Πολιτική λύση θα ψάξουν οι Ευρωπαίοι «τσάροι»

Το απαντητικό email της τρόικας στις ελληνικές προτάσεις, ώστε να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση και να προχωρήσουμε στο επόμενο στάδιο δεν επιτρέπει υπέρμετρη αισιοδοξία. Κι αυτό διότι η τρόικα επί της ουσίας ζήτησε αναλυτικές επεξηγήσεις και δείχνει ότι δεν είναι ιδιαίτερα πρόθυμη να συναινέσει στις ελληνικές προτάσεις.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Λίγα 24ωρα πριν από το κρίσιμο Eurogroup της Δευτέρας, μόνη λύση στο αδιέξοδο αποτελεί η πολιτική λύση, την οποία και θα αναζητήσουν οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης. Όμως η ημερομηνία-ορόσημο (8 Δεκεμβρίου) για την οριστική έξοδο για το μνημόνιο μοιάζει περισσότερο σαν τον Καιάδα της ελληνικής κυβέρνησης, καθώς, από εκεί που ανέμενε στο τέλος του 2014 τον οριστικό απεγκλωβισμό από την τρόικα και τη μέγγενη των πιστωτών, ίσως υποχρεωθεί να δεχθεί παράταση του μνημονίου, η οποία δεν θα είναι ολιγοήμερη και για τεχνικούς λόγους, όπως είχε προαναγγείλει προ ημερών ο Ευάγγελος Βενιζέλος.

Τη Δευτέρα, λοιπόν, στις Βρυξέλλες σύμφωνα με πηγές της Κομισιόν οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης θα αναζητήσουν μία πολιτική λύση στο αδιέξοδο. Μιλάμε για μία πολιτική συμφωνία επί της αρχής, η οποία θα κάνει λόγο για ένταξη της χώρας μας στον μηχανισμό προληπτικής πίστωσης ECCL, αλλά με μια κρίσιμη διαφοροποίηση: θα περιλαμβάνει επιπλέον και αυξημένη εποπτεία. Μέσα σε αυτή, οι δανειστές θα αποσαφηνίσουν –ίσως μετά τις γιορτές– ποιος ακριβώς θα είναι ο ρόλος του ΔΝΤ, καθώς και πώς θα εξασκείται η εποπτεία.

Σε αυτή την κατεύθυνση είναι και οι διαρροές κύκλων της Κομισιόν, η οποία ισχυρίζεται πως είναι πιθανόν να «υπάρχει μεγάλη ανάγκη για μια τεχνική παράταση, ώστε να μπορέσουν να εξυπηρετηθούν όλες οι ανάγκες». Οι ίδιοι κύκλοι συμπληρώνουν πως «δεν είναι ξεκάθαρο το πόσο μακρά θα είναι η παράταση. Αυτό όμως που έρχεται είναι μια τεχνική παράταση και η υπόσχεση για τον ECCL». Να σημειωθεί ότι οι κανόνες του ECCL είναι σκληροί και αφήνουν περιθώριο προληπτικής παρέμβασης στα δημοσιονομικά της χώρας που υπάγεται σε αυτόν, όταν διαπιστωθεί η πιθανότητα εκτροχιασμού που θέτει κινδύνους για την Ευρωζώνη.

Όμως, η Γερμανία, η ΕΚΤ, αλλά και το ΔΝΤ θεωρούν ειδική περίπτωση την Ελλάδα και γι’ αυτό «ράβουν νέο κοστούμι». Οι πηγές της Κομισιόν αποκαλύπτουν ότι η ελληνική κυβέρνηση δέχεται ασφυκτικές πιέσεις, ώστε να μη ζητήσει τελικά την πρόωρη αποχώρηση από το δανειακό πρόγραμμα του ΔΝΤ, παρά το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός το ανακοίνωσε δίπλα στην καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ. Βεβαίως, όπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές, κανένας δεν έχει το δικαίωμα να επιβάλει κάτι τέτοιο στην Ελλάδα, καθώς η χώρα μπορεί να καταγγείλει –ακόμη και μονομερώς– πρόωρα τη σύμβαση με το ΔΝΤ.

Οι πιέσεις όμως ασκούνται – και αυτό φάνηκε πως αποδίδει. Ήδη κάποιοι στην Ουάσινγκτον «τρίβουν τα μάτια τους» με την οπισθοχώρηση της κυβέρνησης σε βασικές κόκκινες γραμμές που είχε εξαγγείλει το προηγούμενο διάστημα. Ανώτατος αξιωματούχος της Ευρωζώνης ανέφερε ότι τυπικά, από τη στιγμή που η Ελλάδα θα ενταχθεί στον ECCL, τότε το ΔΝΤ διασφαλίζεται ως προς την απαίτηση να είναι εξασφαλισμένη η χρηματοδότηση της χώρας για το επόμενο δωδεκάμηνο, συνεπώς δεν μπορεί να έχει απαιτήσεις. Υπό αυτό το πρίσμα, όλα παίζονται σε πολιτικό επίπεδο και σε επίπεδο πιέσεων γιατί, όπως έχουμε επανειλημμένως γράψει, το ΔΝΤ ενδιαφέρεται μόνο «για τη διασφάλιση των συμφερόντων του στην Ελλάδα μετά το 2015».

Οι κινήσεις στις Βρυξέλλες

Η απόφαση της κυβέρνησης να βάλει στο τραπέζι μέτρα όπως η αύξηση του ΦΠΑ στη διαμονή των ξενοδοχείων προκάλεσε εντύπωση σε ορισμένους κύκλους των Βρυξελλών. Ανώτατος αξιωματούχος αναρωτήθηκε πώς είναι δυνατόν να προτείνουμε αύξηση του ΦΠΑ στον τουρισμό, επιβαρύνοντας έναν κλάδο που έχει δείξει ανάκαμψη. Αντιφάσεις, ωστόσο, όπως αυτή ίσως εξηγούνται από το γεγονός πως υπάρχει ζήτημα ασυνεννοησίας όχι μόνο μεταξύ κυβέρνησης-δανειστών αλλά και στους κόλπους της τρόικας.

Ο Επίτροπος Πιέρ Μοσκοβισί έχει λάβει εντολή από τον Ζαν-Κλωντ Γιούνκερ να χειριστεί πολιτικά το θέμα με λεπτότητα, η οποία δεν συγκρούεται ευθέως με τα συμφέροντα της κυβέρνησης Σαμαρά. Αυτό όμως δεν φαίνεται να πτοεί τους Γερμανούς που, αξιοποιώντας τη χαοτική κατάσταση στην οποία βρίσκεται ακόμα η Κομισιόν, ετοιμάζονται να ηγηθούν του επόμενου Eurogroup, κατηγορώντας μάλιστα πίσω από τις κλειστές πόρτες τις Βρυξέλλες για «φιλική στάση» προς τη χώρα μας.

Όσο για την παράταση, το EuroWorking Group ετοιμάζει σχέδιο για έξι μήνες με προοπτική για ένα ακόμα εξάμηνο (6+6). Η επιμονή της κυβέρνησης όμως για τεχνική παράταση δύο-τριών μηνών μπορεί να βρει τους υπουργούς Οικονομικών σύμφωνους, αλλά με κάποιες απορίες. Οι ίδιοι θεωρούν ότι μια μικρή παράταση θα έβλαπτε την κυβέρνηση, καθώς θα κληθεί να περάσει από τη Βουλή δύσκολα μέτρα τη στιγμή που θα ψάχνει 180 ψήφους για να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Απορούν, λοιπόν, γιατί εμείς οι ίδιοι ζητούμε τόσο μικρή παράταση.

Διχογνωμία και για τη (συν)υπογραφή Τσίπρα

Πηγές της Ε.Ε. εκτιμούν ότι οι πιέσεις του ΔΝΤ και η διχογνωμία που υπάρχει μεταξύ των εκπροσώπων της Ευρώπης και του Ταμείου για την Ελλάδα θα καθυστερήσει αρκετά τις διαπραγματεύσεις, υπερβαίνοντας την 8η Δεκεμβρίου, με αποτέλεσμα να επέλθει αυτόματη παράταση του Μνημονίου για ένα μήνα τον Ιανουάριο του 2015.

Οι ίδιοι κύκλοι σημειώνουν ότι οι δανειστές, που έχουν προειδοποιήσει ότι δεν τους ενδιαφέρει ποια πολιτική δύναμη είναι στην κυβέρνηση, έχουν απολέσει την εμπιστοσύνη τους στην ελληνική πλευρά και προσανατολίζονται να θέσουν ένα ισχυρό δίλημμα στην ελληνική κυβέρνηση.

Σύμφωνα με πληροφορίες, με την επιμήκυνση των διαπραγματεύσεων καθ’ όλη τη διάρκεια του Δεκεμβρίου, οι δανειστές θα πιέσουν να εξασφαλίσουν τη συγκατάθεση του ΣΥΡΙΖΑ και του Αλέξη Τσίπρα για τη μετά μνημόνιο εποχή και την εξασφάλιση της προληπτικής γραμμής χρηματοδότησης της χώρας για το 2015. Διαφορετικά, θα επιμείνουν στην παράταση του Μνημονίου για έναν χρόνο προκειμένου να εξασφαλίσουν –όπως ήδη ζητούν Γερμανοί αξιωματούχοι– την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα ακόμα και με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ.

Τα… χέρια της αξιωματικής αντιπολίτευσης φαίνεται πως λύνει το Eurogroup, καθώς ανώτατος αξιωματούχος τόνισε από τις Βρυξέλλες ότι η Ευρώπη δεν θα ζητήσει από την αντιπολίτευση να υπογράψει τη συμφωνία με την τρόικα. Ανάμεσα σε άλλα, ο αξιωματούχος εξέφρασε την ελπίδα ότι θα μπορούσε να υπάρξει συμφωνία με τις ελληνικές Αρχές για να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση του προγράμματος πριν το Eurogroup της Δευτέρας. Ο ίδιος δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να παραταθεί το υφιστάμενο πρόγραμμα προσαρμογής της Ελλάδας, σε πρώτη φάση. Απέφυγε, ωστόσο, να προβλέψει το χρονικό διάστημα της παράτασης, λέγοντας ότι θα εξαρτηθεί από την πρόοδο που θα έχει σημειωθεί στις διαπραγματεύσεις.

Όπως διευκρίνισε, σε κάθε περίπτωση, η παράταση του υφιστάμενου προγράμματος μπορεί να δοθεί μόνο κατόπιν αιτήματος της ελληνικής κυβέρνησης. Μια διαδικασία, η οποία θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως τις 15 Δεκεμβρίου, ούτως ώστε να επικυρωθεί στη συνέχεια από τα εθνικά κοινοβούλια των κρατών-μελών, πριν από τις διακοπές των Χριστουγέννων. Επίσης, επανέλαβε ότι σε πολλά κράτη-μέλη της Ευρωζώνης εξακολουθούν να επιθυμούν την παρουσία τού ΔΝΤ στη μετά μνημόνιο εποχή.

Ο «ρυθμιστής» Σόιμπλε

Σε «ρυθμιστή» της πορείας που έχει το θρίλερ των διαπραγματεύσεων με την τρόικα ανάγεται, σύμφωνα με πηγές εντός και εκτός Ελλάδος, η θέση της Γερμανίας. Εκτιμούν ότι η θέση του Β. Σόιμπλε μοιάζει να προσεγγίζει πιο πολύ αυτή του ΔΝΤ –που παραμένει ο «σκληρός» της διαπραγμάτευσης– και λιγότερο τη θέση που φανερώνεται από πηγές της Κομισιόν αλλά και της ΕΚΤ. Η κάθε πλευρά άλλωστε για δικούς της λόγους επιδιώκει να λήξει το ζήτημα πριν αλλάξει ο χρόνος.

«Αν ξέραμε την ακριβή θέση της Γερμανίας, θα μπορούσαμε να προβλέψουμε καλύτερα την κατάληξη των διαβουλεύσεων», ανέφερε αρμόδια πηγή. Ο Σόιμπλε, βασικός υποστηρικτής της παρουσίας του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, φέρεται ότι ήταν ένθερμος υποστηρικτής της υιοθέτησης προγράμματος χρηματοδότησης για την Ελλάδα μέσω του ECCL.

Και τούτο διότι η ενεργοποίηση μιας τέτοιας πιστωτικής γραμμής εξυπηρετεί –αναφέρουν οι ίδιες πηγές– διπλό σκοπό: διασφαλίζει τον όρο του ΔΝΤ για 12μηνη εξασφάλιση του αξιόχρεου της χώρας, αλλά και συγκροτεί ένα πλαίσιο εποπτείας έναντι όποιων πολιτικών εξελίξεων στην Ελλάδα τους επόμενους μήνες. Υπάρχουν και «εσωτερικοί» λόγοι, αναφέρουν οι ίδιες πηγές, οι οποίοι έχουν σχέση με την εικόνα που θα δείξει το Βερολίνο στο Κοινοβούλιό του όταν θα ζητήσει την έγκριση της νέας γραμμής ή την παράταση του μνημονίου.

«Ρύθμιση για φοροφυγάδες οι 100 δόσεις»

Το γερμανικό περιοδικό «Der Spiegel» χαρακτηρίζει τη ρύθμιση των 100 δόσεων για αποπληρωμή παλαιών χρεών προς την εφορία ρύθμιση για φοροφυγάδες, μεταφέροντας την απογοήτευση και τη διαφωνία των δανειστών για τη ρύθμιση που προσφάτως ενέκρινε η ελληνική Βουλή έπειτα από ράβε-ξήλωνε πολλών εβδομάδων.

Η τρόικα, όπως αναφέρουν ασφαλείς πληροφορίες, και ειδικά το ΔΝΤ επιμένει να αλλάξει η ρύθμιση των 100 δόσεων. Ζητά να υιοθετηθούν εισοδηματικά κριτήρια, τα οποία και θα μειώσουν τις δόσεις για όσους εμφανίζουν προϋποθέσεις τέτοιες που να μπορούν να ικανοποιήσουν τις υποχρεώσεις τους σε μικρότερο χρονικό διάστημα.

Έχει σημασία το ότι οι πληροφορίες αναφέρουν ότι αν κάτι τέτοιο υιοθετηθεί, τότε μπορεί να ισχύσει και για όσους έχουν ήδη προβεί σε ρυθμίσεις.

Είναι προφανές ότι το ΔΝΤ θεωρεί ότι οι ρυθμίσεις των 100 δόσεων θα πάνε πίσω τις πληρωμές προς το Δημόσιο και ζητά να περιοριστούν οι δυνατότητες σε αυτή την κατεύθυνση.

Σε δεινή θέση η κυβέρνηση

Η κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά, αυτή την ώρα, μοιάζει να βρίσκεται μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης. Ο πρωθυπουργός, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και οι συνεργάτες τους γνωρίζουν ότι η τελευταία προβλεπόμενη αξιολόγηση στο πλαίσιο του υφιστάμενου Μνημονίου δεν θα ολοκληρωθεί αν δεν ικανοποιηθούν οι όροι της τρόικας. Την ίδια στιγμή, εκτός από τους πιστωτές, όρους θέτουν και οι βουλευτές της πλειοψηφίας, που προειδοποιούν ότι δεν μπορούν να υπερψηφίσουν νέα μέτρα διότι τότε θα εμφανίζονταν ανακόλουθοι απέναντι στους ψηφοφόρους στους οποίους δεσμεύονταν ότι δεν θα επιβληθούν νέα βάρη.

Εκτός από νέα μέτρα, το ερώτημα είναι αν η Βουλή θα εγκρίνει την αλλαγή των φορολογικών συντελεστών ΦΠΑ και την αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης, θέματα στα οποία η Αθήνα έχει ήδη υποχωρήσει στις απαιτήσεις των δανειστών.

Η απόφαση της τρόικας να μην επιτραπεί στους ελεγκτές των δανειστών να μεταβούν στην Αθήνα –ούτε καν για να μιλήσουν στο συνέδριο του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου με τίτλο «Η ελληνική οικονομία σε σημείο καμπής»–, δείχνει με ανάγλυφο τρόπο τις σκληρές διαθέσεις των πιστωτών.

Το γιατί ο Ινδός επικεφαλής του ΔΝΤ στην τρόικα Ρίσι Γκογιάλ και ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στην τρόικα, Κλάους Μαζούχ, ακύρωσαν την έλευσή τους στην Αθήνα για το Ελληνοαμερικανικό Επιμελητήριο δεν έχει διευκρινιστεί επισήμως. Είναι ωστόσο προφανές ότι οι δανειστές αποστέλλουν το μήνυμα ότι δεν είναι διατεθειμένοι να προσφέρουν οποιαδήποτε άλλη βοήθεια στην Ελλάδα, εάν η ελληνική πλευρά δεν συναινέσει με τις αξιώσεις τους.

«Απειλές» βουλευτών

Την ώρα, λοιπόν, που η κυβέρνηση ακροβατεί σε τεντωμένο σκοινί, σχηματίζεται μπλοκ βουλευτών της συγκυβέρνησης, οι οποίοι ξεκαθαρίζουν ότι νέα αντιλαϊκά μέτρα δεν πρόκειται να περάσουν από τη Βουλή. Ήδη ο Ιορδάνης Τζαμτζής περιέγραψε την «κόκκινη γραμμή» πέραν της οποίας θα απειληθεί η κυβερνητική συνοχή, λέγοντας ότι αυξήσεις στον φόρο των φαρμάκων και των βιβλίων και αλλαγές στη ρύθμιση των 100 δόσεων δεν θα γίνουν αποδεκτές.

Τις προηγούμενες ημέρες οι Κώστας Κοντογεώργος (Ν.Δ.) και Γιάννης Κουτσούκος (ΠΑΣΟΚ) έριξαν προειδοποιητικές βολές για ενδεχόμενη μείωση των συντάξεων.

Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, στενοί συνεργάτες του πρωθυπουργού αλλά και τα επιτελεία των ΚΟ της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ φαίνεται να εκτιμούν ότι η πρόταση για αύξηση ΦΠΑ στα ξενοδοχεία, «πάγωμα» συντάξεων και αυστηροποίηση χορήγησης ΕΚΑΣ είναι το κατάλληλο μίγμα μέτρων για να μην υπάρξουν αλυσιδωτές πολιτικές εκρήξεις. Συμφωνούν, δηλαδή, στο ότι το συγκεκριμένο πακέτο μπορεί να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις της τρόικας, να γίνει αποδεκτό από τους κυβερνητικούς βουλευτές και να μη δυσκολέψει την αναζήτηση των 180 για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας.