Φτιάχνουν κτηματολόγιο χωρίς δασικούς χάρτες!

 Όταν είσαι αμαξάς και βάζεις το κάρο μπροστά από το άλογο, δύο τινά μπορεί να συμβαίνουν. Είτε δεν θες να αποκολληθείς ποτέ από το σημείο που βρίσκεσαι είτε επιθυμείς να αφήσεις τους άλλους να σε προσπεράσουν. Αποκλείεται, όμως, να πας μπροστά ο ίδιος. Γι’ αυτό και γεννά ποικίλα ερωτηματικά η απόφαση του υπουργού Περιβάλλοντος, Γιάννη Μανιάτη, να προκηρύξει διαγωνισμό για την κτηματογράφηση 29 νομών, συνολικής έκτασης περίπου 59.000.000 στρεμμάτων, χωρίς προηγουμένως να έχουν όχι μόνο καταρτιστεί αλλά ούτε καν προβλεφθεί δασικοί χάρτες γι’ αυτές τις περιοχές.

Αυτό εγκυμονεί τον κίνδυνο ο οποιοσδήποτε ιδιώτης να δηλώσει ως ιδιοκτησία του δημόσια γη (όπως είναι τα δάση) και να αναγκάζεται μετά το Δημόσιο να αποδεικνύει ότι δεν είναι ελέφαντας…

Του Γιάννη Συμεωνίδη

Η Πανελλήνια Κίνηση Δασολόγων υπέβαλε στις 22 Νοεμβρίου 2013 αίτηση ακύρωσης στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά της απόφασης του κ. Μανιάτη για την κτηματογράφηση 29 νομών (16.9.2013) και της προκήρυξης σχετικού διαγωνισμού από την Εθνικό Κτηματολόγιο και Χαρτογράφηση Α.Ε. (ΕΚΧΑ, 4.10.2013). Στην αίτηση ακύρωσης, η οποία αναμένεται να εκδικαστεί στις 4 Ιουνίου, τονίζεται πως η διαδικασία για την κτηματογράφηση ξεκινά χωρίς προηγουμένως να έχει ολοκληρωθεί η σύνταξη δασικών χαρτών και δασολογίου, η οποία είναι επιβεβλημένη σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 24 παρ.1 του Συντάγματος («η σύνταξη δασολογίου συνιστά υποχρέωση του κράτους») και των εκτελεστικών αυτού νόμων.

Αυτό θα έχει ως συνέπεια τη μη ή πλημμελή καταγραφή των δασών και δασικών εκτάσεων γιατί το ελληνικό Δημόσιο δεν θα είναι σε θέση να δηλώσει καθόλου ή, έστω, εγκαίρως την τεκμαιρόμενη κυριότητά του επ’ αυτών, εφόσον δεν θα υπάρχουν καταρτισμένοι δασικοί χάρτες. Όπως είναι γνωστό, τα δάση είναι κατά τεκμήριο δημόσια μέχρι της αναγνώρισής τους ως ιδιωτικών. Από το υπουργείο Περιβάλλοντος περιορίζονται να σχολιάσουν στην «Α» πως η υπόθεση έχει πάρει τη δικαστική οδό και αναμένεται η απόφαση του ΣτΕ.

Νομολογία και πρακτική εκθέτουν το υπουργείο

Είναι προφανείς οι κίνδυνοι και το έλλειμμα προστασίας που δημιουργείται από την εσφαλμένη καταγραφή των δημόσιων δασών ως ανήκοντα κατά κυριότητα σε ιδιώτες, εξοπλισμένη μάλιστα με το κύρος της εγγραφής στο Κτηματολόγιο. Είναι, επίσης, αξιοσημείωτο πως η αναγκαιότητα σύνταξης των δασικών χαρτών και του δασολογίου έχει ήδη διαπιστωθεί στη νομολογία τού ΣτΕ. Με την απόφαση 2818/1997 ακυρώθηκε η παράλειψη κατάρτισης εθνικού δασολογίου ως παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας και υποδείχθηκε προς τη Διοίκηση η υποχρέωση να προβεί σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες προκειμένου να καταρτιστεί και να τεθεί σε ισχύ το δασολόγιο της χώρας.

Ενδεικτική τής τεράστιας σημασίας που έχει η ύπαρξη δασικών χαρτών πριν από την έναρξη της διαδικασίας κτηματογράφησης είναι η χαώδης κατάσταση που επικράτησε σε παλαιότερες περιπτώσεις, στα πρώτα στάδια του Εθνικού Κτηματολογίου, όταν οι δασικοί χάρτες δεν προηγούντο της διαδικασίας συλλογής εμπράγματων δικαιωμάτων και οι ανάδοχοι των μελετών κτηματογράφησης ενέγραφαν ως ιδιοκτήτη οποιονδήποτε δήλωνε ένα δικαίωμα ιδιοκτησίας, ακόμη κι αν αυτό αφορούσε δημόσια δασική έκταση. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε 74 ΟΤΑ (ποσοστό 39,6%) αγνοήθηκε παντελώς η δήλωση του Δημοσίου και σε 101 ΟΤΑ το Δημόσιο εγγράφηκε ως δικαιούχος μόνο στις περιπτώσεις που δεν είχε υποβληθεί δήλωση από ιδιώτη.

Αντιστροφή τού τεκμηρίου κυριότητας

Από όσα αναφέρουμε παραπάνω είναι προφανές ότι κατά τις διαδικασίες κτηματογράφησης έγινε αυθαίρετα από τους αναδόχους πλήρης αντιστροφή τού τεκμηρίου κυριότητας κι αντί να είναι υπέρ του Δημοσίου, όπως επιβάλλει η ισχύουσα νομοθεσία και η πάγια νομολογία, μετατράπηκε σε τεκμήριο υπέρ των ιδιωτών. Κατά συνέπεια, με το πέρας των κτηματογραφήσεων και τις πρώτες εγγραφές, εκτάσεις που θεωρούντο δημόσιες θα θεωρούνται πλέον ιδιωτικές και το βάρος απόδειξης αντί να το έχει ο ιδιώτης θα μεταφερθεί στο Δημόσιο.

Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί πως στις παλαιότερες περιπτώσεις κτηματογράφησης, αυτές είχαν προχωρήσει αφού είχε ολοκληρωθεί η σύνταξη των δασικών χαρτών. Με αυτά τα δεδομένα οι περιοχές που περιλαμβάνονται στην πρόσφατη απόφαση Μανιάτη θα είναι πια οι μόνες για τις οποίες δεν θα υπάρχουν καταρτισμένοι δασικοί χάρτες, βάσει των οποίων να μπορούν οι κατά τόπο αρμόδιες δασικές υπηρεσίες να προβαίνουν στις απαραίτητες δηλώσεις προς την ΕΚΧΑ προκειμένου να κατοχυρώσουν τα δικαιώματα του Δημοσίου επί των δημόσιων δασών και δασικών εκτάσεων.

Οι μόνοι πλέον στην Ευρώπη χωρίς κτηματολόγιο

Η Ελλάδα είναι πλέον η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα η οποία δεν διαθέτει κτηματολόγιο. Ακόμα και η Αλβανία ολοκλήρωσε το δικό της, και μάλιστα μέσα σε τρία χρόνια. Αρκεί η παράθεση της συνολικής απαιτούμενης διαδικασίας, για να αντιληφθεί ο οποιοσδήποτε το μέγεθος της γραφειοκρατίας και να βγάλει τα συμπεράσματά του για το ποιος ωφελείται από αυτή. Όλα ξεκινούν με την έκδοση και δημοσίευση στην «Εφημερίδα τής Κυβερνήσεως» της απόφασης του υπουργού Περιβάλλοντος με την οποία κηρύσσεται ορισμένη περιοχή υπό κτηματογράφηση. Ακολουθούν η υποβολή δηλώσεων από όσους έχουν εμπράγματα δικαιώματα στα κτηματολογικά βιβλία, καθώς και η σύνταξη κι ανάρτηση των προσωρινών κτηματολογικών διαγραμμάτων και πινάκων.

Στη συνέχεια, προβλέπεται η δυνατότητα υποβολής ενστάσεων από όσους έχουν έννομο συμφέρον, η εξέτασή τους σε πρώτο βαθμό από τριμελή Επιτροπή, η μετά την εξέταση αυτή αναμόρφωση των προσωρινών κτηματολογικών διαγραμμάτων και πινάκων και η δεύτερη ανάρτηση των στοιχείων τής κτηματογράφησης, η υποβολή προσφυγών σε Δευτεροβάθμια Επιτροπή από τυχόν θιγόμενους και η εκδίκασή τους, μετά την οποία αναδιαμορφώνονται τα κτηματολογικά διαγράμματα και οι κτηματολογικοί πίνακες, ενώ έπεται η έκδοση διαπιστωτικής πράξης περαίωσης της όλης διαδικασίας. Ακολούθως, το Γραφείο Κτηματολογίου προβαίνει στις πρώτες εγγραφές στα κτηματολογικά βιβλία για όλα τα ακίνητα της περιοχής που κτηματογραφήθηκε. Αυτά τα ολίγα…