ΑΦΙΕΡΩΜΑ: 9 Μαΐου 1945 – Το επίσημο τέλος του ναζισμού

9 Μαΐου 1945 – Το επίσημο τέλος του ναζισμού

9 Μαΐου 1945: Το επίσημο τέλος του ναζισμού. Λίγες ημέρες πριν, συγκεκριμένα στις 30 Απριλίου 1945, αυτοκτονεί ο Χίτλερ, σηματοδοτώντας το τέλος του ναζισμού. Οι Σοβιετικοί βρίσκονταν ήδη προ της καγκελαρίας. Και στις 9 Μαΐου, στις 0.43΄ το πρωί, υπογράφεται η συνθηκολόγηση της γερμανικής κυβέρνησης, η οποία παρέδωσε όλες τις ένοπλες δυνάμεις σε ξηρά, θάλασσα και αέρα που είχε στην κατοχή της, με ένα κείμενο που συντάχθηκε στα ρωσικά, γερμανικά και αγγλικά και περιείχε 14 άρθρα.

Γράφει η Καίτη Νικολοπούλου

Η «Ημέρα των Λαών» γιορτάζεται σε όλη την Ευρώπη, σε μια προσπάθεια να μην επαναληφθεί το ανελέητο φαινόμενο του ναζισμού, με πάνω από 50.000.000 ανθρώπινες ψυχές να έχουν χαθεί σε έναν από τους πιο σκληρούς πολέμους που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα.

Η αντιφασιστική νίκη, με την άνευ όρων συνθηκολόγηση της Γερμανίας, ήταν επίτευγμα της ΕΣΣΔ και του Κόκκινου Στρατού. Αναμφισβήτητο γεγονός, που αποδεικνύεται και από τα συγχαρητήρια μηνύματα που έστειλαν στον Στάλιν οι ηγέτες της Μ. Βρετανίας και των ΗΠΑ:

«Σας διαβιβάζω εγκάρδιον χαιρετισμόν με την ευκαιρίαν της λαμπράς νίκης που εσημειώσατε εκδιώξαντες τους επιδρομείς από το έδαφός σας και συντρίψαντες την ναζιστικήν τυραννίαν», έγραφε στο μήνυμά του της 9ης Μαΐου 1945, προς τον Σοβιετικό ηγέτη, ο Βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ.

«Εκτιμώμεν μεγάλως την μεγαλειώδη συμβολήν της πανισχύρου Σοβιετικής Ενώσεως εις την υπόθεσιν του πολιτισμού και της ελευθερίας. Διεδηλώσατε την ικανότητα ενός φιλελευθέρου και εις ύψιστον βαθμόν ανδρείου λαού να συντρίψη τας κακάς δυνάμεις της βαρβαρότητος, οσονδήποτε ισχυραί και αν είναι αύται. Επ’ ευκαιρία της κοινής μας νίκης χαιρετίζομεν τον λαόν και τας στρατιάς της Σοβιετικής Ενώσεως και την ανυπέρβλητον ηγεσίαν τους», έγραφε στο δικό του αντίστοιχο μήνυμα ο Αμερικανός πρόεδρος, Χ. Τρούμαν.

Η 9η Μαΐου γιορτάζεται και στη Γερμανία, καθώς το μεγαλύτερο κομμάτι της πολιτικής και μεταπολεμικής ιστορίας της θέλει ν’ αποτινάξει από πάνω της τη ρετσινιά της χώρας που «γέννησε» τον ναζισμό.

Στην Ελλάδα δεν εορτάζουμε το τέλος του ναζισμού, καθώς ως σχετική εθνική γιορτή έχει καθιερωθεί η 28η Οκτωβρίου, δηλαδή η είσοδος της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, και όχι το τέλος του. Για πρώτη φορά η επέτειος γιορτάστηκε επίσημα στις 28 Οκτωβρίου 1944 με παρέλαση ενώπιον του τότε πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου.

9 Μαΐου 1950: Διακήρυξη Σουμάν – Η απαρχή της Ε.Ε.

9 Μαΐου 1950. Πέντε χρόνια μετά, ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών, Ρομπέρ Σουμάν, πρότεινε τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, τα μέλη της οποίας θα διαχειρίζονταν από κοινού την παραγωγή άνθρακα και χάλυβα. Πρόκειται για τη Διακήρυξη Σουμάν, όπως έμεινε γνωστή πλέον.

Η ΕΚΑΧ, της οποίας ιδρυτικά μέλη ήταν η Γαλλία, η Δυτική Γερμανία, η Ιταλία, οι Κάτω Χώρες, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο, ήταν ο πρώτος από μια σειρά υπερεθνικών ευρωπαϊκών θεσμών που τελικά μετεξελίχθηκαν στη σημερινή «Ευρωπαϊκή Ένωση».

Το 1950, τα κράτη της Ευρώπης προσπαθούσαν ακόμη να επουλώσουν τις πληγές τους από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ο οποίος είχε λήξει πέντε χρόνια πριν. Αποφασισμένες να αποτρέψουν την επανάληψη ενός τέτοιου φρικτού πολέμου, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις κατέληξαν στο ότι η από κοινού διαχείριση της παραγωγής άνθρακα και χάλυβα θα καθιστούσε στο μέλλον έναν πόλεμο μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας –όπως επί λέξει αναφέρεται στη διακήρυξη– «όχι μόνον αδιανόητο αλλά και υλικά αδύνατο».

Επικράτησε ο συλλογισμός, ότι η συγχώνευση οικονομικών συμφερόντων θα βοηθούσε στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου και θα αποτελούσε το πρώτο βήμα για την ενοποίηση της Ευρώπης. Η προσχώρηση στην ΕΚΑΧ ήταν ανοικτή και σε άλλες χώρες.

«Η παγκόσμια ειρήνη δεν μπορεί να διατηρηθεί αν δεν αναληφθούν δημιουργικές προσπάθειες ανάλογες των κινδύνων που την απειλούν», αναφέρεται στη διακήρυξη. Ακόμη: «Η Ευρώπη δεν θα δημιουργηθεί διά μιας, ούτε σε ένα συνολικό οικοδόμημα: θα διαμορφωθεί μέσα από συγκεκριμένα επιτεύγματα που θα δημιουργήσουν πρώτα μια πραγματική αλληλεγγύη … Η από κοινού διαχείριση της παραγωγής άνθρακα και χάλυβα … θα αλλάξει το πεπρωμένο αυτών των περιοχών που επί μακρόν ασχολούνταν με την κατασκευή όπλων για πολέμους των οποίων υπήρξαν σχεδόν μονίμως τα θύματα…»

Επιμύθιο

Τέσσερα χρόνια μετά, και συγκεκριμένα το 1956, πεθαίνει ο Γερμανός συγγραφέας Μπέρτολτ Μπρεχτ, ο οποίος προβληματίστηκε από τους πανηγυρισμούς που ακολούθησαν το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Και προειδοποίησε: «Μη χαίρεστε που σκοτώσατε το κτήνος. H σκύλα που το γέννησε ζει και είναι πάλι σε οργασμό».  Ας το λάβουμε υπ’ όψιν αυτό όλοι οι λαοί που απαρτίζουν την Ευρωπαϊκή Ένωση… Σίγουρα κάτι δεν πάει καλά ειδικά τα τελευταία χρόνια… Εξάλλου, το είχε πει και ο Γερμανός υπουργός προπαγάνδας των Ναζί, ο Γκέμπελς: «Θα ξαναγυρίσουμε και η γη θα τρέμει!»