Λύνει το… γρίφο Βρετανίδα ιστορικός: Έγινε τελικά ή όχι ο Τρωικός Πόλεμος; (φωτό)

Της Βίκυς Καλοφωτιά

Μυστήριο φαίνεται πως τυλίγει εδώ και πολλά χρόνια μία από τις πιο γνωστές ιστορίες της ελληνικής μυθολογίας, η οποία χωρίς αμφιβολία ανήκει σε εκείνες που συναρπάζουν τα παιδιά όλων των ηλικιών. Ποιος δεν έχει πιάσει τον εαυτό του να διαβάζει για τον Τρωικό Πόλεμο, που ξέσπασε με κύρια αφορμή την αρπαγή της ωραίας Ελένης, της συζύγου του βασιλιά της Σπάρτης, Μενέλαου, από τον πρίγκιπα της Τροίας Πάρι; Ή δεν έχει κάνει στο μυαλό του εικόνες από τις περιγραφές του σκληρού αγώνα που έδωσαν γενναίοι άνδρες, στο πεδίο της μάχης;

Ωστόσο, ίσως τελικά όλα αυτά να μην έγιναν ποτέ, σύμφωνα με την έρευνα που έρχεται να ρίξει «φως» σε αυτήν την δεκαετή πολεμική σύγκρουση των Ελλήνων με τους Τρώες, κάτω από τα τείχη της Τροίας. Στο καινούριο βιβλίο μιας ιστορικού από την Μεγάλη Βρετανία, της Daisy Dunn, με τον τίτλο «Of Gods and Men: 100 Stories from Ancient Greece and Rome» (βλ.ελλ. «Περί Θεών και Ανθρώπων: 100 Ιστορίες από την Αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη»), γίνεται η προσπάθεια να απαντηθεί το ερώτημα που απασχολεί στο πέρασμα των χρόνων ιστορικούς, οι οποίοι τρέφουν μια ιδιαίτερη αγάπη για την Ελλάδα, όπως και η συγγραφέας του παραπάνω βιβλίου.

Τελικά έγινε όντως ο Τρωικός Πόλεμος ή είναι μόνο ένα «προϊόν» μύθου, που έχει σκοπό να αφυπνίσει τη φαντασία μικρών και μεγάλων;

«Για τους περισσότερους αρχαίους Έλληνες, ο Τρωικός πόλεμος ήταν κάτι περισσότερο από ένα μύθο», αναφέρει η Daisy Dunn στις σελίδες του πονήματός της και συνεχίζει λέγοντας πως «όπως δείχνουν οι ιστορικές πηγές -ο Ηρόδοτος και ο Ερατοσθένης-  θεωρήθηκε γενικά ότι ήταν ένα πραγματικό γεγονός. Σύμφωνα με την “Ιλιάδα” του Ομήρου, η ένοπλη αυτή διαμάχη πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της Ύστερης Εποχής του Χαλκού. Στο δεύτερο μισό του 5ου αιώνα π.Χ., ο “πατέρας της Ιστορίας”, Ηρόδοτος, τοποθέτησε τον Τρωικό πόλεμο σχεδόν 800 χρόνια πριν από την εποχή του. Ο Ερατοσθένης ήταν ακόμη πιο συγκεκριμένος, χρονολογώντας τον πόλεμο στο 1184/3 π.Χ. Οι σύγχρονοι μελετητές, ωστόσο, τείνουν να είναι πιο δύσπιστοι με το αν όντως αυτός συνέβη.

»Εδώ και κάμποσο διάστημα, έχει εγκαινιαστεί η έκθεση “Τροία: Μύθος και Πραγματικότητα”, στο Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο, όπου εκτίθενται αρχαία αγγεία, ρωμαϊκές τοιχογραφίες και πιο σύγχρονα έργα τέχνης, που απεικονίζουν ιστορίες εμπνευσμένες από την Τροία και χρονολογούνται από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Αυτό που αναδεικνύεται χαρακτηριστικά μέσα από την συγκεκριμένη έκθεση, είναι το πόσο διψούσαν οι άνθρωποι στο πέρασμα των χρόνων, να ανακαλύψουν μέσω της ιστορίας την αλήθεια για την πραγματική ιστορία του Τρωικού Πολέμου», τονίζει η Βρετανίδα συγγραφέας και στη συνέχεια επικαλείται για μία ακόμη φορά σκηνές που περιγράφονται με κάθε λεπτομέρεια στην «Ιλιάδα» του Ομήρου. Σκηνές, που μοιάζουν τόσο αληθινές, που είναι πολύ δύσκολο να τις θεωρήσει κανείς μόνο προϊόντα μυθοπλασίας.

«Οι ζοφερές πραγματικότητες της μάχης περιγράφονται τόσο γλαφυρά στην “Ιλιάδα”, που είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι δεν βασίζονταν στην απευθείας παρατήρηση. Ένας στρατιώτης πεθαίνει δίπλα στο νερό και “τα χέλια και τα ψάρια συγκεντρώνονται γύρω του και καταβροχθίζουν το λίπος γύρω από τα νεφρά του”. Ο Αχιλλέας τρυπάει τον Έκτορα “στον οισοφάγο, όπου η ζωή του ανθρώπου τερματίζεται γρηγορότερα”, όπως το μεταφράζει ο Martin Hammond. Η Τροία, επίσης, απεικονίζεται με τόσο έντονα χρώματα στο έπος, έτσι ώστε ένας αναγνώστης δεν μπορεί παρά να μεταφερθεί νοερά στους υπέροχους τοίχους της πόλης», μας ενημερώνει η Daisy Dunn μέσα από τα γραπτά της.

«Ήταν η προοπτική να ανακαλυφθεί ξανά η Τροία του Ομήρου, που οδήγησε τον πλούσιο επιχειρηματία, Heinrich Schliemann, να ταξιδέψει στα τέλη του 19ου αιώνα στο έδαφος που βρίσκεται σήμερα η Τουρκία. Μετά την επίσκεψή του, έκανε λόγο για μια πιθανή τοποθεσία της αλλοτινής Τροίας, εκεί που ήταν η πόλη Hisarlik, στη δυτική ακτή της σύγχρονης Τουρκίας. Εκεί ο Schliemann άρχισε να σκάβει και αποκάλυψε έναν μεγάλο αριθμό αρχαίων θησαυρών, πολλά από τα οποία εκτίθενται τώρα στο Βρετανικό Μουσείο. Οι περισσότεροι ιστορικοί συμφωνούν τώρα ότι η αρχαία Τροία πρέπει να ήταν η πόλη Hisarlik, γεγονός που αποδεικνύει ότι η Τροία ήταν πραγματική!

»Στη μεγάλη πυρκαγιά που ξέσπασε κατά τον Τρωικό Πόλεμο παραπέμπουν και διάφορα βέλη που βρέθηκαν στην περιοχή, και που θα μπορούσαν ενδεχομένως να σημαίνουν ότι εκεί έγινε ο Τρωικός Πόλεμος», συμπληρώνει η ιστορικός που αφιερώνει άπειρες ώρες σε έρευνες γύρω από τη μυθολογία και την ιστορία της χώρας μας.

«Το σίγουρο πάντως είναι ότι ο Όμηρος αποτύπωσε διαχρονικές αλήθειες ακόμη και στα σημεία εκείνα, που μοιάζουν περισσότερο με γεγονότα μυθοπλασίας παρά με αληθινά. Στο πέρασμα των αιώνων, οι Έλληνες βρήκαν σε όλα όσα σχετίζονται με τον Τρωικό Πόλεμο, την πολυπόθητη και πιο πιθανή εξήγηση για τον σκληρό κόσμο στον οποίο ζούσαν», εξηγεί στο βιβλίο της η Daisy Dunn και κλείνει την περιγραφή της ως εξής:

«Ο μύθος του Τρωικού Πολέμου είχε αναμφισβήτητα αντίκτυπο, τόσο στους ίδιους τους Έλληνες, όσο και σε όλους εμάς. Είτε ήταν ένα γεγονός εμπνευσμένο από έναν πόλεμο που διεξήχθη εδώ και πολύ καιρό, είτε ήταν απλώς μια έξυπνη εφεύρεση, δεν παύει να είναι κάτι που άφησε το ανεξίτηλο σημάδι του στην ανθρωπότητα».

Όπως και πολλά άλλα που μας εμπιστεύτηκαν ως πολύτιμη κληρονομιά οι σοφοί πρόγονοι και εμείς τα προσπερνάμε ως δεδομένα ή ασήμαντα, αφού έχουμε… σοβαρότερα θέματα να μας απασχολούν.

Θέματα, όπως ποιος διάσημος έκανε ποιον unfollow στο Instagram, αν ταιριάζει το πράσινο παντελόνι με την κόκκινη μπλούζα που φόρεσε στο τάδε κοσμικό γεγονός ο δείνα καλλιτέχνης και ποια κλειδαρότρυπα είναι αυτή που κρυφοκοιτάζοντας μέσα από αυτήν, θα μας εξασφαλίσει το πιο ελκυστικό «λαβράκι» ή αλλιώς θα βγάλει τα… άπλυτα του καθενός στη φόρα, για να κυλήσει πιο «ευχάριστα» η ζωή μέσα στη γυάλα…