Παραμένει ζητούμενο η ισότητα των φύλων

Αν και η θέση της υπογράφουσας το κείμενο δεν είναι υπέρ των παγκοσμίων ημερών, το θέμα ήρθε σαν πρόκληση, καθώς πλέον γιορτάζουμε παγκοσμίως το αυτονόητο: τη γυναικεία ύπαρξη ως ισότιμο μέλος δίπλα στον άνδρα, μακριά –μη γνωρίζοντας καν οι περισσότεροι– από το σημείο εκκίνησης, με λουλούδια και γλυκίσματα.

Της Καίτης Νικολοπούλου

Αυτό το σημείο εκκίνησης, όμως, μας πηγαίνει πολύ πίσω, στις 8 Μαρτίου του 1857, στη Νέα Υόρκη, όταν εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας διαδήλωσαν για καλύτερες συνθήκες εργασίας. Το 1907 γιορτάστηκε για πρώτη φορά στις ΗΠΑ, και το 1977 καθιερώθηκε από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών η 8η Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Όμως η περίφημη ισότητα, για την οποία πάλεψαν τότε, ισχύει σήμερα; Σε αυτό το αφιέρωμα θα κάνουμε μια μικρή ιστορική αναδρομή μέχρι τις μέρες μας. Τα συμπεράσματα δικά σας.

Από τη Λυσιστράτη στη Σατσίν Λιτλφέδερ

Με εφαλτήριο τη Λυσιστράτη, αν και μυθικό πρόσωπο καθώς αποτελεί την ηρωίδα του Αριστοφάνη στην ομότιτλη κωμωδία του, αναρωτιόμαστε αφενός μεν για τις ανάγκες αυτού του πασίγνωστου θεατρικού συγγραφέα να φέρει στην επιφάνεια τα προβλήματα των γυναικών της εποχής του λόγω των συνεχών πολέμων, σε συνάρτηση με τον ίδιο τον πόλεμο, και αφετέρου για το πόσο σύγχρονο είναι αυτό το έργο, τόσο σύγχρονο που καταντάει αηδία πια, αφού όχι μόνο δεν μάθαμε από το παρελθόν μας ως ανθρωπότητα αλλά εξακολουθούμε να αποστρέφουμε το βλέμμα από όσα διδαχθήκαμε. Στις λεγόμενες «πολιτισμένες» χώρες, σήμερα, ιδρύονται συνεχώς χώροι για την κακοποιημένη γυναίκα. Στις δε «απολίτιστες», η γυναίκα θεωρείται με νόμο δοχείο ανδρικής ηδονής και έτσι αντιμετωπίζεται. Ένα είναι σίγουρο: Η Λυσιστράτη δεν τα κατάφερε να διδάξει τις επόμενες γενιές για την ανάγκη της ισότητας και του σεβασμού ανάμεσα στα δύο φύλα.

Και κάπου στα 1972, ο Μάρλον Μπράντο κέρδισε το Όσκαρ καλύτερης ανδρικής ερμηνείας, για τον ρόλο τού δον Κορλεόνε στην ταινία «Ο νονός», του Φράνσις Φορντ Κόπολα. Μόνο που ο διάσημος ηθοποιός –γνωστός για τις θέσεις του υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και όχι μόνο– αρνήθηκε να παραλάβει το βραβείο, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την καπηλευτική εικόνα που παρουσίαζε ο κινηματογράφος εις βάρος των Ινδιάνων στην προσπάθεια της αμερικανικής κυβέρνησης να δικαιολογήσει τον αφανισμό της φυλής τους. Και τότε έστειλε στη θέση του την Ινδιάνα Απάτσι Σατσίν Λιτλφέδερ. Το γεγονός προκάλεσε αίσθηση, αλλά και πάλι το ερώτημα παραμένει: πόσοι τη θυμούνται σήμερα;

Και στις δύο περιπτώσεις η γυναίκα, με την υποστήριξη του άνδρα, θέλησε να βγει μπροστά στην κοινωνία, κατακεραυνώνοντας τους δυνατούς για τις επιπτώσεις ενός πολέμου. Και οι δυο τους χρησιμοποίησαν το θέαμα ως μέσο ενημέρωσης ενός προβλήματος που απηχούσε θάνατο και ζωή. Και εδώ έρχεται μια μεγάλη αλήθεια: ο πόλεμος είναι αρσενικού γένους, και η ειρήνη θηλυκού. Το ποιος βγαίνει νικητής από αυτήν την αέναη μάχη είναι κάτι που η παγκόσμια ιστορία το έχει καταγράψει πολλάκις από τη δημιουργία της μέχρι σήμερα, χωρίς ωστόσο να διδασκόμαστε από αυτήν. Ωστόσο, ας μην ξεχνάμε ότι, όπως έλεγε και ο Μακιαβέλι, «ένας πόλεμος ξεκινάει όταν θέλεις, αλλά δεν τελειώνει όταν θέλεις». Και όπως θέλεις… θα συμπληρώναμε εμείς.

Θρησκείες και γυναίκα

Η θρησκεία δεν στάθηκε πάντα φιλική προς τη γυναίκα. Τα μονοθεϊστικά ιερατεία την πολέμησαν και την πολεμούν, ανάλογα με τη δύναμή τους και την απανθρωπιά τους στον εκάστοτε χωροχρόνο. Κοινός παρονομαστής τόσο του χριστιανισμού στη διάρκεια του Μεσαίωνα όσο και του ακραίου ισλαμισμού σήμερα είναι ο εχθρός-γυναίκα, που είτε σαν μάγισσα καίγεται στην πυρά, είτε επειδή περπατά με σαγιονάρες και φαίνονται οι αστράγαλοί της δολοφονείται με συνοπτικές διαδικασίες. Έκπληκτοι και με δέος βλέπουμε στη μικρή μας οθόνη δολοφονίες γυναικών μουσουλμάνων και… θυμώνουμε. Δεν είναι κάτι καινούργιο. Η φιλόσοφος Υπατία στην Αλεξανδρούπολη επίσης δολοφονήθηκε με άγριο τρόπο, αρνούμενη να υποκύψει στο δόγμα ενός τέτοιου νέου ιερατείου. Μόνο που πέρασαν κάτι αιώνες από τότε και το έχουμε ξεχάσει. Τώρα βλέπουμε τον τρόμο στη νέα μορφή μισογυνισμού –και όχι μόνο, βεβαίως– και αρκούμαστε σε μισοφαγωμένες εκφράσεις για τους… απολίτιστους ισλαμιστές. Εμείς οι μορφωμένοι.

Άρωμα γυναίκας
Η ομορφιά ήταν ανέκαθεν συνυφασμένη με τη γυναικεία φύση. Παρατηρώντας αρχαία αγάλματα σε όλη τη γη, ιερογλυφικά και πίνακες ζωγραφικής, μελετώντας κείμενα λαών και φυλών, για ένα είμαστε σίγουροι: η ομορφιά συνταυτιζόταν με τη γυναίκα και η γενναιότητα με τον άνδρα. Στη Μινωϊκή εποχή, έπρεπε να τονίζεται το γυναικείο στήθος. Στην κλασική ελληνική περίοδο, το γυναικείο σώμα απεικονιζόταν λευκό με αρμονικές καμπύλες. Στην αρχαία Αίγυπτο, το γυναικείο πρότυπο απαιτούσε αδύνατο κορμί, λεπτή μέση και μακρύ λαιμό. Στην αρχαία Κίνα, λεπτό κορμί, μεγάλα μάτια, μικρά πέλματα ποδιών. Στην Αναγέννηση, λευκό κορμί και πολύ πλούσιες καμπύλες.

Από τότε που ο κινηματογράφος έγινε καθημερινότητα στη ζωή των ανθρώπων, το γυναικείο πρότυπο αλλάζει διαρκώς. Και από τότε που η ιατρική επιστήμη πέρασε στην καθημερινότητά μας συνεπικουρούμενη από την αισθητική, η εποχή μας δίνει στερεότυπα που άλλοτε βοηθούν και άλλοτε πληγώνουν τη γυναικεία ομορφιά. Γι’ αυτό κι εμείς ας χαλαρώσουμε και ας αγαπήσουμε τον εαυτό μας ενθυμούμενοι αυτό που είπε ο Μοντεσκιέ: «Η γυναίκα έχει μόνο μία δυνατότητα να είναι όμορφη, ενώ έχει χίλιες δυνατότητες να είναι ελκυστική».