Πρόσω ολοταχώς για σύγκρουση με την τρόικα

Τελικά, ποιος είναι ο στόχος της Γερμανίας με την Ελλάδα; Θέλουν να επανέλθει αναβαθμισμένη στην ευρωπαϊκή οικογένεια, ή στο όνομα της δημοσιονομικής προσαρμογής να την κρατούν υπό καθεστώς ομηρίας; Αυτό τον γρίφο καλείται να επιλύσει η ελληνική κυβέρνηση μετά τα όσα έλαβαν χώρα στο Eurogroup της περασμένης Δευτέρας και τις αφόρητες πιέσεις που ασκήθηκαν μέσω του Γερούν Ντάισεμπλουμ, του Όλι Ρεν και του Γιοργκ Άσμουσεν (εκπροσώπησε τη Γερμανία).

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Δείχνοντας ότι δεν καταλαβαίνουν ότι η Ελλάδα βρίσκεται στα όρια της κοινωνικής έκρηξης, ή της στροφής στα άκρα, πιέζουν αφόρητα την κυβέρνηση να αποδεχθεί νέα μέτρα για να καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό. Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις του μέλους του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ, Γ. Άσμουσεν, του ανθρώπου της Άνγκελα Μέρκελ στο ευρωπαϊκό οικονομικό σκηνικό. Ο Άσμουσεν απέκλεισε ακόμη και τη μετακύλιση ελληνικών κρατικών ομολόγων, ένα σχέδιο που προωθούσε η κυβέρνηση προκειμένου να ξεπεράσει την αδυναμία να καταστεί βιώσιμο το χρέος. Καθώς οι δανειστές δεν συζητούσαν για νέο «κούρεμα», ο πρωθυπουργός και οι συνεργάτες του ετοίμαζαν ένα σχέδιο για μετακύλιση του χρόνου αποπληρωμής των ομολόγων και μείωση των επιτοκίων, ένα έμμεσο haircut δηλαδή.

Πριν καν κατατεθεί ένα τέτοιο σχέδιο, έρχονται οι Γερμανοί και αποκλείουν τo συγκεκριμένο ενδεχόμενο, και μάλιστα ζητούν νέα μέτρα, να αναλάβει την ευθύνη της η Ελλάδα. Ο Άσμουσεν δήλωσε ότι είναι θέμα των ελληνικών αρχών να πράξουν τα απαραίτητα, ώστε να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση, και είναι επίσης σημαντικό να καλυφθεί το «σημαντικό» χρηματοδοτικό κενό που υπάρχει για το 2014, δήλωσε αποκλείοντας τη μετακύλιση ελληνικών κρατικών ομολόγων.

Και όλα αυτά συμβαίνουν την ίδια στιγμή που, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο διαμηνύει ότι δεν μπορούν να υπάρξουν νέα μέτρα καθώς φοβάται, και δικαίως, ότι θα υπάρξει κοινωνική έκρηξη. Ζητά, βέβαια, να αναλάβει η Ευρώπη τις ευθύνες της, κάτι που αποτελεί και τη βασική αιτία του «διαζυγίου» που έρχεται σύντομα και της αποχώρησης του Ταμείου από την τρόικα.

Κι ενώ οι Ευρωπαίοι πιέζουν ακόμη και τους Ιρλανδούς –που είναι έτοιμοι να βγουν από το μνημόνιο– με νέα μέτρα, πλέον στην Ελλάδα αντιλαμβάνονται όλοι ότι η τρόικα δεν είναι διατεθειμένη να προχωρήσει σε μια πιο ορθολογική λύση του ελληνικού προβλήματος, παρά τις θυσίες που έχει κάνει η χώρα.

Το σχέδιο

Όπως γίνεται αντιληπτό, το σχέδιο απεγκλωβισμού από τα μνημόνια που θέλει να υλοποιήσει το Μαξίμου αποτελεί πλέον το μεγάλο στοίχημα για τον Αντώνη Σαμαρά και τον Ευάγγελο Βενιζέλο, οι οποίοι και εμμένουν στη γραμμή, ότι «η Ελλάδα δεν αντέχει νέα μέτρα». Για τον λόγο αυτό, φαίνεται να επιλέγεται η σκληρή γραμμή, ίσως και η σύγκρουση με τους τροϊκανούς το επόμενο διάστημα, κι ό,τι θέλει ας βγει! Κάτι που στο παρελθόν γύρισε μπούμερανγκ για τη χώρα μας, το καλοκαίρι του 2011, λίγο μόλις διάστημα μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Ευ. Βενιζέλου ως υπουργού Οικονομικών.

Η ανακοίνωση των μέτρων για το πετρέλαιο θέρμανσης ήταν το πρώτο δείγμα γραφής, καθώς έγινε χωρίς να ερωτηθεί η τρόικα γι’ αυτό. Στην κυβέρνηση βλέπουν ότι οι Ευρωπαίοι τηρούν σκληρή στάση, ακόμη και για μέτρα παντελώς αποτυχημένα, όπως η αύξηση του ΕΦΚ. Τις επόμενες ημέρες θα δούμε πού θα εξελιχθεί η σύγκρουση και ποιος θα υποχωρήσει. Όμως, είναι σίγουρο ότι πρόκειται για την πιο κρίσιμη περίοδο στις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές.

Η ελληνική πλευρά στο Eurogroup βρέθηκε μεταξύ της τυπολατρίας των Ρεν και Ντάισελμπλουμ, που παρέπεμψαν στην τρόικα και απέρριψαν κάθε ενδεχόμενο «κουρέματος» και, αφετέρου, της επιθετικότητας του Άσμουσεν, την οποία πολλοί απέδωσαν και στην προσπάθεια του Γερμανού τραπεζίτη να διεκδικήσει ρόλο στη νέα γερμανική κυβέρνηση, όταν αυτή συγκροτηθεί. Ο Άσμουσεν αντικατέστησε επάξια τον Σόιμπλε σε ό,τι αφορά τον κυνισμό και την επιθετικότητα. Αυτό που προέκυψε από τη συνεδρίαση του Eurogroup σίγουρα προκαλεί ιδιαίτερο προβληματισμό στους κ.κ. Σαμαρά και Βενιζέλο, οι οποίοι πρέπει να αναπροσαρμόσουν τα πλάνα τους. Κι αυτό διότι βρίσκονται ενώπιων μία δύσκολης πραγματικότητας:
# Η τρόικα δεν επιστρέφει, πριν οριστικοποιηθούν τα προαπαιτούμενα για τη δόση.

# Επανήλθαν από τον Άσμουσεν στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης νέα μέτρα για να καλυφθεί το δημοσιονομικό κενό για το επόμενο έτος. Μάλιστα, ο Όλι Ρεν σημείωσε ότι αυτό θα κριθεί τις επόμενες εβδομάδες, παραπέμποντας ουσιαστικά στους Τόμσεν, Μαζούχ και Μορς.

# Το ζήτημα του χρηματοδοτικού κενού, που ανέρχεται σε περίπου 11 δισ. μέχρι το 2016, παραπέμπεται επίσης να συζητηθεί προς τα τέλη του έτους και σε απόλυτη συνάρτηση με το ενδεχόμενο ενός ακόμη προγράμματος, ενώ η ΕΚΤ επιμένει να μην αποδέχεται το roll over των ομολόγων.

Κλυδωνισμοί

Εάν ισχύσουν όλα αυτά, τότε είναι ορατό το ενδεχόμενο να υπάρξει και νέο μνημόνιο, κάτι που ούτε θέλει να το συζητήσει το Μαξίμου, το οποίο έχει επενδύσει πολιτικά στο σύνθημα ότι το 2014 θα είναι έτος απεγκλωβισμού από τα μνημόνια και το ΔΝΤ. Και φυσικά, όλοι στην κυβέρνηση αντιλαμβάνονται πως εάν συνεχίσει η χώρα να βρίσκεται σε καθεστώς μνημονίου, τότε δεν εξαλείφεται ο κίνδυνος πολιτικών κλυδωνισμών.

Το χειρότερο για την κυβέρνηση είναι πως τα μηνύματα από το Βερολίνο είναι πολύ άσχημα, καθώς η Γερμανία δεν επιθυμεί γρήγορη απεμπλοκή της Ελλάδας από το καθεστώς των μνημονίων. Κι αυτό βαρύνει ακόμη περισσότερο το πολιτικό κλίμα.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το οικονομικό επιτελείο αλλά και συνεργάτες του πρωθυπουργού αναζητούν και εναλλακτικές λύσεις για τη μείωση του χρέους, λύσεις που δεν περιλαμβάνουν απαραιτήτως συμμετοχή του δημοσίου τομέα. Με άλλα λόγια, σύμφωνα με κάποια κυβερνητικά στελέχη τουλάχιστον, δεν αποκλείεται να επιδιώξει το ελληνικό δημόσιο να «μαζέψει» ομόλογα από ιδιώτες, αγοράζοντας δηλαδή τίτλους που προφανώς διαπραγματεύονται σε επίπεδα του 55%-60%, προκειμένου με αυτό τον τρόπο να περιοριστεί το ελληνικό δημόσιο χρέος.

Στο… μέλλον

Όπως όλα δείχνουν, οι Ευρωπαίοι πετούν το μπαλάκι στην Αθήνα και ζητούν να ολοκληρώσει τη διαπραγμάτευση με την τρόικα, ώστε να υπάρχουν τα στοιχεία που θα οδηγήσουν στο επόμενο βήμα, αυτό της κάλυψης των χρηματοδοτικών αναγκών που προκύπτουν στο υφιστάμενο πρόγραμμα. Μάλιστα, ο Ντάισεμπλουμ ξεκαθάρισε ότι η σχετική συζήτηση μπορεί να μην έχει ολοκληρωθεί τον Δεκέμβριο και να παραπεμφθεί για τον Ιανουάριο. Όσο για τα υπόλοιπα «καυτά» θέματα, δηλαδή το τρίτο πακέτο και τη λύση για το χρέος, αμφότερα φαίνεται πως πηγαίνουν όλο και πιο πίσω, στο 2014, καθώς, οι Γερμανοί δεν βιάζονται να δώσουν απαντήσεις.

Σε διαφορετικό μήκος κύματος κινήθηκε ο Γιάννης Στουρνάρας. Υποστήριξε ότι δεν υπάρχει δημοσιονομικό κενό για το 2014, ενώ προσέθεσε ότι η Ελλάδα θέλει απαντήσεις για το χρηματοδοτικό κενό εντός Δεκεμβρίου και ότι βρίσκεται κοντά στην κάλυψη των προαπαιτούμενων για τη δόση του 1 δισ. ευρώ. Κάτι που δείχνει πως η ελληνική πλευρά προετοιμάζεται για σύγκρουση. «Για εμάς ο προϋπολογισμός του 2014 δεν έχει δημοσιονομικό κενό. Όλοι το παραδέχονται κι αυτό είπε ο Όλι Ρεν στη συνεδρίαση, ότι η Ελλάδα μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα κατάφερε να εκμηδενίσει τόσο το πρωτογενές της έλλειμμα, όσο και το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών», υποστήριξε ο Γ. Στουρνάρας και ξεκαθάρισε ότι επιθυμεί λύση και για το χρηματοδοτικό κενό με βάση κατευθύνσεις που όπως υποστηρίζει δόθηκαν από το Eurogroup και μετά από μελέτη του θέματος στο EWG: «Θέλουμε απόφαση πριν το τέλος του Δεκέμβρη».

Ο υπουργός Οικονομικών θεωρεί ότι το κενό πρέπει να κλείσει χωρίς τρίτο πρόγραμμα με λύσεις όπως η ανακύκλωση διάφορων ομολόγων που κατέχουν ευρωπαϊκές τράπεζες ή κάποιο ισοδύναμο μέτρο. Παράλληλα, εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι δεν θα ληφθούν άλλα οριζόντια δημοσιονομικά μέτρα. Σε αντίθεση μάλιστα με τη δήλωση του Γ. Άσμουσεν, τόνισε ότι όλες οι επιλογές βρίσκονται στο τραπέζι. «Τίποτα δεν είναι εκτός διαπραγμάτευσης», ανέφερε χαρακτηριστικά ο υπουργός Οικονομικών και πρόσθεσε: «Όπως εμείς τηρούμε τις δεσμεύσεις μας, έτσι και οι εταίροι θα τηρήσουν τις δικές τους». Ερωτηθείς για την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές, ο Γ. Στουρνάρας ανέφερε ότι καλό θα ήταν αυτό να συμβεί πριν από τη λήξη του δημοσιονομικού προγράμματος και συγκεκριμένα το δεύτερο εξάμηνο του 2014, εκδίδοντας περιορισμένου ύψους ομόλογα.

Στο μικροσκόπιο του Μαξίμου δηλώσεις κοινοτικών αξιωματούχων

Το σίγουρο είναι πως παρά τις τεράστιες θυσίες που έχει κάνει ο ελληνικός λαός το κλίμα για την Ελλάδα στην έδρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις Βρυξέλλες δεν είναι και το καλύτερο δυνατό. Έτσι το τελευταίο διάστημα στο Μαξίμου σταχυολογούν δηλώσεις και πράξεις κοινοτικών αξιωματούχων για την Ελλάδα, οι οποίες δεν συνάδουν με την αλληλεγγύη που πρέπει να υπάρχει για χώρες, οι οποίες αντιμετωπίζουν οξύτατα προβλήματα και που έχουν μετατραπεί σε πειραματόζωα, ώστε να βρεθεί η φόρμουλα για την αντιμετώπιση της κρίσης.

Κάπως έτσι μπήκε στο μικροσκόπιο και η ομιλία του Επιτρόπου Γεωργίας, Ντάτσιαν Τσιόλος, ο οποίος υποστήριξε πως «δεν μπορείτε πια να ζητιανεύετε από την Επιτροπή εξαιρέσεις για την Ελλάδα». Βέβαια, όπως επισημαίνουν κυβερνητικές πηγές, ο επίτροπος Γεωργίας είχε δίκιο σε πολλά από όσα αναφέρθηκε για την αγροτική οικονομία, όμως ενόχλησε η έκφραση «ζητιανεύετε» και την οποία την συσχετίζουν με την επιθετικότητα που αντιμετώπισαν την Ελλάδα στο Eurogroup.

«Η Ελλάδα βρισκόταν πάντα στο περιθώριο και ερχόταν πάντα και ζητούσε εξαιρέσεις από τον Κανόνα για να μπορέσει να στηρίξει τη γεωργία της. Τώρα έρχεστε και μου λέτε ότι δεν συμφωνείτε με τη νέα ΚΑΠ. Θέλετε και πάλι ένα ενιαίο μοντέλο, με μια μορφή εκμετάλλευσης, τη μέση εκμετάλλευση, και οι υπόλοιπες να είναι αντικείμενο εξαιρέσεων», ανέφερε ο επίτροπος και πρόσθεσε: «Σαν να λέμε, περιμένετε και πάλι ανοχή για εσάς. Και πάντοτε να πηγαίνετε στο Συμβούλιο και να ζητιανεύετε από τα άλλα κράτη μέλη. Να ζητάτε εξαιρέσεις και παρεκκλίσεις, για να μπορέσετε να επιβιώσετε στη γεωργία σας. Αυτό θελήσαμε να αποφύγουμε, να δώσουμε ένα τέλος σε αυτή την προσέγγιση».

Η αντίδραση του επιτρόπου ήρθε μετά τις αναφορές Ελλήνων βουλευτών, οι οποίοι τόνισαν την ανάγκη να ληφθεί ιδιαίτερη μέριμνα για την Ελλάδα ενόψει της νέας ΚΑΠ, αλλά και «προειδοποιήσεις» για την ακύρωση του μνημονίου. Μάλιστα, ο κ. Τσιόλος για την τήρηση των όρων του μνημονίου τόνισε ότι «τα κράτη μέλη θέλουν να ξέρουν ότι τα χρήματα ξοδεύονται με λογικό τρόπο».

Επιβεβαίωσε τους προβληματισμούς ο Βενιζέλος

Τα όσα έγιναν στην συνεδρίαση του Eurogroup, όπως τονίσαμε, έχουν σημάνει συναγερμό στην κυβέρνηση, που βλέπει ότι, παρά το γεγονός ότι η χώρα έχει κάνει υπεράνθρωπες θυσίες, εν τούτοις οι δανειστές πιέζουν για νέα μέτρα.

Χαρακτηριστική ήταν και η αντίδραση του Ευάγγελου Βενιζέλου, ο οποίος στο περιθώριο της επίσκεψης του στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κάρολο Παπούλια, αναφέρθηκε και στην κρίσιμη διαπραγμάτευση με την τρόικα, που είναι, όπως είπε, ανοιχτή, ενώ υπογράμμισε για μία ακόμη φορά την ανάγκη να δοθεί έμφαση στην ανάπτυξη και στην απασχόληση.

«Υπάρχει μια ανακύκλωση προβλημάτων και προβληματισμών, που αδικούν τις θυσίες και τις προσπάθειες του ελληνικού λαού και περιμένουμε να σχηματιστεί η νέα γερμανική κυβέρνηση, γιατί χρειάζεται μια αντιμετώπιση η οποία θα δώσει μια πολιτική προοπτική στην Ευρωζώνη και να δείξουν οι εταίροι μας ότι αντιλαμβάνονται το τεράστιο έργο που έχει επιτευχθεί εδώ, να μην το κλονίζουν. Γιατί πρέπει να προχωρήσουμε πια εκεί που πρέπει: στην ανάπτυξη και στην απασχόληση», σημείωσε.