Το… αιμοβόρο κόστος της αγροτικής οικονομίας

Ένας φυσικός πόλεμος επαναλαμβάνεται τα τελευταία χρόνια ανάμεσα στα άγρια και τα οικόσιτα παραγωγικά ζώα. Ο λύκος εμφανίζεται και πάλι ως ο αιώνιος αντίπαλος του κτηνοτρόφου, αλλά κοντά σε αυτόν, έρχονται να προστεθούν, το τσακάλι, η αρκούδα, η αλεπού, ακόμη κι ο εξαφανισμένος για πολλά χρόνια, λίγκας.

Περίπου 6.000 μεγάλα παραγωγικά ζώα κάθε χρόνο πέφτουν θύματα αυτού του ακήρυχτου πολέμου, ανάμεσα στα άγρια μεγάλα σαρκοβόρα ζώα και στα εκτρεφόμενα παραγωγικά ζώα, από τη Μακεδονία, τη Θράκη και την Ήπειρο, ως την Πελοπόννησο.

Της Άννας Στεργίου

Κάτοικοι των παραπάνω ορεινών περιοχών έρχονται συχνά αντιμέτωποι με το πρόβλημα, αφού άγρια ζώα όπως λ.χ. αγριόχοιροι ή αρκούδες ή ακόμη και άγρια σκυλιά αδέσποτα που λόγω της οικονομικής κρίσης αφέθηκαν από τους ιδιοκτήτες τους ελεύθερα φτάνουν ως τα χωριά και τις αυλές τους!

Είναι χαρακτηριστικό ότι σε έρευνα που έγινε στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας σε δήμους της Καστοριάς, σε σταθμισμένο δείγμα 500 ατόμων, το 42% είχε υποστεί ζημιές από αρκούδες. Οι εκτεταμένες ζημιές δεν αφορούν μόνο στη Βόρεια Ελλάδα, όπου π.χ. στην ορεινή Ροδόπη, σε περιοχές της Πίνδου κ.ά. ζουν πληθυσμοί αρκούδας. Έντονα είναι τα προβλήματα από λύκους σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα ως την Πελοπόννησο.

Πρόκειται επί της ουσίας για έναν ακήρυχτο πόλεμο με περιβαλλοντικές αλλά και πολλαπλές οικονομικές συνέπειες: Άγρια ζώα επιτίθενται σε αγροτικά ζώα, π.χ. λύκοι σε πρόβατα, σε ποιμενικούς σκύλους κ.ά. Άγρια ζώα μπαίνουν μέσα σε καλλιέργειες και τις καταστρέφουν (καλαμπόκια, στάρια κ.ά. ). Αρκούδες καταστρέφουν κυψέλες με μελισσοσμήνη κ.ά. Δυστυχώς αποζημιώνονται μόνο όσα ζώα εκτρέφονται σε περιοχές Natura.

Ο λύκος αποδεικνύεται σε υπ΄ αριθμόν 1 κίνδυνο από την άποψη της μείωσης των παραγωγικών ζώων. Όμως, ο χειρότερος εχθρός του κτηνοτρόφου αποδεικνύεται στην πράξη, το τσακάλι, διότι δεν αφήνει στην κυριολεξία ούτε κοκαλάκι, ώστε να παραδώσει το σφαγμένο ζώο ο παραγωγός και να αποζημιωθεί.

 

Πήγε στη Βουλή το θέμα 

Το πρόβλημα που σημειωτέον έχει πανευρωπαϊκές διαστάσεις τέθηκε πρόσφατα στην Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής, όπου υπό την προεδρία της Κατερίνας Ιγγλέζη, και παρουσία πολιτικών στελεχών και εκπροσώπων φορέων διαπιστώθηκαν τα εξής βασικά ζητήματα:

-Η διάνοιξη των μεγάλων αυτοκινητόδρομων έκοψε στη μέση βιοτόπους και οδήγησε σε τραυματισμούς ή και θανατώσεις ζώων –κυρίως αρκούδων– αλλά και ανθρώπων.

-Πολλά δάση έχουν κλείσει, λόγω της μείωσης της νομαδικής ή γενικότερα της μη σταβλισμένης κτηνοτροφίας, με συνέπεια τα άγρια σαρκοβόρα θηλαστικά να αναζητούν τροφή σε πιο χαμηλό υψόμετρο.

-Το ζήτημα της ανεξέλεγκτης απόρριψης σκουπιδιών, που παλαιότερα τα περισσότερα σπίτια «ανακύκλωναν» με φυσικό τρόπο (π.χ. απόρριψη αποφάγια στα οικιακά κοτέτσια), δημιουργεί εστίες για τη συγκέντρωση άγριων ζώων, που αναζητούν τροφή.

-Οι συνήθειες ορισμένων άγριων ζώων έχουν αλλάξει ενώ παρατηρούνται σε ορισμένες περιπτώσεις και φαινόμενα υβριδισμού: π.χ. πολλαπλασιασμός αγριόχοιρων με ήμερα γουρούνια, πολλαπλασιασμός άγριων σκυλιών, από σκυλιά που αφέθηκαν ελεύθερα και πλέον συγκεντρώνονται σε αγέλες.

-Καλλιεργείται ένας μύθος πάνω στην απελευθέρωση ζώων από οργανωμένους Οικολόγους, κάτι που δεν ισχύει στην πράξη.

-Επανεμφανίζονται νέες ασθένειες ή μεταφέρονται νέες, όπως είναι η λύσσα, που είχε διακοπεί στη χώρα μας. Με δολωματικούς εμβολιασμούς το πρόβλημα ανακόπηκε. Όμως, μεταφερόμενες ασθένειες όπως είναι η αφρικανική πανώλη των χοίρων απειλούν το ζωικό μας κεφάλαιο. Σε χώρες όπως η Πολωνία κι η Ρουμανία έχουμε θανατώσεις χιλιάδων χοιρινών.

-Προβλήματα αντιμετωπίζουν και οι ψαράδες, όταν μεγάλα θηλαστικά καταστρέφουν τα δίχτυά τους ή και τρώνε την ψαριά τους κι αυτοί δεν εντάσσονται καν σε κάποιο καθεστώς αποζημίωσης.

Οι παριστάμενοι εξέφρασαν την άποψη ότι πρέπει να αλλάξει ο κανονισμός του οργανισμού Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων, υπέρ των κτηνοτρόφων, πράγμα, που αναγνώρισε κι ο ίδιος ο πρόεδρος του ΕΛΓΑ, Θεοφάνης Κουρεμπές. Θυμίζεται πως αυτό το χρονικό διάστημα είναι σε εξέλιξη η αναθεώρηση του κανονισμού του ΕΛΓΑ.

 

Αναγκαιότητα για πρόληψη και νέα μέτρα

Η βασική άποψη που εκφράστηκε απ΄ όλους τους παριστάμενους είναι ότι μόνο η πρόληψη μπορεί να βελτιώσει τα δεδομένα. Επισημάνθηκε η ανάγκη να ενημερωθούν οι κτηνοτρόφοι για τα σύγχρονα εργαλεία, που δίνουν τη δυνατότητα για τη χρήση ηλεκτροφόρων καλωδίων με 100% επιδότηση, για να μην πλησιάζουν άγρια ζώα. Επιπλέον, ακόμη και διερχόμενοι οδηγοί θα πρέπει να είναι προσεκτικοί όταν διασχίζουν το οδικό δίκτυο, σε περιοχές, που έχουμε αυξημένη πυκνότητα άγριων ζώων, όπως π.χ. πληθυσμού της αρκούδας.

Νέα εργαλεία και μεθοδολογικά αλλά και τεχνολογικά, μπορούν να βελτιώσουν αυτήν την ζοφερή εικόνα. Με τη χρήση τσιπ, θα μπορούσαν οι κτηνοτρόφοι να μη χρειάζεται να είναι σε διαρκές κρυφτούλι με τις Αρχές. Την ίδια στιγμή θα πρέπει να υπάρξει και μέριμνα ώστε ν΄ αποφευχθούν παθογένειες του παρελθόντος, από κτηνοτρόφους, οι οποίοι άλλα ζώα δήλωναν και μικρότερο κοπάδι είχαν στην πραγματικότητα.

Η ψηφιοποίηση, η έρευνα κι η γνώση πάνω στη συμπεριφορά και στο DNA άγριων κι οικόσιτων ζώων αλλά κι η ενημέρωση των κτηνοτρόφων μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερα αποτελέσματα, από την εικόνα, που υπάρχει σήμερα. Διότι, ακόμη και κτηνοτρόφοι, που έχουν αποδεδειγμένα πρόβλημα αυτή τη στιγμή, φτάνουν στο σημείο να μη δηλώνουν τη ζημιά από κατασπάραξη ζώων, επειδή το θεωρούν μάταιο, καθώς, αν δεν βρουν κεφαλές ζώων, οι υπηρεσίες δεν τους αποζημιώνουν.