Το γαλλικό ασφαλιστικό ροκανίζει τα «ένσημα» του Μακρόν

Αν εξαιρέσει κάποιος τις σκανδιναβικές χώρες που από… αιώνες έχουν τακτοποιήσει τα του συνταξιοδοτικού οίκου των κοινωνιών τους δίχως ελλειμματικούς προϋπολογισμούς και χαμηλές παροχές/υπηρεσίες προς τους Σκανδιναβούς απόμαχους της εργασίας, η βιωσιμότητα των ασφαλιστικών συστημάτων ήταν ανέκαθεν το χαρτοφυλάκιο που ταλαιπωρεί όσο λίγα τις δυτικές κυβερνήσεις. Τελευταίος παθών ο Εμανουέλ Μακρόν.

Επιμέλεια: Νίκος Τσαγκατάκης

Το 2023 δεν προβλέπεται να είναι μια χρονιά κοινωνικής ηρεμία στο εσωτερικό της Γαλλίας καθώς πέρα από την ενεργειακή κρίση και τις πληθωριστικές πιέσεις που ματώνουν και τα πλούσια –τουλάχιστον σε σχέση με των Ελλήνων– πορτοφόλια των Γάλλων πολιτών στην δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης, η θερμοκρασία στο «καζάνι» όσων βρίσκονται στο κατώφλι της συνταξιοδότησης ανεβαίνει επικίνδυνα.

Στις 10 Ιανουαρίου η πρωθυπουργός της Γαλλίας, Ελιζαμπέτ Μπορν, δημοσιοποίησε τον οδικό χάρτη που θα ακολουθήσει η κυβέρνηση Μακρόν προκειμένου να βάλει σε μεταρρυθμιστική τροχιά βιωσιμότητας το εθνικό σύστημα συνταξιοδότησης. Κομβικό γρανάζι λειτουργικότητας αυτής της μεταρρύθμισης που προγραμματίζεται να τεθεί σε ισχύ από την 1η Σεπτεμβρίου 2023, αλλά και πυροκροτητής συνδικαλιστικών ενστάσεων, είναι η προβλεπόμενη αύξηση κατά δύο έτη της ηλικίας συνταξιοδότησης που σε ορίζοντα επταετίας (μέχρι το 2030) θα πάει στα 64 χρόνια από τα 62 που είναι σήμερα. Οι εργαζόμενοι θα συνεχίσουν να απολαμβάνουν πλήρη σύνταξη, ανεξαρτήτως ορίου θεμελίωσης του δικαιώματος, μετά τα 67 έτη.

Προκειμένου η διετής παράταση να είναι πιο «εύπεπτη» από τους εν δυνάμει συνταξιούχους οι εμπνευστές του γαλλικού μοντέλου έχουν προβλέψει την κλιμακωτή αύξηση των ορίων ηλικίας με το εξής χρονοδιάγραμμα: Θα προστίθενται ανά έτος τρεις μήνες στην ηλικία συνταξιοδότησης, ώστε από το 2027 το ηλικιακό όριο συνταξιοδότησης να ανέβει στα 63 έτη και τρεις μήνες και εν συνεχεία να «κλειδώσει» το 2030 στα 64 έτη. Στην ίδια μεταρρύθμιση περιλαμβάνεται και η εσπευσμένη εφαρμογή ενός νόμου του 2014, του επονομαζόμενου νόμου «Τουρέν», ο οποίος προβλέπει επιμήκυνση του χρονικού διαστήματος στη διάρκεια του οποίου ο εργαζόμενος καταβάλλει εισφορές στα συνταξιοδοτικά ταμεία. Αυτό σημαίνει ότι άμα τη εφαρμογεί του εν λόγω νόμου για να έχει ο εργαζόμενος το δικαίωμα να βγει στη σύνταξη με πλήρεις συνταξιοδοτικές απολαβές θα πρέπει να έχει πληρωμένα ένσημα 43 ετών και όχι 42 όπως ισχύει επί του παρόντος.

Φοβούνται τα ελλείμματα

Είναι πάγια και από πολλών ετών υπαρκτή η θέση της κυβέρνηση Μακρόν ότι αν η Γαλλία θέλει να αποσοβήσει τον κίνδυνο των ελλειμματικών ασφαλιστικών ταμείων και παράλληλα να ωθήσει σε υψηλότερα ποσοστά την απασχόληση των μεγαλύτερων ηλικιών, πρέπει να επεκτείνει τα όρια της ηλικίας συνταξιοδότησης. Αυτή τη θέση επανέλαβε και η Γαλλίδα πρωθυπουργός. Συγκεκριμένα, η 62χρονη Μπορν, που παρεμπιπτόντως έχει διατελέσει υπουργός Εργασίας, δεν κρύφτηκε πίσω από το δάκτυλό της παραδεχόμενη ότι «οι μεγάλες μεταβολές στο συνταξιοδοτικό μας σύστημα προκαλούν άγχος και φόβο στον γαλλικό λαό». Υπογράμμισε ωστόσο ότι η μεταρρύθμιση είναι ένα εκ των ων ουκ άνευ ανάχωμα προκειμένου να καταστεί βιώσιμο το γαλλικό συνταξιοδοτικό σύστημα, που βάσει μαθηματικών προβολών μέχρι και το 2032 θα γεννά έλλειμμα της τάξης των 10 δισ. ευρώ κάθε χρόνο.

Ειδικά σε ό,τι αφορά τη διατήρηση των ηλικιωμένων εργαζομένων στο εργατικό δυναμικό της Γαλλίας, η πρωθυπουργός Μπορν επιχειρηματολόγησε ότι η χώρα της έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης ηλικιωμένων στην Ευρώπη, μεμφόμενη μάλιστα κάποιες εταιρείες που απολύουν τους μεγαλύτερους σε ηλικία υπαλλήλους τους πριν οι τελευταίοι φτάσουν στη νόμιμη ηλικία συνταξιοδότησης. Το φαινόμενο επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία της γαλλικής στατιστικής υπηρεσίας που για το 2021 δείχνουν ότι το 56% των Γάλλων ηλικίας 55-64 ετών εργάζεται, σε αντίθεση με τον μέσο όρο του 60% στην Ε.Ε. Επιπρόσθετα με την ηλικία των 60 το ποσοστό των εργαζόμενων Γάλλων πέφτει σημαντικά  στο 35,5% και κατρακυλάει στο 8,6% για τους εργαζόμενους που ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 64-69 ετών.

Προς αναστροφή του παραπάνω φαινομένου, η μεταρρύθμιση Μακρόν προβλέπει τη δημιουργία ενός «δείκτη ηλικιωμένων» που θα παρακολουθεί τις επιδόσεις των επιχειρήσεων στη διατήρηση των ηλικιωμένων μελών του προσωπικού.

Στα κεραμίδια τα συνδικάτα

Το γεγονός ότι Εμανουέλ Μακρόν δεν έκρυψε ποτέ τις προθέσεις του για αλλαγές στο συνταξιοδοτικό δεν διαφοροποιεί τη βεβαιότητα ότι τα συνδικάτα των Γάλλων εργαζομένων (ακόμη και αυτά που δεν θεωρούνται σκληροπυρηνικά) θα βγουν στα κεραμίδια. Έχει γίνει πολλές φορές στο παρελθόν, αυτό αναμένεται να συμβεί και τώρα, οπότε το «στοίχημα» είναι αν ο Μακρόν θα αντέξει στην κοινωνική πίεση και δεν θα κάνει πίσω όπως συνέβη με κάποιους προκατόχους του που μπροστά στη λαϊκή κατακραυγή αναγκάστηκαν να ανακρούσουν μεταρρυθμιστική πρύμναν. Απόπειρα πρόβλεψης έκανε ο καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λάνκαστερ, Ρενό Φουκάρ, ο οποίος ερωτώμενος για το θέμα από το αμερικανικό δίκτυο CNBC, απάντησε ότι σε σύγκριση με πριν από πέντε χρόνια, ο Μακρόν συγκεντρώνει τώρα μεγαλύτερες πιθανότητες να κάνει πράξη την ασφαλιστική μεταρρύθμιση που ευαγγελίζεται.

Αξίζει, πάντως, να υπενθυμιστεί ότι στα τέλη του 2019 και έχοντας συμπληρώσει 2,5 χρόνια στον προεδρικό θώκο από το νικηφόρο αποτέλεσμα των εκλογών του Μαΐου του 2017 ο Μακρόν «βρήκε» σε απεργιακό τοίχο όταν δοκίμασε να φέρει προς ψήφιση ένα παρεμφερές σχέδιο αναμόρφωσης του γαλλικού ασφαλιστικού. Αυτός είναι και ο λόγος που από τα Ιλίσια Πεδία έχει ήδη γίνει ένα βήμα υποχώρησης, δεδομένου ότι η αρχική εκπεφρασμένη πρόθεση της γαλλικής κυβέρνησης ήταν να αυξηθούν τα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης στα 65 έτη, αλλά προκειμένου να προληφθούν αντιδράσεις ο πήχης κατέβηκε μια σκάλα, στα 64 χρόνια.