Η ώρα της κρίσης για έναν «τσάρο»

Η Δευτέρα 23 Μαρτίου 2015 ίσως εξελιχθεί στην πιο σημαντική ημέρα της προσωπικής ιστορίας του Γιώργου Παπακωνσταντίνου, του πάλαι ποτέ ισχυρού άνδρα της ελληνικής οικονομίας, καθώς το Ειδικό Δικαστήριο αναμένεται να λάβει απόφαση για τις κατηγορίες που τον βαρύνουν. Εάν δεχθεί την εισαγγελική πρόταση τότε ο πρώην υπουργός κινδυνεύει με πολυετή φυλάκιση.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Και φυσικά αυτές οι στιγμές είναι ίσως οι πιο οδυνηρές για τον Παπακωνσταντίνου, ο οποίος βιώνει την πολύ μικρή διαδρομή που υπάρχει ανάμεσα στο ζενίθ και το ναδίρ. Από την κορυφή του 2009 στον πυθμένα το 2015. Βέβαια, οι νομικοί υποστηρικτές του κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας ισχυρίστηκαν, αφενός μεν πως ο πρώην υπουργός έπεσε θύμα σκευωρίας, αφετέρου δε ότι δεν μπορεί να καταδικαστεί μόνο με ενδείξεις ενοχής. Το σίγουρο είναι ότι η ρετσινιά για λαθροχειρία στη λίστα Λαγκάρντ θα τον ακολουθεί διά παντός ακόμη κι εάν το Ειδικό Δικαστήριο δεν τον καταδικάσει, ή του επιβάλλει ποινή, σύμφωνα με την οποία δεν θα στερηθεί την προσωπική του ελευθερία. Όμως, στη συνείδηση του κόσμου έχει καταγραφεί ότι στην αρχική λίστα Λαγκάρντ υπήρχαν τα ονόματα των συγγενών του Παπακωνσταντίνου, τα οποία αφαιρέθηκαν. Από ποιους; Ουδείς μπορεί να βάλει με το χέρι του στην φωτιά και να ονοματίσει τους υπευθύνους. Σίγουρα όλων των μυαλό πηγαίνει στον Παπακωνσταντίνου.

Η υπόθεση
Η πρώτη φορά που η λίστα Λαγκάρντ και η πιθανή λαθροχειρία έγιναν γνωστά ήταν τον Σεπτέμβριο του 2012. Τη λίστα αυτή είχε ζητήσει και λάβει ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου από την τότε Γαλλίδα ομόλογό του, Κριστίν Λαγκάρντ, η οποία μετέπειτα ανέλαβε γενική διευθύντρια του ΔΝΤ. Ο ίδιος ο Παπακωνσταντίνου ισχυρίζεται από την πρώτη στιγμή ότι είχε δώσει στον πρώην επικεφαλής του ΣΔΟΕ, Γιάννη Καπελέρη, περίπου 20 ονόματα προκειμένου να διερευνηθεί η αυθεντικότητα της λίστας, και τον Ιούνιο του 2011, λίγο πριν τον διαδεχθεί στο υπουργείο Οικονομικών ο Ευάγγελος Βενιζέλος, έδωσε στον τότε επικεφαλής του ΣΔΟΕ, Γιάννη Διώτη, όλη τη λίστα για διερεύνηση, ενώ λίγες ημέρες αργότερα ανασχηματίστηκε η κυβέρνηση.

Τον Δεκέμβριο του 2012 εστάλη από τις γαλλικές αρχές η πρωτότυπη λίστα με τα ονόματα ατόμων που είχαν καταθέσεις σε συγκεκριμένη τράπεζα της Ελβετίας. Από τη σύγκριση με την πρώτη λίστα που είχε παραδοθεί από τον επικεφαλής του ΣΔΟΕ, Γιάννη Στασινόπουλο, στην οικονομική εισαγγελία, προέκυψε ότι οι δύο λίστες διέφεραν και ότι από την πρώτη είχαν αφαιρεθεί συγγενικά πρόσωπα του Γ. Παπακωνσταντίνου.

Τον Ιανουάριο του 2013 αποφασίστηκε από την ελληνική Βουλή η σύσταση Προκαταρκτικής Επιτροπής προκείμενου να διερευνηθούν οι ευθύνες του πρώην υπουργού για το θέμα, οι εργασίες της οποίας ξεκίνησαν τον Φεβρουάριο του 2013. Η επιτροπή αποφάσισε με πλειοψηφία να ζητήσει από τη Βουλή την παραπομπή του Παπακωνσταντίνου για τρία αδικήματα, αυτά της νόθευσης και της απιστίας σχετικά με την υπηρεσία σε βαθμό κακουργήματος και της παράβασης καθήκοντος σε βαθμό πλημμελήματος. Η Ολομέλεια της Βουλής αποφάσισε με ισχυρή πλειοψηφία, στις 16 Ιουλίου 2013, υπέρ της άσκησης ποινικής δίωξης κατά του Παπακωνσταντίνου, σύμφωνα με το πόρισμα της προανακριτικής επιτροπής. Τον Ιανουάριο του 2014, το Δικαστικό Συμβούλιο του Ειδικού Δικαστηρίου αποφάσισε πως δεν υπάρχει κανένα θέμα παραγραφής των τριών αδικημάτων, παρά τη διαφωνία συνταγματολόγων ότι έχει παρέλθει η αποσβεστική ημερομηνία. Τον Δεκέμβριο του 2014 το Δικαστικό Συμβούλιο αποφάσισε την παραπομπή του Γιώργου Παπακωνσταντίνου σε Ειδικό δικαστήριο, για δύο αδικήματα, αυτά της νόθευσης και απιστίας σχετικά με την υπηρεσία, ενώ τον απάλλαξε από το αδίκημα της παράβασης καθήκοντος σε βαθμό πλημμελήματος.

Η εισαγγελέας
Να κριθεί ένοχος και για τα δύο αδικήματα, για τα οποία κατηγορείται, πρότεινε η εισαγγελέας του Ειδικού Δικαστηρίου, Ξένη Δημητρίου, για τον πρώην υπουργό Οικονομικών, Γιώργο Παπακωνσταντίνου. Η εισαγγελέας κατά την αγόρευσή της σημείωσε ότι ο μόνος που είχε συμφέρον να διαγράψει τα αρχεία ήταν ο κατηγορούμενος, είτε για να ωφελήσει τους συγγενείς του, είτε για να προστατεύσει το δικό του όνομα στην πολιτική. Αναλυτικότερα, η εισαγγελέας της έδρας τόνισε ότι ο κ. Παπακωνσταντίνου έλαβε τη λίστα Λαγκάρντ και στη συνέχεια δεν έκανε τίποτα, σημειώνοντας ότι: «Υποστηρίζει ότι ήταν απόρρητη, ότι θα διέρρεαν τα στοιχεία της στο ΣΔΟΕ, ότι θα είμαστε έκθετοι στη γαλλική κυβέρνηση. Όλα αυτά είναι προφάσεις εν αμαρτίαις. Τίποτα από αυτά δεν θα συνέβαινε, όπως δεν συνέβη. Οι Γάλλοι δεν είχαν πρόβλημα να μας ξαναστείλουν τη λίστα, όπως και μας την ξανάστειλαν».

Η κα Δημητρίου συνέχισε, σημειώνοντας ότι όλα τα κωλύματα που υπήρξαν ήταν προφάσεις από την πλευρά του κατηγορουμένου, ενώ χαρακτήρισε απαράδεκτο το γεγονός ότι χάθηκε το cd με τη λίστα «απαράδεκτο», όπως και το ότι ο υπουργός υποστηρίζει ότι «δεν θυμάται πού το έδωσε». Η εισαγγελέας χαρακτήρισε τις κατηγορίες του πρώην υπουργού Οικονομικών έναντι των κ.κ. Βενιζέλου και Διώτη ως «αόριστες», καθώς ο κ. Παπακωνσταντίνου είχε στα χέρια του τις πραγματογνωμοσύνες των ειδικών. Η εισαγγελέας τόνισε ότι ο κατηγορούμενος τέλεσε τις πράξεις για τις οποίες έχει παραπεμφθεί, προσθέτοντας ότι «δεν σεβάστηκε την αρχή της αντικειμενικότητας και της αμεροληψίας. Παρέβη τα καθήκοντά του».

Η υπεράσπιση
Με κάθε τρόπο οι συνήγοροι υπεράσπισης του Γιώργου Παπακωνσταντίνου προσπάθησαν να ανατρέψουν το κατηγορητήριο για τον πρώην «τσάρο» της οικονομίας, ο οποίος ελέγχεται για τους χειρισμούς του σχετικά με τη λίστα Λαγκάρντ. Όσον αφορά τη νόθευση εγγράφου, κύριο επιχείρημα ήταν ότι δεν υπάρχει νόθευση, καθώς το «έγγραφο» της λίστας είναι «non paper», ενώ παράλληλα δεν αλλοιώθηκε αρχείο – «δεν διώκομαι όμως για υπεξαγωγή», σημειώθηκε από την υπεράσπιση. Προβλήθηκε στη συνέχεια το επιχείρημα ότι το cd και το usb με τη λίστα Λαγκάρντ είναι «αποδεικτικά μέσα που έχουν αποκτηθεί με αξιόποινες πράξεις ή μέσω αυτών» και, επομένως, σύμφωνα με τον νόμο, «δεν λαμβάνονται υπόψη στην αποδεικτική διαδικασία».

«Την 1η Ιουλίου 2011 ο κ. Παπακωνσταντίνου ήταν σε άλλο υπουργείο. Αν δεχθούμε τον συλλογισμό της εισαγγελέως, επέστρεψε νύκτωρ στο υπουργείο Οικονομικών. (…) Τον κωδικό windowsuser τον χρησιμοποιούν εννέα στους δέκα χρήστες», σημείωσε χαρακτηριστικά εις εκ των συνηγόρων. «Η εισαγγελική συλλογιστική αυτοπαγιδεύτηκε, έκλεισε την αγόρευση λέγοντας ο Διώτης ξέρει πάρα πολλά και αρνείται να μιλήσει. Θα πρέπει να το συνδυάσετε με το άλλο, ότι ο κ. Διώτης βρέθηκε κάτω από δύο ογκολίθους, Παπακωνσταντίνου και Βενιζέλο. Ειπώθηκε επίσης ότι η εξαφάνιση του αρχικού usb ευνοεί τον Παπακωνσταντίνου. Τότε ο κ. Διώτης θα έπρεπε να κάθεται δίπλα στον πρώην υπουργό, για απλή συνέργεια».

Η αλματώδης ανέλιξη και η απότομη πτώση
Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου είναι ανιψιός του πρώην υπουργού Μιχάλη Παπακωνσταντίνου και η ανέλιξή του υπήρξε αλματώδης κατά το διάστημα 1998-2009, όπου μετά από εργασία επί δέκα χρόνων στον ΟΟΣΑ, το 1998 εργάστηκε ως σύμβουλος του τότε πρωθυπουργού, Κώστα Σημίτη, για θέματα Κοινωνίας της Πληροφορίας. Δύο χρόνια μετά, ορίστηκε ειδικός γραμματέας του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών για την Κοινωνία της Πληροφορίας (2000-2002). Το διάστημα 2002-2004 υπήρξε μέλος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων (ΣΟΕ), μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΟΤΕ και εκπρόσωπος της Ελλάδας στην Επιτροπή Οικονομικής Πολιτικής της Ε.Ε. Από το 2004 έως το 2007 διετέλεσε οικονομικός σύμβουλος του προέδρου του ΠΑΣΟΚ, Γιώργου Παπανδρέου. Διετέλεσε επίσης μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΙΣΤΑΜΕ. Τον Μάιο του 2005 εξελέγη μέλος του Εθνικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ.

Τον Σεπτέμβριο του 2007 έκαβε το πρώτο ουσιαστικό βήμα στην πολιτική του καριέρα, καθώς εξελέγη βουλευτής στον νομό Κοζάνης, ενώ ανέλαβε καθήκοντα εκπροσώπου Τύπου του ΠΑΣΟΚ από τον Μάρτιο του 2008. Ηγήθηκε του Ευρωψηφοδελτίου του ΠΑΣΟΚ τον Ιούνιο του 2009 και διετέλεσε ευρωβουλευτής από τον Ιούνιο του 2009 έως τον ορισμό του από τον πρωθυπουργό ως υπουργού Οικονομικών μετά τις εκλογές του Οκτωβρίου 2009. Ύστερα από τον ανασχηματισμό του Ιουνίου 2011 ορίστηκε υπουργός Περιβάλλοντος από τον Γιώργο Παπανδρέου και διατήρησε την ίδια υπουργική θέση μετά την ανάληψη καθηκόντων της πρωθυπουργίας από τον Λουκά Παπαδήμου. Στις εθνικές εκλογές του Μαΐου του 2012 ήταν υποψήφιος στην Περιφέρεια Αττικής, όπου ήρθε τρίτος αλλά δεν εκλέχτηκε βουλευτής. Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους διεγράφη από το ΠΑΣΟΚ με εισήγηση του Ευάγγελου Βενιζέλου.

Το μνημόνιο
Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου ακόμη και σήμερα δέχεται έντονη κριτική, καθώς ως υπουργός Οικονομικών τον Μάιο του 2010 υπέγραψε το πρώτο μνημόνιο και, με βάση τα όσα λέει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, θα πρέπει να λογοδοτήσει εκ νέου στην εξεταστική επιτροπή για το μνημόνιο. Στο διάστημα της υπουργίας του η κυβέρνηση πήρε δύσκολα και ιδιαίτερα σκληρά μέτρα για τη διόρθωση του ελλείμματος.

Επί των ημερών του οι ονομαστικοί μισθοί στον δημόσιο τομέα μειώθηκαν κατά 15%, οι συντάξεις κατά 10%, ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων μειώθηκε κατά 10%, οι λειτουργικές και αμυντικές δαπάνες περικόπηκαν, ο ΦΠΑ αυξήθηκε κατά τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες και οι Ειδικοί Φόροι Κατανάλωσης αυξήθηκαν κατά 30%, προκαλώντας τη δυσφορία αρκετών κοινωνικών ομάδων. Το 2010 είχε επιλεχθεί από γνωστούς οικονομολόγους μέσα από την εφημερίδα των «Financial Times» σε σχετική ετήσια ανάλυση ως ο υπουργός Οικονομικών της Ευρωζώνης με την καλύτερη πολιτική διαχείριση.