Διάλεξη του Γ. Παπανδρέου στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ

Κριτική στους Ευρωπαίους ηγέτες για την κατεύθυνση που έχει πάρει η Ε.Ε. ως προς το μοντέλο ανάπτυξης και τις προτεραιότητες πολιτικής της, άσκησε ο Γιώργος Παπανδρέου από το Μάντσεστερ, όπου χτες το βράδυ έδωσε την ετήσια διάλεξη του Κέντρου Αριστείας Ζαν Μονέ του Πανεπιστημίου της πόλης. Ο πρώην πρωθυπουργός αναφέρθηκε επίσης στο σκεπτικό της πρότασής του για δημοψήφισμα το 2011.

Στη διάλεξή του, με τίτλο «Η κρίση στην ευρωζώνη και ο ρόλος της προοδευτικής πολιτικής στην επίλυσή της», τόνισε ότι ο τρόπος διαχείρισης της υπόθεσης της Κύπρου, δηλαδή το κούρεμα στις καταθέσεις, υπονόμευσε ακόμα περισσότερο την εμπιστοσύνη στο χρηματοπιστωτικό τομέα. Σημείωσε επίσης τον αρνητικό ρόλο της καταγραφής υπερβολικών πλεονασμάτων στον πυρήνα της ευρωζώνης.

Ο κ. Παπανδρέου ανέφερε αρχικά ότι «η Ελλάδα έχει πρόβλημα, αλλά δεν είναι αυτή το πρόβλημα της ευρωζώνης». Όπως σημείωσε, η Ελλάδα απλώς έριξε φως στις βαθύτερες διαρθρωτικές αδυναμίες της Ευρώπης. «Αλλά αυτό που κυριάρχησε ήταν η αφηγηματική ότι η Ελλάδα και η περιφέρεια ήταν το πρόβλημα και έτσι η λιτότητα έγινε και συνταγή και τιμωρία», πρόσθεσε.

Εκτίμησε ότι η λιτότητα δεν αντιμετώπισε τα πραγματικά προβλήματα των χωρών της περιφέρειας, σίγουρα όχι της Ελλάδας, καθώς τα ελλείμματα και τα χρέη ήταν «απλώς η κορυφή του παγόβουνου, το σύμπτωμα αντί το υποκείμενο αίτιο». Όπως συμπλήρωσε, «το πραγματικό πρόβλημα είναι αυτό της διακυβέρνησης – θα έλεγα η αποτυχία των δημοκρατικών θεσμών μας, η απουσία εποπτείας, η έλλειψη διαφάνειας, η κακή διανομή κονδυλίων αντί της έλλειψης κονδυλίων, η άνιση διανομή του πλούτου, οι πελατειακές σχέσεις αντί της αξιοκρατίας, ο έλεγχος της πολιτικής από συμφέροντα, η διαφθορά. Θα έλεγα ότι είχαμε έναν πελατειακό καπιταλισμό. Προτεραιότητα της τρόικα λοιπόν θα έπρεπε να ήταν οι μεταρρυθμίσεις αντί της λιτότητας κάτι που έχουν καταλάβει αργά, αφού έχουν δημιουργηθεί βαθιές αδικίες».

Επίσης, πρόσθεσε, η λιτότητα δεν έχει αντιμετωπίσει τα διαρθρωτικά, συστημικά προβλήματα της ευρωζώνης, αλλά αντίθετα τα έχει ενισχύσει. Έκανε λόγο για ανεπαρκή έλεγχο από την Κομισιόν και λάθος σκεπτικό πολιτικής από την ΕΚΤ, ενώ τόνισε ότι πέντε χρόνια μετά την κρίση στη Γουόλ Στριτ η Ευρώπη δεν έχει επιλύσει τα τραπεζικά της προβλήματα, με αποτέλεσμα λίγες επενδύσεις στην πραγματική οικονομία.

Αναρωτήθηκε γιατί ξαφνικά στο πλαίσιο του ανταγωνισμού με αναδυόμενες αγορές όπως η Κίνα, η Βραζιλία και η Ινδία κρίθηκε σωστό να αφαιρεθούν δίχτυα βασικής ασφάλειας των Ευρωπαίων πολιτών, είτε στην υγεία, είτε στην εκπαίδευση, είτε στο κράτος πρόνοιας. «Ο πραγματικός πλούτος μεταφέρεται μακριά από τις κοινωνίες μας σε μια στρατόσφαιρα όπως οι φορολογικοί παράδεισοι, οι υπεράκτιες εταιρείες, το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Βλέπουμε μία νέα ισορροπία στον πλούτο και την εξουσία μεν, αλλά υπέρ μιας παγκόσμιας ελίτ», είπε ο Γιώργος Παπανδρέου.

Αναφέρθηκε επίσης στην ανάγκη μια εναλλακτικής βιώσιμης πράσινης ανάπτυξης με πράσινα ευρωομόλογα, υπερεθνικά δίκτυα ενέργειας και υποδομές μεταφορών και επικοινωνιών και με επένδυση στο ευρωπαϊκό ανθρώπινο κεφάλαιο μέσα από έρευνα και καινοτομία. Σημείωσε ότι χρειάζεται μια πιο ισχυρή Ευρώπη, διότι η επανεθνοποίηση της πολιτικής είναι αδιέξοδη σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο. «Σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία καμία χώρα δεν μπορεί να σταθεί μόνη της», συμπλήρωσε. Τόνισε δε ότι βασική πρόκληση είναι να εξανθρωπιστεί η παγκοσμιοποίηση.

Ο κ. Παπανδρέου είπε ότι ένας βασικός λόγος για τον οποίο κάλεσε το 2011 σε δημοψήφισμα ήταν ότι θεωρεί αδήριτη ανάγκη το ευρωπαϊκό εγχείρημα να μην είναι των ελίτ αλλά των πολιτών. Παραδέχθηκε ότι ο «καλός φίλος» του Νικολά Σαρκοζί ήταν «ιδιαίτερα εξοργισμένος» με την απόφασή του.

Ρωτήθηκε επίσης γιατί ζήτησε το δημοψήφισμα το 2011 και όχι το 2010, απαντώντας ότι χρειαζόταν χρόνος για συζήτηση, τον οποίο δεν έδωσαν στην Ελλάδα οι αγορές και οι Ευρωπαίοι εταίροι.

Σε άλλη ερώτηση αναφορικά με το πώς ενεπλάκη τελικά το ΔΝΤ στη διάσωση της Ελλάδας, ο κ. Παπανδρέου υπενθύμισε ότι αρχικά δεν υπήρχε ταμείο διάσωσης στο οποίο μπορούσε να απευθυνθεί η Ελλάδα αν χρειαζόταν χρήματα. «Ήμουν σε μια κατάσταση που το ΔΝΤ ήταν το μοναδικό που υπήρχε. Δεν ήθελα το ΔΝΤ εντός, είχα πει ότι ήθελα μια ευρωπαϊκή λύση», σχολίασε ο κ. Παπανδρέου. Συμπλήρωσε ότι οι Γερμανοί υποστήριξαν την παρουσία του ΔΝΤ στην ελληνική διάσωση διότι η καγκελάριος Μέρκελ «δεν είχε εμπιστοσύνη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή», αφού υπό την εποπτεία της η Ελλάδα βρέθηκε με υπέρογκο έλλειμμα.