Οι «διέξοδοι» για Νετανιάχου και Χαμάς στο… αδιέξοδο της Γάζας

Η Τετάρτη ξημέρωσε με καλά νέα από το πολεμικό μέτωπο της Μέσης Ανατολής καθώς επιβεβαιώθηκε η προηγηθείσα φημολογία που ήθελε την επίτευξη συμφωνίας ανάμεσα στην κυβέρνηση του Ισραήλ και την ηγεσία της Χαμάς για ανταλλαγή ομήρων και κρατουμένων. Πόσο γρήγορα θα… ξανανυχτώσει στη Γάζα ουδείς μπορεί να το προβλέψει με ακρίβεια.

Του Νίκου Τσαγκατάκη

Τα πρώτα 24ωρα –ίσως και τα τελευταία– που δεν σκάνε βόμβες πάνω από τα κεφάλια τους ζουν από τις 22 Νοεμβρίου οι κάτοικοι της Γάζας.

Κι αυτό είναι αποτέλεσμα της συναίνεσης του Τελ Αβίβ στην εφαρμογή τετραήμερης κατάπαυσης του πυρός προκειμένου να γίνει αναίμακτα η απελευθέρωση τουλάχιστον 50 Ισραηλινών που κρατούνταν όμηροι από την Χαμάς έπειτα από την φονική καταδρομική εισβολή της 7ης Οκτωβρίου, με «αντικαταβολή» την αποφυλάκιση 150 ατόμων, κυρίως γυναικών και παιδιών, που ήταν έγκλειστα σε ισραηλινές φυλακές.
Αρχής γενομένης από την Παρασκευή 24/11, οι 50 γυναίκες και παιδιά θα απελευθερωθούν σε διάστημα τεσσάρων ημερών κατά τη διάρκεια των οποίων θα διακοπούν οι εχθροπραξίες και οι ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ δεν θα προβούν ούτε καν σε συλλήψεις.

Παράλληλα, στο ίδιο χρονικό παράθυρο που ανοίχτηκε στον πολιορκημένο παλαιστινιακό θύλακα θα επιτραπεί να εισέλθει κονβόι ανθρωπιστικής βοήθειας που θα περιλαμβάνει φάρμακα και καύσιμα.

Στη συμφωνία Ισραήλ-Χαμάς προβλέπεται, επίσης, ότι η εκεχειρία μεταξύ των εμπολέμων θα παρατείνεται κατά ακόμη μία ημέρα υπό την προϋπόθεση ότι η Χαμάς θα απελευθερώνει επιπλέον 10 ομήρους τη φορά, χωρίς ωστόσο να έχει καταστεί γνωστό αν το ίδιο θα κάνει και το Ισραήλ απελευθερώνοντας με τη σειρά του «έξτρα» αριθμό κρατούμενων Παλαιστινίων.

Η… απόδραση του «βασιλιά Μπίμπι»
Αναφερόμενος στις εξελίξεις, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός είπε το βράδυ της περασμένης Τρίτης απευθυνόμενος στα μέλη του υπουργικού του συμβουλίου ότι η τετραήμερη εκεχειρία «είναι η σωστή απόφαση». Αυτό που δεν είπε ο «βασιλιάς Μπίμπι» είναι το γιατί οδηγήθηκε ή πιέστηκε να διαπραγματευτεί με τους μισητούς εχθρούς του.

Σε αυτό το «γιατί», το «διότι» βρίσκει την εξήγησή του στο προσωπικό πολιτικό αδιέξοδο στο οποίο ο ίδιος ο Νετανιάχου εγκλώβισε τον εαυτό του την επαύριο του «μαύρου Σαββάτου» της 7ης Οκτωβρίου.

Θυμίζεται ότι στο προ 50 ημερών «ντου» των ενόπλων της Χαμάς σε νότιους τομείς της ισραηλινής επικράτειας δεν είχαμε μόνο την τραγωδία των άγριων δολοφονιών αμάχων που διαπράχθηκαν από τους τζιχαντιστές.

Είχαμε και την απαγωγή περίπου 240 ανθρώπων γεγονός που προκάλεσε στους πολίτες του Ισραήλ την αίσθηση της απόλυτης ανασφάλειας, για πρώτη φορά σε τέτοιο βαθμό λένε κάποιοι έπειτα από το Ολοκαύτωμα.

Σε αυτή, λοιπόν, τη διαμορφούμενη συνθήκη ο Νετανιάχου αναγκάστηκε να φανεί άτεγκτος και δεσμεύτηκε να πράξει το αδύνατο: να απελευθερώσει σώους και αβλαβείς τους απαχθέντες συμπατριώτες του έχοντας ταυτόχρονα ξεριζώσει τη Χαμάς και τις παραφυάδες της από τη Γάζα.

Εξ ου και οι υποσχέσεις του προς τους Ισραηλινούς πολίτες ότι θα νικήσει τη Χαμάς, ότι το Ισραήλ θα πάρει εκδίκηση για τη μαύρη μέρα κι ότι μετά τον πόλεμο «το Ισραήλ θα αναλάβει, επ’ αόριστον, τη συνολική ευθύνη για την ασφάλεια» στη Γάζα καθώς «είδαμε τι γίνεται όταν δεν έχουμε την ευθύνη για την ασφάλεια».

Αυτή η εκδίκηση δεν θα μπορούσε ποτέ να παρθεί χωρίς να χυθεί το αίμα των Ισραηλινών ομήρων κι αυτό το ξέρει καλά ο «Μπίμπι», που τελικά διαπραγματεύτηκε τη συμφωνία της εκεχειρίας με τον εχθρό, έστω κι αν αυτή η διαπραγμάτευση έγινε δια αντιπροσώπων.

Το παρασκήνιο της συμφωνίας
Ίσως να μην συζητούσαμε τα ίδια πράγματα, αν για το έστω και πρόσκαιρο σταμάτημα την πολύνεκρης σύγκρουσης Ισραήλ-Χαμάς δεν είχαν βάλει το διαμεσολαβητικό… χεράκι τους οι ηγεσίες των ΗΠΑ, του Κατάρ και της Αιγύπτου.

Ενώ στο προσκήνιο κυριαρχούσαν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις του ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων στη Γάζα, στο παρασκήνιο εξελισσόταν ένας παράλληλος διπλωματικός πόλεμος, με την Ουάσινγκτον και το Κάιρο να αποτελούν τους τρόπον τινά spokesmen του Ισραήλ και τη Ντόχα να εκτελεί χρέη «διαπραγματευτή» της Χαμάς.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας από τα διεθνή ΜΜΕ το… μασάζ προς τους εμπόλεμους ξεκίνησε πριν από περίπου 5 εβδομάδες, με το Κατάρ να είναι εκείνο που έχοντας καλές σχέσεις με την Ουάσινγκτον και αποτελώντας τη χώρα στην οποία ζει ο επικεφαλής της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, προθυμοποιήθηκε να μεσολαβήσει προκειμένου να απελευθερωθούν οι απαχθέντες από τη Χαμάς Ισραηλινοί.

Έκτοτε ξεκίνησαν βήμα-βήμα οι εύθραυστες διαβουλεύσεις τις οποίες αρχικά είχαν αναλάβει λίγοι και «εκλεκτοί» από κάθε πλευρά.

Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι οι παρασκηνιακές συνομιλίες ήταν επίπονες και χρονοβόρες εξαιτίας και της δυσπιστίας των δύο στρατοπέδων, με τα μηνύματα-αιτήματα κάθε πλευράς να πρέπει πρώτα να περάσουν από διάφορους ενδιάμεσους πριν φτάσουν στον κύριο αποδέκτη.

Το περιστατικό που έκανε την Ουάσινγκτον αρχικά και εξ αντανακλάσεως το Τελ Αβίβ να πιστέψουν ότι υπάρχουν ελπίδες επιτυχίας της συνολικής διαπραγμάτευσης ήταν η απελευθέρωση από τη Χαμάς δύο Αμερικανίδων στις 20 Οκτωβρίου, καθώς αποδείχτηκε στην πράξη η διαπραγματευτική αποτελεσματικότητα του Κατάρ.

Μετά από εκείνη την εξέλιξη, η CIA και η Μοσάντ άφησαν… ανοιχτά τα κόκκινα τηλέφωνά τους, η επικοινωνία εντατικοποιήθηκε, ακολούθησαν επαφές σε ακόμη υψηλότερο επίπεδο (σ.σ. ο πρόεδρος των ΗΠΑ συνομίλησε τηλεφωνικά με τον εμίρη του Κατάρ κι αργότερα ο Μπάιντεν έκανε το ίδιο με τον Νετανιάχου), ώσπου με την προτροπή του προέδρου των ΗΠΑ στον πρωθυπουργό του Ισραήλ φτάσαμε μετά πολλών κόπων, βασάνων και εγγυήσεων στην αποδοχή της συμφωνίας.

Και μετά, τι;
Όπως προαναφέρθηκε η αλληλουχία των γεγονότων δεν αφήνει παραπονεμένο το Ισραήλ, αλλά ούτε και τη Χαμάς.

Ο μεν πρώτος εμφανίζεται ως ο σωτήρας των ομήρων και θα «πουλάει» ως επικοινωνιακό αφήγημα την παρουσία των στρατιωτών του στη βόρεια πλευρά του θύλακα.

Από την άλλη, η Χαμάς δεν φαίνεται να χάνει –παρά τους λεονταρισμούς του Νετανιάχου– την εξουσιαστική επιρροής της στο μεγαλύτερο μέρος του παλαιστινιακού πληθυσμού της Γάζας.

Αυτή η ισορροπία πάντως δεν αποτελεί ικανή ένδειξη ότι το «μετά» στην περιοχή θα είναι ειρηνικό, αφού και οι δύο πλευρές δηλώνουν ότι παραμένουν με το δάχτυλο στη σκανδάλη.