Το νέο «μαύρο πρόβατο» της Ε.Ε. μιλάει… ιταλικά 

Τον καιρό των μνημονίων και της σκληρής δημοσιονομικής προσαρμογής η Ελλάδα είχε… πολιτογραφηθεί ως το «μαύρο πρόβατο» της Ευρωζώνης που έφτασε στην χρεοκοπία επειδή ζούσε πάνω από τις δυνατότητές της παράγοντας ελλείμματα.

Του Νίκου Τσαγκατάκη

Ο τροχός γύρισε, η Ελλάδα συμμάζεψε τα οικονομικά της εισπράττοντας σε ενάμιση δύο αναβαθμίσεις –από τον καναδικό οίκο αξιολόγησης DBRS και από την S&P– του ελληνικού χρεοστασίου στην επενδυτική βαθμίδα, αλλά όπως κάθε «οικογένεια» έτσι και η ευρωενωσιακή βρήκε το καινούργιο απολωλός αμνοερίφιό της στο πρόσωπο της Ιταλίας.

Σε επίπεδο δημοσίου χρέους η Ιταλία δεν υπήρξε ποτέ υπόδειγμα τήρησης ισοσκελισμένων προϋπολογισμών. Αρκεί να σκεφτεί κάποιος ότι στις αρχές του τρέχοντος έτους το δημόσιο χρέος της Ιταλίας είχε ξεπεράσει τα 2,77 τρισεκατομμύρια ευρώ που σε απλά μαθηματικά σημαίνει ότι κάθε ένας από τα περίπου 60 εκατομμύρια των Ιταλών πολιτών χρωστάει σχεδόν 47.000 ευρώ! Με αυτά τα νούμερα  κατά νου οι κομισάριοι της Ε.Ε. έπεσαν από τις καρέκλες τους όταν έμαθαν ότι την περασμένη Δευτέρα η κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι ενέκρινε για το 2024 έναν… «πάρε κόσμε» κρατικό προϋπολογισμό, τον οποίο το ιταλικό κοινοβούλιο θα πρέπει να επικυρώσει δια της ψήφου των μελών του μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου.

Αυξάνονται οι δαπάνες, μειώνονται οι φόροι   

Ο ιταλικός κρατικός προϋπολογισμός που ανησυχεί τις Βρυξέλλες περιλαμβάνει παρεμβάσεις το δημοσιονομικό κόστος των οποίων ανέρχεται στα 24 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με την ενημέρωση που έκαναν η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι και ο υπουργός Οικονομικών της Ιταλίας, Τζιανκάρλο Τζορτζέτι, στον προϋπολογισμό προβλέπεται ειδικότερα ένα κονδύλι της τάξης των 3 δισεκατομμυρίων ευρώ θα διατεθεί στη δημόσια υγεία, προκειμένου να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το πρόβλημα των λιστών αναμονής για εξετάσεις και για επεμβάσεις στα ιταλικά νοσοκομεία. Σε ό,τι αφορά, εξάλλου, τις φοροελαφρύνσεις, το νέο σύστημα καθορίζει ότι εφεξής όλα τα εισοδήματα ύψους μέχρι €28.000 ετησίως θα φορολογούνται με ενιαίο συντελεστή 23%.

Στον προς ψήφιση προϋπολογισμό της κυβέρνησης Μελόνι ξεχωρίζουν, τέλος, εξειδικευμένα μέτρα στήριξης των ασθενέστερων τμημάτων της ιταλικής κοινωνίας όπως είναι για παράδειγμα η θέσπιση στοχευμένων φορολογικών ελαφρύνσεων για εργαζόμενες μητέρες, η απολύτως δωρεάν παροχή παιδικού σταθμού για τις οικογένειες που έχουν δεύτερο παιδί, καθώς επίσης και η διατήρηση σε ισχύ και για το 2024 της ειδικής κάρτα «Αφιερωμένη σε εσένα» («Dedicata a te»), με την οποία οι ασθενέστερες οικονομικά οικογένειες επιδοτούνται προκειμένου να αγοράσουν είδη πρώτης ανάγκης.

Στα λόγια τουλάχιστον η επωδός που βγαίνει από τα χείλη της πρωθυπουργού της Ιταλίας και του αρμόδιου υπουργού Οικονομικών της γειτονικής χώρας είναι ότι ο προϋπολογισμός έχει καταρτιστεί σε απολύτως ρεαλιστική βάση, περικόπτοντας σπατάλες και αξιοποιώντας ουσιαστικά τους κρατικούς οικονομικούς πόρους. Για αυτό, άλλωστε, η Ρώμη εκτιμά ότι οι Βρυξέλλες θα ανάψουν το αναγκαίο «πράσινο φως» και οι αγορές θα αντιδράσουν θετικά.

«Δυσανασχετούν» οι αγορές

Η πικρή για την Ιταλία αλήθεια είναι ότι την παραπάνω αισιοδοξία του «ντουέτου» Μελόνι–Τζορτζέτι δεν τη συμμερίζονται οι οικονομικοί αναλυτές των διεθνών οίκων αξιολόγησης που ως γνωστόν κρατούν πάντα και το μαχαίρι και το πεπόνι.

Και μόνο το γεγονός ότι το έλλειμμα του ιταλικού προϋπολογισμού αναθεωρήθηκε προς τα πάνω στο 5,3% του ΑΕΠ για το 2023, προβλέπεται να κινηθεί το 2024 στο 4,3% και ο στόχος για «αποδεκτό» έλλειμμα 3% μετατίθεται για το 2026, αρκεί για να θέσει υπό αμφισβήτηση το μακροπρόθεσμο αξιόχρεο της ιταλικής οικονομίας. Κι όχι άδικα θα πει κάποιος, αφού από τα 24 δισ. ευρώ που κοστολογείται ο προϋπολογισμός τα 15,7 δισεκατομμύρια θα «γραφτούν» ως πρόσθετο δημόσιο χρέος, κάνοντας τους επενδυτικούς οίκους να προσανατολίζονται στη μεταβολή επί τα χείρω των «προγνώσεών» τους για τις δημοσιονομικές-αναπτυξιακές προοπτικές της Ιταλίας.

Ενδεικτική του δυσοίωνου κλίματος που περιβάλλει την ιταλική οικονομία είναι η τελευταία πρόβλεψη της Goldman Sachs που υποστηρίζει ότι δεδομένων της αύξησης των δαπανών της και του υψηλότερου κόστος δανεισμού της η Ιταλία σηματοδοτεί «την επιστροφή του κρατικού κινδύνου» στην Ευρωζώνη, εξηγώντας ότι με το δημόσιο χρέος της να ξεπερνά το 140% του ΑΕΠ της η γειτονικής μας χώρας είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος κρατικός εκδότης μετά το Ηνωμένο Βασίλειο. Μάλιστα στην Goldman Sachs τονίζουν ότι το δυσθεώρητο ιταλικό δημόσιο χρέος δεν αποκλιμακώθηκε παρά του πακτωλού κεφαλαίων που έλαβε η Ρώμη από τις Βρυξέλλες μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης. Στο ίδιο μήκος κύματος είναι και η εκτίμηση του οίκου Fitch που εκφράστηκε με την γεμάτη νόημα διαπίστωση ότι η κυβέρνηση Μελόνι έχει χαλαρώσει τα δημοσιονομικά λουριά.

Μαζί με τους οίκους αξιολόγησης σε αναμμένα κάρβουνα περπατάει και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Αν και προφανές, το κλίμα εγρήγορσης που επικρατεί στο στρατηγείο της ΕΚΤ στη Φρανκφούρτη επιβεβαίωσε πριν από μερικά 24ωρα ο διοικητής της ιρλανδικής κεντρικής τράπεζας, Γκάμπριελ Μάχλουφ, εστιάζοντας τον προβληματισμό στην αύξηση του spread στις αποδόσεις των ιταλικών κρατικών ομολόγων. Σημειώνεται ότι την πρώτη εβδομάδα του Οκτώβρη και με φόντο την αναθεώρηση προς τα πάνω από την κυβέρνηση Μελόνι του στόχους για το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ιταλίας οι αποδόσεις των ιταλικών 10ετών ομολόγων είχαν πλησιάσει το 5% και το spread με τους αντίστοιχους γερμανικούς τίτλους είχε αυξηθεί πάνω από τις 200 μονάδες βάσης.