Ενεργειακή καταιγίδα: Ο σώζων εαυτόν σωθήτω

Από την μία πλευρά οι 15 χώρες που ζητούν συνολικό πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου και όχι μόνο στο ρώσικο και από την άλλη η Κομισιόν αβαντάρει τη στάση Γερμανίας και Ολλανδίας

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Λίγα 24ωρα πριν από τη άτυπη Σύνοδο Κορυφής της Πράγας και οι χώρες-μέλη της Ε.Ε. ακόμη δεν μπορούν να συμφωνήσουν προκειμένου να λάβουν μία απόφαση για να αντιμετωπιστεί με τις λιγότερες συνέπειες για τους πολίτες η ενεργειακή κρίση. Κι όμως σε λίγες ημέρες συμπληρώνεται ένας χρόνος από τότε που οι τιμές του φυσικού αερίου και του πετρελαίου πήραν την ανηφόρα. Και η κατάσταση έφτασε στο μη περαιτέρω με την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Η άμεση ανάγκη να προκύψουν σαφείς απαντήσεις σε ένα μείζον ζήτημα, όπως αυτό του ράλι των τιμών που ταλανίζει τις οικονομίες των «27» γίνεται όλο και πιο επιτακτική, με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να επαναφέρει συνεχώς στο προσκήνιο τις ελληνικές προτάσεις για επιβολή πλαφόν συνολικά στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου. Μάλιστα ο Έλληνας πρωθυπουργός επανέφερε τις προτάσεις του κατά την ετήσια συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, που συνεδρίασε στη Χερσόνησο του Ηρακλείου.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον της γεωπολιτικής-οικονομικής και ενεργειακής ρευστότητας για την Ευρώπη των «27», η Αθήνα συντονίζει τις κινήσεις της πριν το… ραντεβού της Πράγας, αλλά και τη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών, στις 20 και 21 Οκτωβρίου. Η Ελλάδα και ακόμα 14 χώρες της Ένωσης έχουν υπογράψει επιστολή προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με την οποία ζητείται η παρουσίαση πρότασης για πλαφόν στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου, ενόψει του έκτακτου συμβουλίου Ενέργειας, με την ελληνική πρωτεύουσα να προτείνει, παράλληλα, τη δημιουργία Ευρωπαϊκού Ταμείου 80 δισεκατομμυρίων ευρώ για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από τις υψηλές τιμές φυσικού αερίου.

Ευρωπαϊκό Ταμείο

Η Ελλάδα προτείνει συγκεκριμένα τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Ταμείου, στο οποίο θα κατευθύνονται οι πόροι από ένα ειδικό τέλος ύψους 10 ευρώ ανά θερμική MWh που θα επιβληθεί στις ευρωπαϊκές εταιρείες ηλεκτροπαραγωγής για τις ποσότητες του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και εκτιμάται, με βάση την κατανάλωση του 2021, ότι θα αποφέρει ετήσια έσοδα εννέα δισεκατομμυρίων ευρώ σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την ελληνική πρόταση, τα έσοδα που θα συγκεντρώνονται στο Ταμείο θα αξιοποιούνται:

* Για τη στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων απέναντι στις αυξημένες τιμές του φυσικού αερίου.

* Για τη χρηματοδότηση επενδύσεων σε εναλλακτικά καύσιμα, όπως πράσινο υδρογόνο και βιομεθάνιο.

* Για την κάλυψη των έκτακτων αναγκών των εταιρειών ενέργειας, λόγω των προσπαθειών τους για αντικατάσταση του ρωσικού φυσικού αερίου.

* Για την επέκταση και την τροποποίηση των υποδομών που είναι απαραίτητες για την αντικατάσταση του ρωσικού φυσικού αερίου και την ενίσχυση της δυνατότητας εισαγωγών από εναλλακτικές πηγές.

* Για την αντικατάσταση του φυσικού αερίου με άλλο καύσιμο και την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης.

Καμία απάντηση 

Το άσχημο είναι ότι σε μία ακόμη Σύνοδο Κορυφής των υπουργών Ενέργειας δεν φαίνεται να υπάρχει φως στο τούνελ. Ήδη η Κομισιόν μέσω της Ούρσουλα φαν ντε Λάιεν έχει απορρίψει το γενικό πλαφόν στο φυσικό αέριο που θέλει η πλειοψηφία των κρατών. Από την άλλη πλευρά η Κομισιόν έχει στοιχηθεί πίσω από την Γερμανία και την Ολλανδία και προς ώρας ούτε καν που συζητούν την πρόταση για συνολικό πλαφόν. Οπότε όλη η Ευρώπη αναμένει το τι θα κάνει η Γαλλία. Αν μέχρι τέλους παραμείνει στο πλευρό των χωρών που έχουν υπογράψει την επιστολή για συνολικό πλαφόν, ή προσχωρήσει στην πλευρά των ολίγων, αλλά πιο ισχυρών.

Και μπορεί να ακούγεται ως παλαβό, αλλά το πιθανότερο είναι να φτάσουμε στην αστεία λύση, η κάθε χώρα να πορευτεί μόνη της λαμβάνοντας μέτρα ανάλογα με τις δυνατότητες τους, αλλά και τις ανάγκες των κοινωνιών. Σε ό,τι αφορά στην μείωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος υπάρχει κατ’ αρχάς συμφωνία να γίνει με αποσύνδεση της τιμής του φυσικού αερίου από την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, μέσω της επιβολής ενός Μηχανισμού με πλαφόν στην τιμή ρεύματος που παράγεται από τεχνολογίες πλην της παραγωγής από φυσικό αέριο. Επίσης με τον περιορισμό της κατανάλωσης με υποχρεωτικό τρόπο στις ώρες αιχμής και με προώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας. Εκτός από τα ανώτατα όρια τιμών, οι Βρυξέλλες σχεδιάζουν μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της έκτακτης στήριξης ρευστότητας για τις εταιρείες ενέργειας αλλά και τη συνεισφορά αλληλεγγύης στις εταιρείας παραγωγής ορυκτών καυσίμων και τα διυλιστήρια.

Στο τελευταίο προσχέδιο προτάσεων της Επιτροπής, δίνει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να προτείνουν ισοδύναμα εθνικά μέτρα στην αναγκαστική εισφορά αλληλεγγύης 33%, στα πλεονάζοντα κέρδη των εταιρειών ορυκτών καυσίμων και τα διυλιστήρια, να την αναβάλουν για ένα χρόνο ή να την εφαρμόσουν για δύο χρόνια, και το 2022 και το 2023.  Επίσης, στην τελευταία πρόταση ως «πλεονάζοντα» κέρδη, ορίζονται αυτά που ξεπερνούν κατά 20% τον μέσο όρο των κερδών μιας εταιρείας τα τελευταία τέσσερα χρόνια, και όχι τα 3 χρόνια που ήταν αρχικά. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόζουν τη συνεισφορά αλληλεγγύης που ορίζεται από τον παρόντα κανονισμό εκτός εάν έχουν θεσπίσει ισοδύναμα εθνικά μέτρα, αναφέρει η τελευταία αναθεώρηση του Κανονισμού με χθεσινή ημερομηνία, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στα κράτη- μέλη να προσδιορίσουν δικά τους μέτρα.

Από την μία πλευρά οι 15 χώρες που ζητούν συνολικό πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου και όχι μόνο στο ρώσικο και από την άλλη η Κομισιόν αβαντάρει τη στάση Γερμανίας και Ολλανδίας

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Λίγα 24ωρα πριν από τη άτυπη Σύνοδο Κορυφής της Πράγας και οι χώρες-μέλη της Ε.Ε. ακόμη δεν μπορούν να συμφωνήσουν προκειμένου να λάβουν μία απόφαση για να αντιμετωπιστεί με τις λιγότερες συνέπειες για τους πολίτες η ενεργειακή κρίση. Κι όμως σε λίγες ημέρες συμπληρώνεται ένας χρόνος από τότε που οι τιμές του φυσικού αερίου και του πετρελαίου πήραν την ανηφόρα. Και η κατάσταση έφτασε στο μη περαιτέρω με την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Η άμεση ανάγκη να προκύψουν σαφείς απαντήσεις σε ένα μείζον ζήτημα, όπως αυτό του ράλι των τιμών που ταλανίζει τις οικονομίες των «27» γίνεται όλο και πιο επιτακτική, με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να επαναφέρει συνεχώς στο προσκήνιο τις ελληνικές προτάσεις για επιβολή πλαφόν συνολικά στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου. Μάλιστα ο Έλληνας πρωθυπουργός επανέφερε τις προτάσεις του κατά την ετήσια συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, που συνεδρίασε στη Χερσόνησο του Ηρακλείου.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον της γεωπολιτικής-οικονομικής και ενεργειακής ρευστότητας για την Ευρώπη των «27», η Αθήνα συντονίζει τις κινήσεις της πριν το… ραντεβού της Πράγας, αλλά και τη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών, στις 20 και 21 Οκτωβρίου. Η Ελλάδα και ακόμα 14 χώρες της Ένωσης έχουν υπογράψει επιστολή προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με την οποία ζητείται η παρουσίαση πρότασης για πλαφόν στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου, ενόψει του έκτακτου συμβουλίου Ενέργειας, με την ελληνική πρωτεύουσα να προτείνει, παράλληλα, τη δημιουργία Ευρωπαϊκού Ταμείου 80 δισεκατομμυρίων ευρώ για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από τις υψηλές τιμές φυσικού αερίου.

Ευρωπαϊκό Ταμείο

Η Ελλάδα προτείνει συγκεκριμένα τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Ταμείου, στο οποίο θα κατευθύνονται οι πόροι από ένα ειδικό τέλος ύψους 10 ευρώ ανά θερμική MWh που θα επιβληθεί στις ευρωπαϊκές εταιρείες ηλεκτροπαραγωγής για τις ποσότητες του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και εκτιμάται, με βάση την κατανάλωση του 2021, ότι θα αποφέρει ετήσια έσοδα εννέα δισεκατομμυρίων ευρώ σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την ελληνική πρόταση, τα έσοδα που θα συγκεντρώνονται στο Ταμείο θα αξιοποιούνται:

* Για τη στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων απέναντι στις αυξημένες τιμές του φυσικού αερίου.

* Για τη χρηματοδότηση επενδύσεων σε εναλλακτικά καύσιμα, όπως πράσινο υδρογόνο και βιομεθάνιο.

* Για την κάλυψη των έκτακτων αναγκών των εταιρειών ενέργειας, λόγω των προσπαθειών τους για αντικατάσταση του ρωσικού φυσικού αερίου.

* Για την επέκταση και την τροποποίηση των υποδομών που είναι απαραίτητες για την αντικατάσταση του ρωσικού φυσικού αερίου και την ενίσχυση της δυνατότητας εισαγωγών από εναλλακτικές πηγές.

* Για την αντικατάσταση του φυσικού αερίου με άλλο καύσιμο και την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης.

Καμία απάντηση

 

Το άσχημο είναι ότι σε μία ακόμη Σύνοδο Κορυφής των υπουργών Ενέργειας δεν φαίνεται να υπάρχει φως στο τούνελ. Ήδη η Κομισιόν μέσω της Ούρσουλα φαν ντε Λάιεν έχει απορρίψει το γενικό πλαφόν στο φυσικό αέριο που θέλει η πλειοψηφία των κρατών. Από την άλλη πλευρά η Κομισιόν έχει στοιχηθεί πίσω από την Γερμανία και την Ολλανδία και προς ώρας ούτε καν που συζητούν την πρόταση για συνολικό πλαφόν. Οπότε όλη η Ευρώπη αναμένει το τι θα κάνει η Γαλλία. Αν μέχρι τέλους παραμείνει στο πλευρό των χωρών που έχουν υπογράψει την επιστολή για συνολικό πλαφόν, ή προσχωρήσει στην πλευρά των ολίγων, αλλά πιο ισχυρών.

Και μπορεί να ακούγεται ως παλαβό, αλλά το πιθανότερο είναι να φτάσουμε στην αστεία λύση, η κάθε χώρα να πορευτεί μόνη της λαμβάνοντας μέτρα ανάλογα με τις δυνατότητες τους, αλλά και τις ανάγκες των κοινωνιών. Σε ό,τι αφορά στην μείωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος υπάρχει κατ’ αρχάς συμφωνία να γίνει με αποσύνδεση της τιμής του φυσικού αερίου από την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, μέσω της επιβολής ενός Μηχανισμού με πλαφόν στην τιμή ρεύματος που παράγεται από τεχνολογίες πλην της παραγωγής από φυσικό αέριο. Επίσης με τον περιορισμό της κατανάλωσης με υποχρεωτικό τρόπο στις ώρες αιχμής και με προώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας. Εκτός από τα ανώτατα όρια τιμών, οι Βρυξέλλες σχεδιάζουν μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της έκτακτης στήριξης ρευστότητας για τις εταιρείες ενέργειας αλλά και τη συνεισφορά αλληλεγγύης στις εταιρείας παραγωγής ορυκτών καυσίμων και τα διυλιστήρια.

Στο τελευταίο προσχέδιο προτάσεων της Επιτροπής, δίνει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να προτείνουν ισοδύναμα εθνικά μέτρα στην αναγκαστική εισφορά αλληλεγγύης 33%, στα πλεονάζοντα κέρδη των εταιρειών ορυκτών καυσίμων και τα διυλιστήρια, να την αναβάλουν για ένα χρόνο ή να την εφαρμόσουν για δύο χρόνια, και το 2022 και το 2023.  Επίσης, στην τελευταία πρόταση ως «πλεονάζοντα» κέρδη, ορίζονται αυτά που ξεπερνούν κατά 20% τον μέσο όρο των κερδών μιας εταιρείας τα τελευταία τέσσερα χρόνια, και όχι τα 3 χρόνια που ήταν αρχικά. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόζουν τη συνεισφορά αλληλεγγύης που ορίζεται από τον παρόντα κανονισμό εκτός εάν έχουν θεσπίσει ισοδύναμα εθνικά μέτρα, αναφέρει η τελευταία αναθεώρηση του Κανονισμού με χθεσινή ημερομηνία, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στα κράτη- μέλη να προσδιορίσουν δικά τους μέτρα.

Στην Πράγα

Με τόσες μεγάλες διαφωνίες που υπάρχουν θεωρείται απίθανη μία συμβιβαστική λύση. Ειδικά από τη στιγμή που η Κομισιόν έχει απορρίψει την ιδέα των 15 χωρών (δηλαδή της πλειοψηφίας) για επιβολή γενικού πλαφόν στο φυσικό αέριο από όποια πηγή και εάν το προμηθεύεται η Ένωση και όχι μόνο για το φυσικό αέριο. Μάλιστα η Κομισιόν δημοσιοποίησε και non-paper , το οποίο είναι αλήθεια ότι προκάλεσε πολλά νεύρα κι εντάσεις.

Όπως, λοιπόν, γίνεται αντιληπτό το διήμερο 6-7 Οκτωβρίου στην Πράγα, όπου θα πραγματοποιηθεί η Άτυπη Σύνοδος Κορυφής οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα ξεκινήσουν από το μηδέν για να συμβιβαστούν και να καταλήξουν σε μία λύση που θα βοηθήσει τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αντιμετωπίσουν την ενεργειακή καταιγίδα και τους ευρωπαίους πολίτες αν ανακουφιστούν που πλήττονται από την ακρίβεια.

Και εάν στην Πράγα οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν καταφέρουν να συμφωνήσουν, τότε το απώτερο χρονικό όριο στις 20-21 Οκτωβρίου στην Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών. Εάν κι εκεί δεν υπάρξει κοινή λύση, τότε ισχύει ο χρησμός που έδωσε το Μαντείο των Δελφών το 480 π. Χ. απαντώντας σε σχετικό αίτημα των Αθηναίων τι να κάνουν έναντι της μεγάλης περσικής εκστρατείας: «Ο σώζων εαυτώ σωθήτο»

 

 

Στην Πράγα

Με τόσες μεγάλες διαφωνίες που υπάρχουν θεωρείται απίθανη μία συμβιβαστική λύση. Ειδικά από τη στιγμή που η Κομισιόν έχει απορρίψει την ιδέα των 15 χωρών (δηλαδή της πλειοψηφίας) για επιβολή γενικού πλαφόν στο φυσικό αέριο από όποια πηγή και εάν το προμηθεύεται η Ένωση και όχι μόνο για το φυσικό αέριο. Μάλιστα η Κομισιόν δημοσιοποίησε και non-paper , το οποίο είναι αλήθεια ότι προκάλεσε πολλά νεύρα κι εντάσεις.

Όπως, λοιπόν, γίνεται αντιληπτό το διήμερο 6-7 Οκτωβρίου στην Πράγα, όπου θα πραγματοποιηθεί η Άτυπη Σύνοδος Κορυφής οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα ξεκινήσουν από το μηδέν για να συμβιβαστούν και να καταλήξουν σε μία λύση που θα βοηθήσει τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αντιμετωπίσουν την ενεργειακή καταιγίδα και τους ευρωπαίους πολίτες αν ανακουφιστούν που πλήττονται από την ακρίβεια.

Και εάν στην Πράγα οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν καταφέρουν να συμφωνήσουν, τότε το απώτερο χρονικό όριο στις 20-21 Οκτωβρίου στην Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών. Εάν κι εκεί δεν υπάρξει κοινή λύση, τότε ισχύει ο χρησμός που έδωσε το Μαντείο των Δελφών το 480 π. Χ. απαντώντας σε σχετικό αίτημα των Αθηναίων τι να κάνουν έναντι της μεγάλης περσικής εκστρατείας: «Ο σώζων εαυτώ σωθήτο»