Η απατηλή (;) γοητεία του multilevel marketing

Δευτέρα βράδυ σε κεντρικό ξενοδοχείο των Αθηνών. Η γεμάτη αίθουσα εκδηλώσεων προδιαθέτει σε προεκλογική συγκέντρωση βουλευτή. Κι όμως οι περίπου 100 παρευρισκόμενοι, όλων των ηλικιακών ομάδων, δεν ακούν τις προγραμματικές δηλώσεις κάποιου πολιτευτή, αλλά έναν επιτυχημένο συνεργάτη εταιρείας η οποία ειδικεύεται στο αποκαλούμενο «πολυεπίπεδο μάρκετινγκ» («multilevel marketing»).

Του Γιάννη Συμεωνίδη

Η ρητορική δεινότητα του ομιλητή, ο οποίος εκφράζεται με χιούμορ και χρησιμοποιεί παραδείγματα από την καθημερινότητα, του επιτρέπει να κερδίσει το αυθόρμητο χειροκρότημα του ακροατηρίου του, το οποίο στο πρόσωπό του αντικρίζει την οικονομική επιτυχία που ελπίζει ο καθένας ανάμεσά του για τον εαυτό του. Πόσο απέχει, όμως, η σίγουρη επιτυχία από την εξαπάτηση;

Η οικονομική στενότητα αναγκάζει πολλούς να αναζητούν ακόμα κι ατραπούς τις οποίες στο πρόσφατο παρελθόν θα απόρριπταν ως επικίνδυνες, προκειμένου να βρουν διέξοδο στο αδιέξοδο. Γι’ αυτό και μόνο τυχαία δεν είναι η άνοδος του πολυεπίπεδου μάρκετινγκ στην Ελλάδα, με το οποίο ο αγοραστής ενός προϊόντος ευρείας κατανάλωσης μετατρέπεται σε πωλητή του με δέλεαρ την αποκόμιση κέρδους από την προώθηση, στην ουσία, της επιχειρηματικής ιδέας κι όχι του αγαθού. Ο «προσηλυτισμός» γίνεται κυρίως μέσω φίλων και γνωστών, αλλά και χάρη σε διαφημιστικά φυλλάδια κι ασαφείς αγγελίες σε μέσα ενημέρωσης. Αξίζει να σημειωθεί πως στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται ουκ ολίγες τέτοιες επιχειρήσεις οι περισσότερες έδρες των οποίων βρίσκονται στο εξωτερικό, είτε στην Ευρώπη είτε στις ΗΠΑ…

Παχυλές αμοιβές

Όποιος θέλει να ασχοληθεί, καλείται να δημιουργήσει μια ομάδα ανθρώπων η οποία θα ενταχθεί στο σύστημα και η οποία, με τη σειρά της, θα μυήσει κι άλλους σε αυτό. Για κάθε νέο μέλος ο «μύστης» του κερδίζει βαθμούς αξιολόγησης, οι οποίοι μεταφράζονται σε χρήματα κάθε μήνα στον τραπεζικό του λογαριασμό. Αναλόγως του πόσο επιτυχημένος κι αφοσιωμένος αποδεικνύεται ο, τρόπον τινά, πλασιέ έχει τη δυνατότητα να κερδίζει είτε ένα συμπληρωματικό τού μισθού του από την «κανονική» του εργασία εισόδημα είτε ακόμα και μια παχυλή αμοιβή μερικών χιλιάδων ευρώ μηνιαίως, ύστερα όμως από την παρέλευση αρκετών χρόνων.

Σημειώνεται πως ο κάθε συμμετέχων μπορεί να δημιουργήσει περισσότερες ομάδες και να πολλαπλασιάσει με αυτόν τον τρόπο τα κέρδη του. Η κάθε εταιρεία, πάντως, καλύπτει φορολογικώς το συνεργάτη της έως κάποιο ποσό, από ένα σημείο και μετά ωστόσο το μέλος οφείλει να ανοίξει βιβλία στην Εφορία και να εκδίδει τιμολόγια…

«Πυραμίδα»;

Αν αυτή η διαδικασία, πάντως, σας θυμίζει «πυραμίδα» ή «αεροπλανάκι», έχετε παρέα στην κριτική σας διάθεση! Όσοι κατά καιρούς έχουν λάβει σαφή θέση, και μέσω σχετικών ιστοσελίδων, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό εναντίον αυτής της μορφής πωλήσεων και μάρκετινγκ διατυπώνουν μια σειρά ενστάσεων. Χρησιμοποιούν, εξάλλου, ως «όπλο» στην επιχειρηματολογία τους σχετικώς πρόσφατη απόφαση βελγικού δικαστηρίου (παρόμοιες έχουν ληφθεί κι από αμερικανικά και καναδικά δικαστήρια) που καταδίκασε εταιρία πολυεπίπεδου μάρκετινγκ για επιθετικές πολιτικές.

Συγκεκριμένα, η επιχείρηση δεν μπόρεσε να αποδείξει ότι διέθετε μια βάση πελατών που αγόραζε τα προϊόντα της σε λιανική τιμή από ένα δίκτυο διανομέων. Επιπλέον, οι δικαστές δεν πείστηκαν ότι οι πωλητές τής εταιρίας θα μπορούσαν να κατηγοριοποιηθούν ως πελάτες λιανικής, όταν την ίδια ώρα περιγράφονταν είτε ως απευθείας πωλητές ή διανομείς είτε ως πελάτες.

Σε αυτό το πλαίσιο, η γενική γραμματέας τού Κέντρου Προστασίας Καταναλωτών (ΚΕΠΚΑ), Ευαγγελία Κεκελέκη, τονίζει στην «Α» πως οι συγκεκριμένες εταιρείες πείθουν τους πελάτες τους πως είναι οι ίδιοι επιχειρηματίες ώστε να αποφεύγουν να εμπίπτουν στις διατάξεις τού Ν.2251/1994, όπως αυτός έχει τροποποιηθεί μεταγενεστέρως, για τους καταχρηστικούς όρους των συναλλαγών που απαγορεύουν, μεταξύ άλλων, και τις «πυραμίδες». Οι πολέμιοι, μάλιστα, φτάνουν μέχρι του σημείου να διατείνονται πως το ότι όσοι ασχολούνται με το πολυεπίπεδο μάρκετινγκ πιστεύουν τα ψέματα που λένε δεν τα κάνει περισσότερο αληθινά…

Ενστάσεις

Ποιές είναι, όμως, οι σημαντικότερες ενστάσεις τους;

– Γιατί για να μπορέσεις να γίνεις και να συνεχίσεις να είσαι συνεργάτης οφείλεις πρώτα να αγοράσεις το προϊόν, ακόμα κι αν δεν σε ενδιαφέρει ως καταναλωτή;

– Γιατί τέτοιου είδους εταιρίες χρεώνουν τη συμμετοχή σε εκπαιδευτικά σεμινάρια και συνέδρια, καθώς και τη χορήγηση εκπαιδευτικών βιβλίων και CD, τα οποία όλα μαζί μπορεί να στοιχίζουν και πάνω από 100 ευρώ μηνιαίως; Όλα αυτά δεν θα έπρεπε να χορηγούνται δωρεάν από τη στιγμή που συνδράμουν στην αύξηση του πελατολογίου τής επιχείρησης;

– Ισχύει πως τα καλά λεφτά είναι μόνο για τους λίγους, ενώ οι περισσότεροι απλώς επιβιώνουν ή «μπαίνουν μέσα»;

– Αληθεύει ότι το ποσοστό παραίτησης είναι μεγάλο κι ότι πολλοί αγοράζουν οι ίδιοι τα προϊόντα που εμπορεύονται μόνο και μόνο για να ανεβούν «επίπεδο»;

«Είμαστε επιχειρηματίες, όχι υπάλληλοι»

Όσοι συμμετέχουν στο πολυεπίπεδο μάρκετινγκ δεν κρύβουν τον ενθουσιασμό τους. Η Μαρία (το όνομα δεν είναι πραγματικό) είναι καθηγήτρια αγγλικών και συνταξιούχος τραπεζικός. Μιλώντας στην «Α» υπογραμμίζει πως το πολυεπίπεδο μάρκετινγκ λειτουργεί σαν αντεστραμμένη πυραμίδα όπου ο καθένας δρα ως ελεύθερος επαγγελματίας, ακολουθώντας ένα επιχειρηματικό πλάνο, κι όχι ως υπάλληλος. Η ίδια, εξάλλου, επισημαίνει πως ο οποιοσδήποτε, ακόμα κι αν δεν θελήσει να δει το «πρότζεκτ» επιχειρηματικώς, μπορεί να αξιοποιεί αυτήν την πρακτική προκειμένου να προμηθεύεται προϊόντα ευρείας κατανάλωσης σε χαμηλότερες τιμές από αυτές των «επωνύμων» προϊόντων στα ράφια των σούπερ μάρκετ, το κόστος αγοράς των οποίων «εκτοξεύεται» από τη μαζική διαφήμιση και την παρουσία μεσαζόντων.

Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται, σε συνομιλία του με την «Α», κι ο Γρηγόρης (το όνομα δεν είναι πραγματικό), ηλεκτρολόγος στο «κανονικό» του επάγγελμα, ο οποίος δραστηριοποιείται στο χώρο τα τελευταία τρία χρόνια με ιδιαίτερη επιτυχία: «Κάθε μέλος τής ομάδας βλέπει ο ένας τον άλλο σα να ήταν μέλος τής οικογένειάς του. Περνάμε καλά, πηγαίνουμε εκδρομές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και παραλλήλως βγάζουμε και λεφτά. Συνδυάζουμε το τερπνόν μετά του ωφελίμου, δηλαδή, λειτουργώντας ως συνεταίροι τής επιχείρησης»…