Τέλος χρόνου για τις τράπεζες

Δεκαπέντε περίπου μέρες έχουν μείνει για την διάσωση των συστημικών τραπεζών μέσω bail out διαφορετικά μονόδρομος θα είναι το bail in και το κόστος θα κληθούν να αναλάβουν μέτοχοι και καταθέτες.

Και αυτό γιατί από το 2016 το bail in το κούρεμα δηλαδή των καταθέσεων θα είναι η μόνη λύση όταν ένα τραπεζικό ίδρυμα θα αντιμετωπίζει προβλήματα. Την ίδια ώρα όμως, η χρηματιστηριακή αξία των τραπεζών έχει φτάσει σε ιδιαιτέρως χαμηλά επίπεδα. Αν κανείς λάβει υπόψη του πως σήμερα επίσημα ανήκουν στο κράτος – δηλαδή στους φορολογούμενους- γίνεται αντιληπτό πως η «επένδυση» που έχει γίνει για την διάσωσή τους έχει πέσει στο κενό ενώ μια πιθανή πώλησή τους θα είναι ιδιαιτέρως ασύμφορη και άκρως ζημιογόνα.

Όπως μάλιστα σημειώνει το capital.gr, στη δίνη ενός “κυκλώνα” που έχει να κάνει με το ύψος της αναγκαίας ανακεφαλαιοποίησης που θα αναδείξουν τα stress tests, με την ανάγκη άμεσων κινήσεων από την πλευρά της κυβέρνησης στο σκέλος των μεταρρυθμίσεων και με την “άγρια” κόντρα μεταξύ Draghi και Schaeuble, βρίσκονται οι ελληνικές τράπεζες.

Πρόκειται για έναν συνδυασμό που συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με το ανελέητο “σφυροκόπημα” που δέχονται οι μετοχές των ελληνικών τραπεζών και ο οποίος αναδεικνύει την επιτακτική ανάγκη γρήγορων κινήσεων ώστε να μην χαθεί η 31η/12/15 για την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης.

Τα δεδομένα αυτή τη στιγμή έχουν ως εξής:

α) Ο “λογαριασμός” της ανακεφαλαιοποίησης μπαίνει αρκετά υψηλά, διαμορφώνοντας τον πήχη για τα νέα κεφάλαια στα 17 δισ. ευρώ. Όπως αποκάλυψε στις 24/9 το Capital.gr, μόνο από τη φάση του ελέγχου των δανειακών χαρτοφυλακίων των τραπεζών (AQRs) προκύπτουν νέες κεφαλαιακές ανάγκες της τάξεως των 9 – 10 δισ. ευρώ. Με βάση το βασικό σενάριο προσομοίωσης των stress tests οι κεφαλαιακές ανάγκες προσεγγίζουν τα 13 δισ. ευρώ, ενώ με βάση το δυσμενές ο πήχης ανεβαίνει στα 17 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που αναφέραμε, η άνοδος των κεφαλαιακών αναγκών σε αυτό το ύψος προκύπτει από την απόφαση του SSM να “περάσει” στο αποτέλεσμα των AQRs την αυστηρή παράμετρο που έχει υπολογίσει στο adverse σενάριο των stress tests σχετικά με την απομείωση της αξίας των collaterals που έχουν οι τράπεζες για τα δάνειά τους.

Στην ουσία δηλαδή, ο SSM εφαρμόζει στο “στρεσάρισμα” των δανείων των τραπεζών, και δη των επιχειρηματικών που είναι και τα πιο προβληματικά λόγω της παράλληλης εμπλοκής πολλών τραπεζών, τα αυστηρά κριτήρια που υιοθετεί στο δυσμενές σενάριο του stress test και δεν λαμβάνει υπόψη του τις καλύτερες εκτιμήσεις των τραπεζών. Όπως αναφέραμε, η συγκεκριμένη αυστηρή παραδοχή για το ύψος της απομείωσης της αξίας στα ενέχυρα των δανείων έχει ως αποτέλεσμα η κάθε τράπεζα να επιβαρύνεται με πρόσθετες κεφαλαιακές ανάγκες 2 – 2,5 δισ. ευρώ.

β) Η επιτυχία της ανακεφαλαιοποίησης συνδέεται άρρηκτα με την αξιολόγηση του προγράμματος από τους δανειστές. Σε συνέντευξή του στους FT, ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος είπε πως αναμένει η αξιολόγηση των πιστωτών να γίνει προς τα τέλη Νοεμβρίου και τόνισε πως είναι σημαντικό η κυβέρνηση να κάνει μία ισχυρή αρχή με τις μεταρρυθμίσεις τον Οκτώβριο ώστε να “ξεκλειδώσει” η υποδόση των 3 δισ. ευρώ και να ολοκληρωθεί η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών πριν από το τέλος του έτους. Αν αυτό δεν συμβεί, είπε ο υπουργός, υπάρχει κίνδυνος να εφαρμοστούν οι νέοι κανόνες της Ε.Ε., οι οποίοι θα επιβάλουν “κούρεμα” καταθέσεων άνω των 100.000 ευρώ. Σύμφωνα με τον κ. Τσακαλώτο, αν το αποτέλεσμα των δύο ανωτέρω κινήσεων είναι θετικό, η κυβέρνηση θα επιδιώξει να ανοίξει τη διαπραγμάτευση για την ελάφρυνση του χρέους πριν από τα Χριστούγεννα. “Εάν έχουμε θετική αξιολόγηση, ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και ελάφρυνση του χρέους, δεν βλέπω το λόγο η ελληνική οικονομία να μην επιστρέψει σε ανάπτυξη έως το δεύτερο τρίμηνο του 2016”, είπε χαρακτηριστικά.

γ) Οι ελληνικές τράπεζες στην παρούσα φάση λειτουργούν και ως “σάκος του μποξ” στην αναμέτρηση δυνάμεων ΕΚΤ (SSM) και Γερμανίας, με αποτέλεσμα οι διαφαινόμενες υψηλές νέες κεφαλαιακές ανάγκες να αποτελούν και θέμα γοήτρου για τον SSM. Και όσα διαδραματίζονται μάλλον προμηνύουν αυξήσεις κεφαλαίου και στις γερμανικές συστημικές τράπεζες το 2016, με την ΕΚΤ να απαιτεί υψηλότερους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας, πράγμα που θέλει να αποφύγει η Γερμανία.

Δεν είναι τυχαίο ότι την περασμένη Πέμπτη, η γερμανική Κάτω Βουλή (Bundestag) ψήφισε νομοσχέδιο για το γερμανικό τραπεζικό σύστημα, το οποίο επιτρέπει στο γερμανικό υπουργείο Οικονομικών να εκδίδει νόμους για τα σχέδια ανάκαμψης των τραπεζών και για τη διαχείριση του ρίσκου. Έστω και αν το νομοσχέδιο φαίνεται να αφορά τις μικρές landesbank που δεν θεωρούνται συστημικές, πρόκειται για ευθεία αμφισβήτηση της υπερεξουσίας της ΕΚΤ (και των μηχανισμών της όπως ο SSM) πάνω στις τράπεζες πανευρωπαϊκά, καθώς από τον Νοέμβριο του 2014 αυτές υπόκεινται στην εποπτεία της. Σύμφωνα με πληροφορίες που μετέδωσε το Bloomberg, η ΕΚΤ σχεδιάζει να προσφύγει στην Κομισιόν και να οδηγήσει στα δικαστήρια τη Γερμανία με στόχο την απόσυρση του νομοσχεδίου.

Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας έχει βάλει στην άκρη ποσό ύψους 25 δισ. ευρώ, το οποίο η Ελλάδα μπορεί να χρησιμοποιήσει για να αγοράσει μετοχές σε τράπεζες, υπό τον όρο ότι αυτές θα κατατεθούν σε ένα ταμείο ιδιωτικοποιήσεων που θα έχει την εποπτεία των Ευρωπαίων πιστωτών και ένας από τους βασικούς λόγους ύπαρξής του θα είναι η αποπληρωμή των οφειλών της κυβέρνησης.

Τα μαθήματα σύμφωνα με το Bloomberg είναι δύο. Πρώτον, οι τράπεζες έπρεπε εξαρχής να διαθέτουν πολλά περισσότερα κεφάλαια. Με αυτόν τον τρόπο, δεν θα προέκυπτε εύκολα το ζήτημα του ποιος θα πληρώνει για τις διασώσεις. Επί του παρόντος, οι μεγαλύτερες ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν, κατά μέσο όρο, πιο μικρά μαξιλάρια ρευστότητας ακόμη κι απο τις αμερικανικές. Δεύτερον, στις περιπτώσεις στις οποίες, απαιτείται ούτως ή άλλως δημόσιο χρήμα, οι ευρωπαϊκές αρχές πρέπει να έχουν την εξουσία να προχωρούν απευθείας σε ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών χωρίς να καταφεύγουν σε τεχνάσματα.

Υποτίθεται ότι σκοπός της τραπεζικής ένωσης της Ευρώπης είναι να κόψει τη σύνδεση μεταξύ των μεγάλων τραπεζών και των εθνικών κυβερνήσεων, έτσι ώστε τα χρηματοοικονομικά προβλήματα ή τα προβλήματα κρατικού χρέους να μην αλληλοτροφοδοτούνται, όπως έκαναν κατά τη διάρκεια της τελευταίας κρίσης στην περιοχή.