Ομοφυλόφιλοι αθλητές; Στην πυρά…

 Του Νίκου Συνοδινού

 

Είναι γεγονός πως στις σύγχρονες κοινωνίες τα τελευταία χρόνια η γιορτή υπερηφάνειας έχει αποδοχή της μεγάλης μερίδας των πολιτών, ή έστω την ανοχή. Το Athens Pride 2022, με κεντρικό σύνθημα το «ΑΝΕΥ ΟΡΩΝ», επέστρεψε στους δρόμους της Αθήνας το περασμένο Σάββατο 18 Ιουνίου και αγκαλιάστηκε από πολιτικά κόμματα, τον καλλιτεχνικό κόσμο, πολλούς φορείς. Αναμφισβήτητα είναι πολλοί αυτοί-ειδικά στις νεότερες γενιές-που απορούν γιατί πρέπει να γίνονται ειδικές εκδηλώσεις για την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα και δεν βλέπουν γύρω τους να υπάρχουν διακρίσεις στο βαθμό που αναδεικνύονται από τα μέλη της. Πάντα βέβαια υπάρχουν οι γραφικότητες, οι εξαλλοσύνες, η πλασματική εικόνα των… μονίμως και κατά φαντασία καταδιωκόμενων.

Ποιος ξεχνάει τη σύνεδρο τρανς ακτιβίστρια, Άννα Πήλιου στο 3ο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ που χυδαιολόγησε ασύστολα σε βάρος της αείμνηστης Φώφης Γεννηματά με ένα κάρο ψέματα, μιλώντας για τους “δήθεν αριστερούς που δεν ψήφισαν για την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα” και τους “Φασίστες του ΚΙΝΑΛ”. Πριν πάρει θέση καταδίκης ο ΣΥΡΙΖΑ, υπήρξαν χειροκροτήματα…

Πολλοί αναρωτιούνται πώς είναι δυνατό να χάνεται το μέτρο σε τέτοιο βαθμό, όμως σε μια κοινωνία που εξελίσσεται και μεταβάλλεται καλό θα είναι να κοιτάξουμε λίγο πίσω, ώστε να κατανοήσουμε τα αδικαιολόγητα. Ακόμη και αυτά που προσβάλουν την κοινωνία στο βωμό της… ισότητας.

Η τραγική ιστορία του Τζάστιν Φάσανου, του πρώτου ποδοσφαιριστή στην Αγγλία που “τόλμησε” να παραδεχθεί δημόσια πως ήταν ομοφυλόφιλος, αφήνοντας τα “φώτα” της δημοσιότητας να τον “πνίξουν”, προτού ο ίδιος κάνει την μεταφορά, πραγματικότητα, αν δεν δίνει απαντήσεις, σίγουρα προσφέρει τροφή για προβληματισμό.  

Ο Τζάστιν, μαζί με τον αδερφό του, Τζον, είχαν αφρικανικές ρίζες, όμως γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην Αγγλία. Η μητέρα τους ήταν νοσοκόμα από τη Γουιάνα και ο πατέρας τους μπάρμαν από τη Νιγηρία, όμως δεν ήταν και εκείνοι που τους ανέθρεψαν. Ο πατέρας εγκατέλειψε την οικογένεια και η μαμά τους δεν μπορούσε να στηρίξει οικονομικά και τα τέσσερα παιδιά της, με αποτέλεσμα να δώσει τα δύο μικρότερα σε ίδρυμα για να δοθούν σε υιοθεσία.  

Πράγματι, Τζάστιν και Τζον Φάσανου μεγάλωσαν με μια θετή οικογένεια σε χωριό, περίπου 100 χλμ από το Λονδίνο. Παρά την διαφορετικότητά τους, δεν δέχθηκαν ρατσισμό από την τοπική κοινωνία, σε μια εποχή μάλιστα που οι φυλετικές διακρίσεις ήταν μείζον ζήτημα στα μεγάλα αστικά κέντρα. Βλέποντας την ευτυχία τους, η μητέρα τους αποσύρθηκε από το δικαίωμα της επαναδοχής, όταν είχε πια την οικονομική δυνατότητα να “ενώσει” την οικογένεια της.  

Τα δύο αδέρφια έδειξαν από νωρίς την κλίση τους στο ποδόσφαιρο, όπου ο Τζάστιν έκλεβε τις εντυπώσεις από τον μικρότερο αδερφό του.  

Σε ηλικία 17 ετών, ο Τζάστιν Φάσανου γίνεται επαγγελματίας ποδοσφαιριστής και τον Ιανουάριο του 1979 πραγματοποιεί το ντεμπούτο του με την Νόριτς. Για τις επόμενες δύο σεζόν “ματώνει” τα αντίπαλα δίχτυα, σκοράροντας 40 φορές σε 103 εμφανίσεις. Η στιγμή της εκτόξευσης έρχεται το 1980, όταν πετυχαίνει ένα γκολ-όνειρο στο Άνφιλντ κόντρα στην Λίβερπουλ, το ομορφότερο της χρονιάς, όπως ψηφίστηκε από το BBC.  

Μετά το απώγειο όμως, ήρθε η κατιούσα. Τα Καναρίνια υποβιβάστηκαν εκείνη την χρονιά, παρά τα 19 γκολ του Φάσανου, ο οποίος εξαργύρωσε τις εμφανίσεις του με μια μυθική για την εποχή μεταγραφή στην Νότιγχαμ Φόρεστ, καθώς ο νεαρός τότε επιθετικός έγινε ο πρώτος μαύρος ποδοσφαιριστής που παίρνει μεταγραφή αξίας 1 εκατ. λιρών!  

Η Φόρεστ ήταν υπερδύναμη της εποχής, κερδίζοντας μάλιστα δύο φορές το Κύπελλο Πρωταθλητριών. Σημείο αναφοράς της ωστόσο δεν ήταν κάποιος ποδοσφαιριστής, αλλά ο προπονητής της. Ο Μπράιαν Κλαφ μεγαλούργησε όσο ελάχιστοι τεχνικοί της εποχής κατά την θητεία του στην Φόρεστ, κερδίζοντας ένα πρωτάθλημα, δύο Champions League, τέσσερα Λιγκ Καπ και όχι μόνο!  

Ωστόσο, το ταμπεραμέντο του ήταν αρκετά ωμό, πολλές φορές τυραννικό. Δεν ήταν σίγουρα ο ευκολότερος άνθρωπος για να δουλέψεις. Αν προσθέσεις στην συνταγή την όχι και τόσο σεμνότυφη προσωπικότητα του Φάσανου, το μείγμα από εκρηκτικό γίνεται μη διαχειρίσιμο.

Ο Τζάστιν θα ζήσει τον απόλυτο εφιάλτη στην Φόρεστ, εντός κι εκτός γηπέδου. Σκοράρει μόλις τρεις φορές σε 32 παιχνίδια, παρασύρεται στην δημοσιότητά του αποκτώντας, σύμφωνα με τους οικείους του, αλαζονική συμπεριφορά, ενώ οι πρώτες φήμες για συχνές επισκέψεις του σε γκέι μπαρ κάνουν την εμφάνιση τους.  

Αυτή του η συνήθεια ήταν και που ξεχείλισε το ποτήρι στην σχέση του με τον Κλαφ. Όπως έγραψε ο ίδιος στην αυτοβιογραφία του, όταν έμαθε για τις εξόδους του Φάσανου, ακολούθησε ο εξής διάλογος: ”Πού πας όταν χρειάζεσαι ένα καρβέλι ψωμί”, τον ρώτησα “στον φούρναρη, υποθέτω. Πού πηγαίνεις όταν χρειάζεσαι το μπούτι ενός αρνιού; Στον χασάπη. Τότε εσύ γιατί συνεχίζεις να πηγαίνεις σε αυτά τα γ@@να που@@κα μέρη;”.  

Ο Κλαφ κορόιδευε το εκκεντρικό ντύσιμο του Φάσανου, ενώ λίγα χρόνια αργότερα παραδέχθηκε πως χειροδικούσε πάνω του: “Όταν ήμουν στην ακμή μου, στη Νότιγχαμ Φόρεστ, ήμουν ο νόμος. Ξεθέωνα τους περισσότερους παίκτες μου. Τους χτυπούσα -και δεν εννοώ λεκτικά ή οικονομικά. Ο Τζάστιν Φάσανου το δέχτηκε από εμένα περισσότερες φορές από μία, απλά επειδή ήταν αυτός που ήταν, ακόμα κι αν η γυναίκα μου με κατέκρινε για την στάση μου. Δεν με πείραξαν οι επισκέψεις στα γκέι μπαρς. Με πείραξε ότι ήταν ύπουλος, σε συνδυασμό με μία εικόνα που εντυπωσίαζε αυτούς που εντυπωσιάζονται εύκολα. Ήταν δύσκολο για αυτόν να γίνει αποδεκτός ως “ένας από εμάς”“. Μετά από τις παραπάνω δηλώσεις, δεν προκαλεί εντύπωση το γεγονός πως ο θρυλικός τεχνικός απομάκρυνε το νεαρό Άγγλο από τις προπονήσεις. Όταν εκείνος μάλιστα εμφανίστηκε στο προπονητικό κέντρο, ο Κλαφ κάλεσε την… αστυνομία για τον διώξει!  

Ο Φάσανου προφανώς αποδείχτηκε… “λίγος” για τον προπονητή του και ύστερα από έναν δανεισμό στην Σαουθάμπτον με θετική παρουσία, και δόθηκε έναντι μόλις 150.000 λιρών στην μισητή Νοτς Κάουντι. Εκεί ήταν που έδειξε σημάδια του παλιού του εαυτού, με 20 γκολ σε 64 εμφανίσεις, προτού ένας σοβαρός τραυματισμός στο γόνατο βάλει “ταφόπλακα” στις ελπίδες ανάκαμψης στο κορυφαίο επίπεδο.

Από το 1986 μέχρι και το 1997 άλλαξε συνολικά 16 ομάδες, ολοκληρώνοντας γεμάτη σεζόν μόλις σε μια! Ενδιάμεσα ωστόσο, είχε φροντίσει να “σοκάρει” τον ποδοσφαιρικό πλανήτη, ανακοινώνοντας κάτι που ουδείς ήταν έτοιμος να αντιμετωπίσει…  

Το 1990, μαθαίνει πως σε λίγες ώρες θα δημοσιευθεί στον Τύπο της χώρας η είδηση πως είναι γκέι. Για να κατανοήσουμε τις κοινωνικές συνθήκες, αναφερόμαστε στην αγγλική κοινωνία που μαστιζόταν από την παραπληροφόρηση γύρω από τον ιό του HIV. Η έξαρση του AIDS το 1985 δημιούργησε μια άνευ προηγουμένη επίθεση προς τους ομοφυλόφιλους, με την κατηγορία της μετάδοσης της ασθένειας!  

Ακόμα και τα πλέον σοβαρά ΜΜΕ επιδόθηκαν σε μια προβοκατόρικη μάχη εντυπώσεων, με μεγάλες εφημερίδες της εποχής, όπως η Sun να φιλοξενούν στα πρωτοσέλιδα της μισανθρωπιστικές δηλώσεις γονιών που θα σκότωναν τα παιδιά τους αν ήταν ομοφυλόφιλα. Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα, ένας μελαμψός ομοφυλόφιλος ποδοσφαιριστής μάλλον δεν θα τύχαινε της θερμότερης ανταπόκρισης.  

Όντας ήδη καταχρεωμένος, ο Φάσανου θέλησε να προλάβει τις εξελίξεις προς όφελος του, δίνοντας εκείνος αποκλειστική δήλωση στην Sun, έναντι αρκετών χιλιάδων λιρών. Το βράδυ πριν την κυκλοφορία, πήρε τηλέφωνο τον αδερφό του Τζον, για να του το ανακοινώσει. Η αντίδραση του; Προσέφερε ακριβώς το ίδιο ποσό στον Τζάστιν, προκειμένου να αποσύρει την δήλωση του! Δυστυχώς για τον ίδιο, ήταν ήδη πολύ αργά, καθώς λίγες ώρες αργότερα η εφημερίδα κυκλοφόρησε με τίτλο “ΙΜ SOCCER STAR: I AM GAY”.  

Ακολούθησε πλήθος αντιδράσεων, με πρώτη και χειρότερη εκείνη του… αδερφού του! Ο Τζον γύρισε την πλάτη στον Τζάστιν, καθώς μια βδομάδα μετά την δήλωση του αδερφού του, κυκλοφόρησε μια δικιά του στην εφημερίδα “The Voice” με τίτλο «Τζον Φάσανου: Ο αδερφός μου είναι παρίας».

Είχε δηλώσει μεταξύ άλλων πως “Τον παρακάλεσα, τον απείλησα, έκανα ό,τι είναι δυνατόν για να τον σταματήσω. Του έδωσα ακόμα και χρήματα, γιατί δεν ήθελα αυτή την ντροπή για την οικογένειά μου“, καθώς και πως “δεν θα ήθελα να προπονούμαι και να μοιράζομαι τα αποδυτήρια με έναν γκέι!”.  

Μέσα από χίλια και ένα κύματα, ο Φάσανου αναγκάστηκε να γίνει ποδοσφαιρικός μετανάστης. Βρήκε ένα νέο ποδοσφαιρικό σπίτι στις ΗΠΑ, όπου και ασχολήθηκε με την προπονητική, μετά την απόσυρσή του. Όμως, όλα άλλαξαν ξανά σε μια νύχτα.

Όσο βρισκόταν στο Μέριλαντ, βρέθηκε κατηγορούμενος για βιασμό ενός 17χρονου, ο οποίος κατήγγειλε ότι ο Φάσανου ήρθε σε επαφή μαζί του όταν εκείνος αποκοιμήθηκε ύστερα από νυχτερινή έξοδο.  

Ο Βρετανός ανακρίθηκε από την αστυνομία, όμως αφέθηκε ελεύθερος. Αργότερα, η αστυνομία τον αναζήτησε στο διαμέρισμά του με κατηγορίες για σεξουαλική επίθεση δεύτερου βαθμού και για επίθεση πρώτου και δεύτερου βαθμού. Ο Φάσανου είχε δραπετεύσει ήδη για την Αγγλία, προκειμένου να γλιτώσει, καθώς ακόμα και η σεξουαλική επαφή με το ίδιο φύλο δεν ήταν νόμιμη στην πολιτεία του Μέριλαντ!

Υπό τον φόβο κατηγοριών και τύψεων για ένα οδυνηρό έγκλημα, ο Τζάστιν Φάσανου κλείστηκε σε μια γωνιά του Λονδίνου και κρεμάστηκε, στις 3 Μαΐου του 1998.

Κοντά του βρέθηκε ένα σημείωμα με τα τελευταία του λόγια: «Θέλω να πω ότι ποτέ δεν επιτέθηκα σεξουαλικά σε αυτόν τον νεαρό άνδρα. Ναι, είχαμε μια συναινετική σχέση, αλλά την επόμενη μέρα μου ζήτησε χρήματα. Όταν του είπα “όχι”, μου είπε “περίμενε και θα δεις”. Συνειδητοποίησα ότι είχα ήδη κριθεί ένοχος. Δεν θέλω να ντροπιάζω άλλο τους φίλους και την οικογένειά μου… Ελπίζω ο Χριστός που αγαπώ να με υποδεχτεί σπίτι».  

Δύο χρόνια μετά την αυτοκτονία του αδερφού του, ο Τζον Φάσανου εμφανίστηκε σε τηλεοπτική εκπομπή και αποκάλυψε το περιεχόμενο ενός τηλεφωνήματος που δέχθηκε λίγες ώρες πριν από το θάνατο του Τζάστιν.

“Δέχθηκα μια κλήση, αλλά αυτός που ήταν στην άλλη άκρη της γραμμής δεν μιλούσε. Ένιωσα πως ήταν κάποιος από την οικογένειά μου. Ένιωσα πως ήταν ο Τζάστιν, αλλά δεν μίλησα. Απλά έκλεισα το τηλέφωνο” ήταν τα ψυχρά λόγια του.  

Το… ρεσιτάλ δεν τελείωσε η μνήμη του ήταν ακόμα έντονη. Το 2012, μιλώντας στο BBC, ο Τζον Φάσανου, έδωσε μια άλλη διάσταση στην τραγική ιστορία του αδερφού του λέγοντας πως ο ίδιος πίστευε ότι δεν ήταν γκέι, απλά έκανε ό,τι έκανε για λόγους δημοσιότητας.

“Δεν είμαι ομοφοβικός, αλλά εκείνη την περίοδο ήμουν απέναντι στον αδερφό μου. Δεν πιστεύω ότι ήταν γκέι. Δεν πιστεύω ότι είχε σχέσεις με βουλευτή. Δεν πιστεύω ότι είχε σχέση με νεαρές γυναίκες. Ήταν αδιανόητα. Σόουμπιζ. Δεν πιστεύω ότι ήταν και αν ήταν, ποιος ασχολείται; Γιατί; Μην πουλάς τις ιστορίες σου ή μην επινοείς ιστορίες για χρήματα. Είμαι ετεροφυλόφιλος, να το κάνω πρώτο θέμα στις εφημερίδες; Κοιμόμουν τα βράδια και σκεφτόμουν αν θα μπορούσα να είχα κάνει κάτι για να τον βοηθήσω και πάντα κατέληγα στην απάντηση ότι θα μπορούσα. Aν αυτό με ανακουφίζει; Όχι. Έχουμε κλάψει, όμως, πολύ για τον Τζάστιν εδώ και δύο δεκαετίες. Φτάνει πια”.  

Ο Τζάστιν Φάσανου είχε όντως καταλήξει να… εκδίδει τις προσωπικές του ιστορίες (ή φαντασιώσεις) σε περιοδικά και εφημερίδες για να εξασφαλίσει την οικονομική επιβίωση του. Προφανώς και είχε γίνει μέρος ενός φαύλου κύκλου, θεωρώντας πως η δημοσιότητα και τα οφέλη της ήταν η μόνη παρηγοριά του. Από την άλλη, βρήκε έναν αδιαπέραστο τοίχο από την στιγμή που… αναγκάστηκε να φανερώσει αυτή την πτυχή του εαυτού του. Ουδείς τον αγκάλιασε, παρά μόνο τον δίκασε, καθώς το δεύτερο προφανώς… “πουλούσε”.  

Η κληρονομιά του Τζάστιν Φάσανου στέλνει το μήνυμα πως ουδείς θα έπρεπε να κρίνει και να επικρίνει κάποιον για την σεξουαλική του προτίμηση. Ωστόσο η κοινωνία είναι πολλές φορές τόσο σκληρή που κάνει τους ανθρώπους ανισόρροπους κι έξαλλους. Και τότε χάνουν όχι μόνο τα δίκαιο τους, αλλά… τ’ αβγά και τα πασχάλια.