Η Ούρσουλα είπε, οι Ευρωπαίοι… ξείπαν

Η Ευρώπη ανησυχεί ότι ο φετινός χειμώνας θα είναι ίσως ο χειρότερος από την λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ήδη η μία μετά την άλλη χώρα ανακοινώνουν μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, ενώ οι πολίτες των Βόρειων Χωρών θα πρέπει να μάθουν να κρυώνουν στα σπίτια, καθώς οι συμβουλές (εντολές κατ’ άλλους) των ειδικών κάνουν λόγο για θέρμανση στους 19 βαθμούς Κελσίου και μπάνιο με χλιαρό νερό.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Κι ενώ εντείνεται η ανησυχία και η μία μετά την άλλη χώρα ανακοινώνουν προγράμματα στήριξης, η Ευρωπαϊκή Ένωση απλά παρακολουθεί. Κι αίφνης η Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν αποφάσισε να παρουσιάσει πέντε προτάσεις εκ μέρους της Κομισιόν, οι οποίες αντί να ενώσουν τις ευρωπαϊκές χώρες προκάλεσαν διχασμό. Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες της «Α» η Τσεχική προεδρία δεν αποδέχεται το σχέδιο.

Κι όλα αυτά παρά την χείρα βοήθειας που προσέφερε η Κριστίν Λαγκάρντ με τη μεγάλη αύξηση των επιτοκίων (κατά 75 μονάδες βάσης) από την ΕΚΤ, ως το βασικό όπλο για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού. Οι αγορές φυσικά παραμονεύουν, καθώς η αβεβαιότητα για τον πληθωρισμό-ρεκόρ στην Ευρώπη συν την ενεργειακή ανασφάλεια αποτελούν ένα εκρηκτικό μείγμα. Και όπως αντιλαμβάνεται  και ο πλέον αδαής ουδείς μπορεί να νιώθει ασφάλεια με βάση την πρόταση της Φον ντερ Λάιεν. Και φυσικά πέραν όλων αυτών η Ε.Ε. δείχνει και δυσκίνητη στο να αποφασίσει ποιο δρόμο θα ακολουθήσει σε ό,τι αφορά την δημοσιονομική πορεία του 2023.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το πόσο ατυχής ήταν η πρόταση της προέδρου της Κομισιόν για πλαφόν στην τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου που το Politico σχολίασε με σκωπτικό τρόπο ότι «το πακέτο των πέντε προτάσεων που παρουσίασε η κα Φον ντερ Λάιεν για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης ενόψει χειμώνα ήταν τόσο τολμηρό που αντί να φέρει θετικές αντιδράσεις, δίχασε τις χώρες- μέλη. Λειτούργησε δηλαδή ως μπούμερανγκ».

Για παράδειγμα η Γερμανία δήλωσε επιφυλακτική στην πρόταση της Γερμανίδας προέδρου της Κομισιόν. Η Ουγγαρία, ο στενότερος σύμμαχος της Ρωσίας στην ΕΕ, εξέφρασε την αντίθεσή της, όπως και η Σλοβακία και τουλάχιστον δύο ακόμη χώρες. Η Ελλάδα είναι υπέρ της επιβολής πλαφόν σε όλη την αγορά φυσικού αερίου και όχι μόνο στο ρωσικό αέριο. Την άποψη της Ελλάδας στηρίζουν αρκετές χώρες, καθώς εκτιμούν πως εάν μπει πλαφόν στην τιμή σε όλους τους προμηθευτές της Ευρώπης συνολικά. Τότε και οι τιμές θα είναι καλύτερες για τους καταναλωτές, αλλά και θα σταλεί ένα ισχυρό μήνυμα προς όλες τις πλευρές, πως η Ευρώπη δεν μπορεί να γίνει έρμαιο. Παράλληλα και η Ρωσία δεν θα μπορεί να ανεβοκατεβάζει τις τιμές κατά το δοκούν.

Επιπλέον, η έκκληση της Πολωνίας για μεταρρύθμιση του Συστήματος Εμπορίας Ρύπων, στο οποίο αποδίδει την εκτίναξη των τιμών της ενέργειας, δεν βρίσκει ευήκοα ώτα σε Λουξεμβούργο, Ιρλανδία, Γερμανία, Φινλανδία και Σουηδία. Από την άλλη, μια υποχρεωτική μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας βρίσκει αντιμέτωπες χώρες όπως η Βουλγαρία, η Ουγγαρία, η Ελλάδα και η Πολωνία, που θέλουν να είναι προαιρετική.

Το πλαφόν και οι άλλες προτάσεις

Στο επίκεντρο βεβαίως της πρότασης της Φον ντερ Λάιεν είναι η επιβολή πλαφόν στο ρωσικό φυσικό αέριο, όπου το πιθανότερο είναι να μην υλοποιηθεί. Υπάρχουν άλλες τέσσερις προτάσεις στο πακέτο, όπου κι εκεί υπάρχουν αντιδράσεις.

Οι προτάσεις αυτές περιλαμβάνουν:

* Υποχρεωτικά μέτρα μείωσης της ζήτησης ηλεκτρισμού: Με την πρόταση φαίνονται να είναι ανοιχτές η Ολλανδία, η Ελλάδα, η Σλοβακία και η Γερμανία, ωστόσο ζητούν οι περικοπές να είναι εθελοντικές και όχι υποχρεωτικές.

* Επιβολή ανώτατου ορίου στα έσοδα των εταιρειών που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια από άλλες πηγές πλην του φυσικού αερίου, με στόχο τα έσοδα θα χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση των καταναλωτών: Η πρόταση συγκεντρώνει την έγκριση αρκετών χωρών μεταξύ των οποίων η Γερμανία, η Ελλάδα, το Βέλγιο, η Γαλλία, η Σλοβακία, η Πολωνία, η Ιταλία και η Ολλανδία.

• Επιβολή φόρου αλληλεγγύης στις εταιρείες ορυκτών καυσίμων που αυτή τη στιγμή καταγράφουν μεγάλα κέρδη: Κάποιες χώρες έχουν χαρακτηρίσει την πρόταση ως αόριστη και εκτιμούν ότι απαιτείται περαιτέρω διάλογος. Άλλες χώρες δηλώνουν ότι δεν έχουν ακόμη αξιολογήσει πλήρως την πρόταση.
• Μέτρα ενισχυμένης στήριξης για τις εταιρείες κοινής ωφέλειας που αντιμετωπίζουν προβλήματα εξαιτίας του υψηλού κόστους του φυσικού αερίου: Χώρες όπως η Γερμανία το Βέλγιο και η Πολωνία έχουν εκφράσει τη συμφωνία τους στο μέτρο, για το οποίο εκφράζονται αμφιβολίες από τη Σλοβακία.
• Πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου: Γαλλία, Εσθονία, Ολλανδία και ακόμη τρεις χώρες είναι ανοιχτές στην πρόταση για πλαφόν στην τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου, ωστόσο άλλες όπως η Πολωνία, η Ελλάδα, η Σλοβακία, το Βέλγιο και η Ιταλία εισηγούνται να υπάρξει ευρύτερη λύση που θα αφορά το σύνολο του εισαγόμενου αερίου. Κάποιες χώρες έχουν δηλώσει ότι θα αρνηθούν το πλαφόν εάν αυτό αφορά αποκλειστικά τη Ρωσία. Το Βέλγιο και η Ελλάδα μάλιστα έχουν παρουσιάσει δικές τους προτάσεις, με την Ελλάδα να εισηγείται τη δημιουργία ενός νέου δείκτη για τις τιμές του φυσικού αερίου που θα λαμβάνει υπόψη τις τιμές σε ΗΠΑ και Ασία.

 

Όπως γίνεται αντιληπτό την τελική απόφαση θα την λάβουν οι ηγέτες της Ε.Ε. στη Σύνοδο Κορυφής τον επόμενο μήνα, αλλά δεν εκφράζεται αισιοδοξία, ότι μπορεί να βρεθεί λύση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ενδεχόμενη επιβολή πλαφόν στην τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου, σύμφωνα με τις προειδοποιήσεις της Μόσχας αναμένεται να οδηγήσει στη διακοπή της ροής του καυσίμου από τη Μόσχα προς την Ευρώπη. Και μπορεί αυτή τη στιγμή να έχει ήδη διακοπεί η ροή του ρωσικού αερίου μέσω του Nord Stream 1, κάτι τέτοιο ωστόσο δεν ισχύει για την περιοχή μας, η οποία προμηθεύεται ρωσικό αέριο από τον αγωγό Turkstream, ο οποίος λειτουργεί κανονικά.

Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι θα προκληθεί διακοπή της ροής ρωσικού αερίου προς τη χώρα μας με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ασφάλεια προμήθειας, με δεδομένο ότι το ρωσικό αέριο αντιπροσωπεύει περίπου το 60% της συνολικής προμήθειας αερίου.