων, του think tank «Autonomy» και της «Ένωσης για τη Βιωσιμότητα και τη Δημοκρατία».

Τα νούμερα έδειξαν ότι η αποστολή εξετελέσθη επιτυχώς καθώς όχι μόνο δεν μειώθηκε η παραγωγικότητα σε προϊόντα και υπηρεσίες, αλλά στην πλειοψηφία των περιπτώσεων παρατηρήθηκε και βελτίωση των σχετικών δεικτών. Από τα ευρήματα προέκυψε επίσης ότι η υγειονομική κατάσταση των εργαζομένων βελτιώθηκε ολιστικά (σ.σ. και με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις δημόσιες δομές υγείας) δεδομένου ότι μετρήθηκε μείωση των περιστατικών άγχους και εξάντλησης σε συνδυασμό με την εξισορρόπηση της επαγγελματικής με την προσωπική ζωή των εργαζομένων.

 

Η «ιστορική δοκιμή»

Την επανάληψη αυτού στοιχήματος αλλά σε ακόμη μεγαλύτερη κλίμακα ζει από την περασμένη Δευτέρα 6 Ιουνίου η Βρετανία. Αυτή τη φορά το μέτρο της τετραήμερης εργασίας χωρίς μείωση μισθού θα έχει διάρκεια 6 μηνών και θα εφαρμοστεί διευρυμένα στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας περιλαμβάνοντας 3.300 εργαζόμενους από συνολικά 70 επιχειρήσεις ενός ευρέως φάσματος δραστηριοποίησης που ξεκινάει από την παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και φτάνει ως τα fish and chips εστιατόρια. Στην περίπτωση της Βρετανίας το «στοίχημα» έχει κωδικό 100-80-100. Τι σημαίνει αυτό; Ότι κατά τη διάρκεια του πιλοτικού προγράμματος, οι εργαζόμενοι θα συνεχίζουν να αμείβονται με το 100% των αποδοχών τους δουλεύοντας μόνο στο 80% της συνηθισμένης εργάσιμης εβδομάδας, δεσμευόμενοι παράλληλα ότι η παραγωγικότητά τους θα διατηρηθεί στο 100% σαν να δούλευαν κανονικά το κλασικό πενθήμερο.

Όπως και στην περίπτωση της Ισλανδίας έτσι και στη βρετανική εκδοχή του το πείραμα της τετραήμερης εργασίας χωρίς μείωση αποδοχών δεν γίνεται «ερασιτεχνικά». Συγκεκριμένα το 4 Day Week UK Campaign θα «τρέξει» με τη συνεργασία ερευνητικής ομάδας τα μέλη της οποία προέρχονται από τα Πανεπιστήμια του Κέμπριτζ, της Οξφόρδης, αλλά και του Κολλεγίου της Βοστώνης, ενώ ζητήθηκαν εκ νέου τα… φώτα του think tank «Autonomy» που είναι υπεύθυνο για το πρόγραμμα.

Οι ερευνητές καλούνται να καταγράψουν το θετικό ή αρνητικό αποτύπωμα που θα αφήσει το νέο μοντέλο εργασίας στον δείκτη της παραγωγικότητας, αλλά και σε περισσότερο «άυλα» κεφάλαια όπως η ισότητα των φύλων, η προστασία του περιβάλλοντος (π.χ. χρήση ενέργειας)και εντέλει η ευημερία των εργαζομένων (βλ. άγχος, επαγγελματική εξουθένωση, ύπνος) , σε μία διαδικασία που σύμφωνα με την επικεφαλής ερευνήτρια του πιλοτικού προγράμματος και καθηγήτρια κοινωνιολογίας στο Boston College Juliet Schor, αποτελεί «ιστορική δοκιμή».

Δεν μπορεί να μην υπογραμμιστεί ότι αυτή η επανάληψη του πειράματος της Ισλανδίας δεν έρχεται μόνο ως μία επιστημονική ανάγκη διερεύνησης νέων τάσεων, αλλά και ως απάντηση στις αρρυθμίες που προκάλεσε στην παραγωγική διαδικασία και στην παγκόσμια αγορά εργασίας η επέλαση του κορωνοϊού. Για παράδειγμα η τηλεργασία ήταν ένα εκ των ων ουκ άνευ crash test που η επαγγελματική ζωή οργανώθηκε στον φυσικό χώρο της προσωπικής ζωής δείχνοντας ένα κομμάτι του μέλλοντος των εργασιακών σχέσεων με φόντο την 4^η Βιομηχανική Επανάσταση. Αν, τώρα, αυτό συνδυαστεί με τα αποτελέσματα του ισλανδικού μοντέλου που δείχνουν ότι πλέον το 86% του εργατικού δυναμικού της χώρας εργάζεται λιγότερες ώρες ή έχει το δικαίωμα να μειώσει τις ώρες εργασίας του, εξηγεί και γιατί το παράδειγμα των Ισλανδών βρίσκει σήμερα πρόθυμους μιμητές.

Οι πρώτοι διδάξαντες στην Ελλάδα

Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ των διεθνών ΜΜΕ το πρότζεκτ αναμένεται μέχρι το τέλος του 2022 να εφαρμοστεί εκτεταμένα στην Σκωτία και στην Ισπανία, ενώ στα καθ’ ημάς το μοντέλο εφαρμόζουν ήδη τρείς εταιρείες.

Τον χορό άνοιξε η γνωστή πολυεθνική Grant Thornton η οποία ανακοίνωσε την υιοθέτηση της τετραήμερης εργασία χωρίς μείωση αποδοχών για τον μήνα Αύγουστο, δίνοντας επιπλέον τέσσερις ημέρες άδειας στους εργαζόμενους έτσι ώστε όπως εξηγεί σε ανακοίνωσή της «να περάσουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο με τα αγαπημένα τους πρόσωπα». Οι διοικούντες εκτιμούν ότι η πρωτοβουλία της τετραήμερης εργασίας θα συμβάλλει στην καλύτερη ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, θυμίζοντας ότι στην Grant Thornton «τρέχουν» τα τελευταία χρόνια παρεμφερείς δράσεις όπως οι «Early Leave days», δηλαδή συγκεκριμένες ημέρες του έτους κατά τις οποίες το προσωπικό αποχωρεί νωρίτερα από την εργασία του.

Στους πρώτους διδάξαντες και η εταιρεία Terracom που από τον Ιούνιο που ήδη διανύουμε αλλά και για τον Ιούλιο έθεσε σε εφαρμογή το μέτρο της τετραήμερης εργασίας χωρίς να επηρεάζονται τα εργασιακά δικαιώματα, το ωράριο εργασίας και οι μισθολογικές απολαβές των εργαζομένων. H Terracom που ιδρύθηκε το 1999 στα Ιωάννινα και δραστηριοποιείται στην παροχή ολοκληρωμένων λύσεων Πληροφορικής θα επεξεργαστεί τα αποτελέσματα του πιλοτικού προγράμματος με πρόθεση την καθολική εφαρμογή του τετραημέρου στο μέλλον.

Την τριάδα κλείνει η διαφημιστική εταιρεία Choose του Γιάννη Δέτση που ανακοίνωσε στην αρχή της εβδομάδας ότι και για τους τρεις μήνες του καλοκαιριού οι εργαζόμενοι θα δουλεύουν τέσσερις αντί για πέντε ημέρες την εβδομάδα χωρίς μείωση μισθού.