Η Ελλάδα το κυρίως προεκλογικό πιάτο του Ερντογάν

Η ακραία ρητορική των Τούρκων έναντι της χώρας μας δημιουργεί μεγαλύτερα προβλήματα στην γείτονα χώρα, καθώς η Αθήνα επιμένει στην διεθνοποίηση των προκλήσεων

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Σα να μην πέρασε μία ημέρα. Για μία ακόμη εβδομάδα η ρητορική των Τούρκων βρίσκεται στο κόκκινο, οι απειλές από τον Ερντογάν, τους υπουργούς του και τα στελέχη του κυβερνητικού συνασπισμού έχουν απογειωθεί και ως φαίνεται η Ελλάδα θα αποτελέσει το κυρίως πιάτο της προεκλογικής περιόδου στην γείτονα χώρα, με τις εκλογές να είναι προγραμματισμένες για το 2023, δίχως να έχει προσδιοριστεί η ακριβής ημερομηνία

Όσο ο Ερντογάν αδυνατεί να δώσει λύσεις και να συγκρατήσει την τουρκική οικονομία από τον γκρεμό, τόσο θα αυξάνεται η ρητορική του και η προσπάθεια του να αφυπνίσει τα εθνικιστικά αντανακλαστικά των Τούρκων πολιτών. Ειδικά των δικών του ψηφοφόρων, που για πρώτη φορά μετά από 20 και πλέον χρόνια τάσσονται απέναντι του. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ψηφοφόροι του από την μεσαία και την χαμηλή εισοδηματική τάξη που πίστευαν όσα τους έλεγε ο Ερντογάν και ως πρόβατα προσέρχονταν στις κάλπες για να τον ψηφίσουν, τώρα όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις φεύγουν από το μαντρί και ο λόγος είναι η πείνα.

Ο Τούρκος πρόεδρος εδώ και χρόνια βάζει στο τραπέζι διάφορα τουρκικά αιτήματα, τα περισσότερα εκτός τόπου και χρόνου, όμως γνωρίζοντας από ανατολίτικο παζάρι ελπίζει ότι όλο και κάτι θα κερδίσει. Τώρα όμως παίζει τα ρέστα του. Ειδικά μετά τα όσα δήλωσε η πρόεδρος του δεξιού κόμματος με την επωνυμία το «Καλό Κόμμα» Μεράλ Ακσενέρ ότι «θα οδηγήσουμε στην Δικαιοσύνη τον Ερντογάν την επαύριον των εκλογών». Οι αφορμές που έχει δώσει η οικογένεια Ερντογάν είναι πολλές, οπότε και η αντιπολίτευση ποντάρει στην σκανδαλολογία και στις διώξεις. Και για να αντιδράσει ο Τούρκος πρόεδρος, είτε οδηγεί σε δίκες όποιον δεν συμφωνεί μαζί του, κάτι που έχει επίπτωση στις σχέσεις του με την δύση, είτε χρησιμοποιεί την Ελλάδα ως μπαμπούλα.

Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ο φιλοκυβερνητικός Τύπος της Τουρκίας έχει στοχοποιήσει τον Εκρέμ Ιμάμογλου (δήμαρχος Κωνσταντινούπολης), κατηγορώντας τον για φιλελληνικά αισθήματα, επειδή δεν έχει πάρει θέση σε αυτό το πανηγύρι των τρελών που παίζεται στην Τουρκία. Ο Ιμάμογλου θεωρείται από πολλούς ότι τελικά θα είναι ο αντίπαλος του Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές.

Θερμό επεισόδιο

Οι περισσότεροι αναλυτές στην Δύση, μεταξύ των οποίων και Έλληνες, εκτιμούν πως «ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν σκοπεύει να στήσει θερμό επεισόδιο. Αφενός μεν διότι γνωρίζει και τις στρατιωτικές δυνατότητες της Ελλάδας, ειδικά τώρα που στο Αιγαίο έχουν ξεκινήσει και πετούν τα πρώτα έξι Rafale που ντύθηκαν στα γαλανόλευκα. Αφετέρου διότι θα προκαλέσει ακόμη περαιτέρω την δύση και τις ΗΠΑ, οι οποίες με ένα πιο σκληρό εμπάργκο θα ισοπεδώσουν την τουρκική λίρα και η χρεοκοπία να είναι άτακτη». Οπότε ευλόγως τίθεται το ερώτημα από το σύνολο των πολιτών: «Θα ζούμε διαρκώς με την αγωνία για το τι θα μας ξημερώσει;». Δυστυχώς αυτό το πράγμα, όπου καθημερινά θα ξυπνάμε με το τι κορώνα πέταξε ο καθένας με το ποια τρελή ιδέα σκαρφίστηκε και ποια ατάκα πέταξε σε μία τηλεοπτική εκπομπή ένας απόστρατος, ή ένας φίλα προσκείμενος στο καθεστώς Ερντογάν δημοσιογράφος, θα πρέπει να το συνηθίσουμε. Όπως για παράδειγμα αυτή την ιδέα που είχε ένας καθηγητής πανεπιστημίου σε τηλεοπτική εκπομπή να εφαρμόσει η Τουρκία ναυτικό αποκλεισμό στα νησιά, μέχρι να τα αποστρατιωτικοποιήσει η Ελλάδα.  Μία ιδέα, με την οποία γελούσαν και οι πέτρες, καθώς μιλάμε ότι μία τέτοια ενέργεια είναι παραβίαση εθνικής κυριαρχίας και δικαίως η Ελλάδα έχει κάθε δικαίωμα να βουλιάξει τα πλοία που θα επιχειρούσαν ναυτικό αποκλεισμό.

Όμως όπως όλοι μα όλοι οι ειδικοί θεωρούν πως ο Ερντογάν δεν πρόκειται να επιτεθεί σε κάποιο ελληνικό νησί αμφισβητώντας εμπράκτως την κυριαρχία μίας χώρας (άλλο είναι οι δηλώσεις και άλλο η πράξη), έτσι δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο ενός θερμού επεισοδίου, είτε από ανθρώπινο λάθος, είτε από προβοκάτσια. Αυτός είναι και ο λόγος που η Ελλάδα είναι πανέτοιμη. Για να αποτρέψει κάθε σχέδιο και κάθε ιδέα που θα σκεφθούν να υλοποιήσουν οι γείτονες.

Η ελληνική απάντηση

Απέναντι σε αυτή την ακραία ρητορική των Τούρκων η Ελλάδα ακολουθεί την στρατηγική της διεθνοποίησης των προκλήσεων εκ μέρους του Ερντογάν και των υπουργών του. Οι χάρτες της «γαλάζιας πατρίδας» πλέον έχουν δοθεί από τον Κυριάκο Μητσοτάκη σε όλους τους ηγέτες, οι οποίοι πλέον είναι άκρως επιφυλακτικοί με τον Ερντογάν, έχοντας λάβει ξεκάθαρη θέση ότι δεν αμφισβητείται η εθνική κυριαρχία της Ελλάδας.

Στις ΗΠΑ το State Department μετά την επιστολή που απέστειλε στο Κογκρέσο (τον Φεβρουάριο) για άρση ορισμένων από τις κυρώσεις προκειμένου η Τουρκία να πετύχει την αναβάθμιση των F-16 σταμάτησε την όποια προσπάθεια για να πειστούν οι γερουσιαστές, ειδικά με τη στάση που κρατά έως τώρα η Τουρκία στο θέμα της εισδοχής στο ΝΑΤΟ της Σουηδίας και της Φιλανδίας. Ο μόνος που έχει απομείνει στην Τουρκία να την στηρίζει είναι ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γιενς Στόλτνμπεργκ, στον οποίο οι ηγέτες δεν δίνουν μεγάλη βάση. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Σύνοδο Κορυφής της συμμαχίας στην Μαδρίτη στο τέλος του μήνα, ο Μπάιντεν προς ώρας έχει στείλει μήνυμα ότι δεν επιθυμεί να συναντηθεί με τον Ερντογάν, ενώ εάν υπάρξει αδιέξοδο με την τουρκική στάση, οι ΗΠΑ ετοιμάζονται να ανακοινώσουν ότι θα σταθούν στο πλευρό Σουηδών και Φιλανδών εάν δεχθούν επίθεση από τη Ρωσία, κάτι που θα συμπαρασύρει πιθανότατα και την Μεγάλη Βρετανία, ενώ αναμένεται και η στάση επ’ αυτού της Γαλλίας και της Γερμανίας.

Στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, όπως αναφέρουν κυβερνητικές πηγές είναι πολύ πιθανό να υπάρξει μία νέα ημίωρη τουλάχιστον συνάντηση του πρωθυπουργού με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, ενώ από το Μαξίμου εκφράζουν την ικανοποίηση τους για τις καλές σχέσεις που δομούνται και με τον Καγκελάριο Όλαφ Σολτς. Ταυτόχρονα εκφράζεται ικανοποίηση και για τα αποτελέσματα της Συνόδου Κορυφής της Διαδικασίας Συνεργασίας Νοτιοανατολικής Ευρώπης, που διεξήχθη την προηγούμενη εβδομάδα στην Θεσσαλονίκη. Όπως τονίζεται από κυβερνητικούς κύκλους «αναδείχθηκε ο ηγετικός ρόλος της Ελλάδας ως παράγοντας σταθερότητας ειρήνης και ασφάλειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και ως συνδιαμορφωτή των συζητήσεων που αφορούν το μέλλον της περιοχής σε μια κρίσιμη γεωπολιτική συγκυρία, ανέδειξε η Σύνοδος Κορυφής της Διαδικασίας».

Σύμφωνα με τους ίδιους κύκλους, η σημασία της Συνόδου για τις συζητήσεις που αφορούν την περιοχή στο ευρύτερο ευρωπαϊκό επίπεδο αποτυπώνεται από το γεγονός ότι στη Σύνοδο συμμετείχε ως υψηλός προσκεκλημένος και παρατηρητής, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, ενώ στο δείπνο παρέστη ο Καγκελάριος της Γερμανίας Όλαφ Σολτς, κατόπιν της πρόσκλησης που τους απηύθυνε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.

Η Διαδικασία Συνεργασίας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SEECP) ιδρύθηκε το 1996 με ελληνική και βουλγαρική πρωτοβουλία. Η πρώτη της Σύνοδος είχε πραγματοποιηθεί στην Κρήτη το 1997. Συμμετέχουν, πέραν της Ελλάδας, η Αλβανία, η Βόρειος Μακεδονία, η Βοσνία και Ερζεγοβίνη, η Βουλγαρία, το Κόσσοβο, η Κροατία, το Μαυροβούνιο, η Μολδαβία, η Ρουμανία, η Σερβία, η Σλοβενία και η Τουρκία.

 

Συντονίζουν τις δράσεις Μητσοτάκης-Αναστασιάδης

Λίγες ημέρες πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε., το διήμερο 23-24 Ιουνίου, όπου ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα θέσει επί τάπητος των Ευρωπαίων ηγετών τις προκλήσεις της Τουρκίας, χθες συζήτησε επί αυτών των θεμάτων με τον Κύπριο πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη, προκειμένου να καθορίσουν την κοινή γραμμή πλεύσης.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός στη Σύνοδο Κορυφής θα ζητήσει να υπάρξει σαφής αναφορά στο κείμενο των συμπερασμάτων για ξεκάθαρη καταδίκη της τουρκικής προκλητικότητας. Έτσι χθες ο κ. Μητσοτάκης έγινε δεκτός στο Προεδρικό Μέγαρο της Λευκωσίας από το Νίκο Αναστασιάδη με τους δύο ηγέτες να συζητούν τον συντονισμό δράσης τους. Διότι οι Τούρκοι συνεχίζουν τις προκλήσεις όχι μόνο στο Αιγαίο, αλλά και στην Κύπρο στην περίκλειστη περιοχή των Βαρωσίων. Στο επίκεντρο των συζητήσεων των δύο ηγετών ήταν οι οικονομικές εξελίξεις από την ενεργειακή κρίση και τον πόλεμο στην Ουκρανία, όπως επίσης και οι φόβοι για έκρηξη του μεταναστευτικού λόγω της επισιτιστικής κρίσης που ήδη έχει αρχίσει να πλήττει τις φτωχές χώρες της Αφρικής.

Σε αυτό το πλαίσιο είναι σταθερή η άποψη του Έλληνα πρωθυπουργού, ότι «κανείς στην 3η δεκαετία του 21ο αιώνα δεν μπορεί να δεχθεί το δεσποτικό αναθεωρητισμό που απειλεί, όχι μόνο την διεθνή γεωπολιτική ισορροπία, αλλά και τα αποδεκτά σύνορα πάνω στα οποία χτίστηκε ο σύγχρονος κόσμος. Η Ιστορία δεν ξαναγράφεται επειδή κάποιος την κατασκευάζει αυθαίρετα στο μυαλό του».

 

Η αλήθεια για τη Συνθήκη της Λωζάννης και τα έωλα τούρκικα επιχειρήματα

Εδώ και πολύ καιρό ακούμε από την πλευρά των Τούρκων ότι με βάση τη συνθήκη της Λωζάννης τα ελληνικά νησιά πρέπει να είναι αποστρατικοποιημένα. Όμως οι Τούρκοι προβαίνουν σε αυθαίρετες ερμηνείες, με τις οποίες δηλητηριάζουν την τουρκική κοινωνία, αλλά σε καμία περίπτωση δεν ισχύουν αυτά τα επιχειρήματα και γι’ αυτό το λόγο και η Δύση δεν λαμβάνει υπόψη τα όσα ισχυρίζεται ο Ερντογάν και οι υπουργοί του.

Για το θέμα αυτό ο καθηγητής Χρήστος Ροζάκης με άρθρο του κατέρριψε τις τουρκικές αιτιάσεις. Να σημειωθεί ότι ο καθηγητής έχει κατηγορηθεί πολλάκις ότι είναι μεταξύ των ηγετών του λόμπι των κατευνασμού. Μεταξύ άλλων, λοιπόν, στο άρθρο του επισήμανε:

«Για τα ελληνικά νησιά του συστήματος των Στενών (Σαμοθράκη και Λήμνος) υπήρξε χωριστή Σύμβαση, η Σύμβαση της Λωζάννης – που δεν πρέπει να συγχέεται με τη Συνθήκη ειρήνης της Λωζάννης, παρά το γεγονός ότι χρονολογικά ταυτίζονται (1923). Η Σύμβαση αυτή, στην προσπάθεια των εμπνευστών της να διατηρήσουν τα Στενά ανοιχτά στη ναυσιπλοΐα, αποστρατιωτικοποίησε τα πλησίον στα Στενά τουρκικά (Ιμβρος, Τένεδος και Λαγούσες νήσοι) και ελληνικά νησιά, προς αποφυγήν ενόπλων ενεργειών που θα μπορούσαν να σταθούν εμπόδιο στην ελευθεροπλοΐα στα Στενά, λόγω της εγγύτητας των νησιών αυτών με τα Δαρδανέλλια. Το καθεστώς, πάντως, αυτό δεν μακροημέρευσε, καθώς οι πολιτικές συνθήκες της εποχής μεταβλήθηκαν άρδην και ο επικείμενος πόλεμος με τις δυνάμεις του Άξονα κατέστησε παρωχημένη την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών. Με πίεση από πλευράς Τουρκίας καταργήθηκε η Σύμβαση της Λωζάννης και αντικαταστάθηκε από τη Συνθήκη του Μοντρέ (1936), η οποία δεν προέβλεπε πια ρήτρες αποστρατιωτικοποίησης, κι έδινε στην Τουρκία πίσω την κυριαρχία των Στενών, διατηρώντας την ελευθερία της ναυσιπλοΐας. Η Συνθήκη του Μοντρέ κατάργησε ολοκληρωτικά τη Σύμβαση της Λωζάννης και τις σχετικές διατάξεις, όπως προκύπτει από το προοίμιο της πρώτης συμφωνίας».

Όμως και για τα άλλα νησιά του Αιγαίου οι Συνθήκες είναι ξεκάθαρες, όπως ανέφερε ο κ. Ροζάκης: «Η Συνθήκη ειρήνης της Λωζάννης περιέχει ρήτρα αποστρατιωτικοποίησης, η οποία και προβλέπει μερική αποστρατιωτικοποίηση των νησιών. Το καθεστώς της αποστρατιωτικοποίησης, στην περίπτωση αυτή, είναι ένα προσωρινό καθεστώς, που επιβάλλεται αμέσως μετά το τέλος των εχθροπραξιών ανάμεσα στα μέρη, και αποβλέπει στην αποφυγή επανάληψής τους, με την απουσία στρατιωτικών δυνάμεων στην κρίσιμη περιοχή. Όταν οι συνθήκες μεταβληθούν και υπάρχει πραγματική βελτίωση των σχέσεων των αντιμαχομένων, τότε το καθεστώς αυτό καταργείται. Στην περίπτωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων η βελτίωση των σχέσεων τοποθετείται στο 1930, όπου και οι επαφές γίνονται φιλικές, με την προσέγγιση των δύο ηγετών, Βενιζέλου και Κεμάλ, και τη σύναψη σχετικής συμφωνίας, που την επιβεβαιώνει πανηγυρικά. Κατά συνέπεια, η αποστρατιωτικοποίηση καταργείται τη στιγμή εκείνη και, φυσικά, δεν αναβιώνει, με τη δυσχέρανση των σχέσεων το 1974.

Η κυριαρχία των ελληνικών νησιών επικυρώνεται απλά με τη Συνθήκη ειρήνης της Λωζάννης, η οποία την επισφραγίζει. Τα νησιά έχουν περιέλθει στην Ελλάδα με το τέλος των νικηφόρων πολέμων κατά της Τουρκίας το 1913, και τις αποφάσεις των δυνάμεων που ακολουθούν. Σε κάθε περίπτωση, αν οι εμπνευστές της ήθελαν να θέσουν όρους κυριαρχίας θα έπρεπε ρητά να το τονίσουν στο κείμενο της Συνθήκης. Περιορισμοί κυριαρχίας δεν νοούνται υπόρρητα. Κατά συνέπεια, η αποστρατιωτικοποίηση της Λωζάννης αποτελεί παρωχημένο καθεστώς, και η στρατιωτικοποίηση των νησιών είναι αποτέλεσμα της άμεσης απειλής που αυτά δέχονται από την ύπαρξη της 4ης τουρκικής στρατιάς, που στρατοπεδεύει στις απέναντι από αυτά ακτές».

Όμως ο καθηγητής εξήγησε και το καθεστώς των Δωδεκανήσων: «Τέλος, η Συνθήκη των Παρισίων (1947), που επιστρέφει την κυριαρχία των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα, περιέχει ρήτρα αποστρατιωτικοποίησης, την οποία, όμως, δεν είναι δυνατόν να επικαλεστεί η Τουρκία, παρά τον αντικειμενικό χαρακτήρα αυτής της Συμφωνίας, διότι δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος. Η Συνθήκη αποτελεί res inter alios acta για την Τουρκία, και κατά συνέπεια δεν είναι δυνατόν να την επικαλείται νομίμως».

Οι Τούρκοι ισχυρίζονται πως λόγω των ελληνικών παρανομιών δύναται να αλλάξουν οι συνθήκες. Κάτι που καταρρίπτει ο κ. Ροζάκης: «Σχετικά τώρα με την απειλή του κ. Τσαβούσογλου ότι θα υπάρξουν μέτρα κατά της δήθεν ελληνικής παρανομίας. Πιθανόν ο κ. Τσαβούσογλου να υπονοεί ότι θα φέρει το θέμα ενώπιον των υπολοίπων μερών της Συνθήκης της Λωζάννης και να τερματίσουν τη Συνθήκη, ως αποτέλεσμα παραβίασής της. Σύμφωνα με το Δίκαιο των Συνθηκών, και συγκεκριμένα τη Σύμβαση για το Δίκαιο των Συνθηκών (1969) μια σημαντική παραβίαση μιας πολυμερούς συνθήκης από ένα από τα μέρη της επιτρέπει στα μέρη να την επικαλεστούν και να αναστείλουν τη λειτουργία της, μεταξύ αυτών και του μέρους που την έχει παραβιάσει (άρθρο 60). Αλλά πρώτα πρέπει όλα τα συμβαλλόμενα μέρη να συμφωνήσουν για την παραβίαση και, δεύτερον, να προβούν στη λήψη μέτρων κατά της Ελλάδας. Αλλά όπως προαναφέραμε, η Συνθήκη της Λωζάννης δημιουργεί ένα αντικειμενικό καθεστώς κυριαρχίας, που δεν ανατρέπεται, ακόμη κι αν αυτή καταργηθεί ή ανασταλούν οι σχετικές διατάξεις».