Τα 4 κακά της μοίρας των διοικητικών δικαστηρίων

Τα διοικητικά δικαστήρια είναι επιφορτισμένα με το ιδιαίτερα σημαντικό έργο του ελέγχου των πράξεων και των παραλείψεων της διοίκησης, αποτελώντας έναν από τους πιο κρίσιμους κλάδους της Δικαιοσύνης.

Ρεπορτάζ: Πωλίνα Βασιλοπούλου

Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια των μνημονίων βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή της ατζέντας των συζητήσεων με τους δανειστές λόγω κυρίως της ύπαρξης πολλών υποθέσεων φορολογικού και τελωνειακού ενδιαφέροντος. Ωστόσο, παρά την ανάγκη για εκδίκαση αυτών των υποθέσεων σε όσο το δυνατόν συντομότερο χρονικό διάστημα, τα διοικητικά δικαστήρια της χώρας στερούνται σε σημαντικό βαθμό των βασικών υλικοτεχνικών μέσων που απαιτούνται και του απαραίτητου αριθμού δικαστικών υπαλλήλων. Κυρίως, πάντως, λόγω της εργατικότητας που έχουν επιδείξει οι διοικητικοί δικαστές, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια αύξηση του αριθμού των υποθέσεων που διεκπεραιώνονται.

Στην πρόσφατη γενική συνέλευση της Ένωσης Διοικητικών Δικαστών, η οποία πραγματοποιήθηκε προ μίας εβδομάδας, η πρόεδρος της Ένωσης, Ειρήνη Γιανναδάκη, αναφέρθηκε στα σοβαρά προβλήματα που παρατηρούνται στα διοικητικά δικαστήρια. Μεταξύ άλλων η κα Γιανναδάκη υπογράμμισε τις συνεχείς μειώσεις  στους  προϋπολογισμούς για τα δικαστήρια, την τραγική έλλειψη δικαστικών υπαλλήλων, τη θλιβερή κατάσταση δικαστηριακών κτιρίων, τις ανύπαρκτες  υποστηρικτικές δομές. Δεν είναι τυχαίο ότι στην  έκθεση  του 2015  της GRECO (Group of States against Corruption) –της ομάδας κρατών κατά της Διαφθοράς του Συμβουλίου της Ευρώπης– επισημαίνεται  ως παράγοντας  της διαφθοράς στη χώρα μας  η πολυνομία, η πολυπλοκότητα της νομοθεσίας  και η ανεπαρκής  διαφάνεια της νομοθετικής διαδικασίας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι και στον προϋπολογισμό του 2016  αναφέρονται μειωμένες πιστώσεις έναντι των προηγουμένων  ετών  για το  υπουργείο Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρώπινων Δικαιωμάτων. Συγκεκριμένα, προβλέπονται  578 εκατ. ευρώ έναντι 581 εκατ. ευρώ  του περασμένου χρόνου, γεγονός που εγείρει πλέον ζήτημα  δημοσιονομικής ευθύνης  του νομοθέτη  έναντι της  δικαστικής λειτουργίας.

Τριτοκοσμικές προδιαγραφές…
Με το δεδομένο της έλλειψης επαρκών πόρων για τη Δικαιοσύνη, τα περισσότερα διοικητικά δικαστήρια εξακολουθούν να στεγάζονται, όπως επανέλαβε και η πρόεδρος των διοικητικών δικαστών, σε επικίνδυνα και απολύτως ακατάλληλα διαμερίσματα πολυκατοικιών  με απαρχαιωμένα μέσα  καθόλου εύχρηστα  ούτε καν διασφαλισμένα.  Δεν αποτελεί, ωστόσο, μόνο η στέγαση σημαντικό πρόβλημα των διοικητικών δικαστηρίων, καθώς η υλικοτεχνική τους υποδομή είναι απαρχαιωμένη και ο εξοπλισμός τους με τον όγκο και την έκταση  των δικογραφιών. Παράλληλα, δεν έχει ολοκληρωθεί για την ανάπτυξη και λειτουργία του  Ολοκληρωμένου  Συστήματος  Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων, παρ’ ότι αποτελεί επιτακτική ανάγκη  αφού σχετίζεται άμεσα με την επιτάχυνση και  βελτιστοποίηση των δικαστικών υπηρεσιών.

Σύμφωνα  με την ετήσια έκθεση αποτελεσμάτων  για την κατάσταση  της Δικαιοσύνης στα κράτη μέλη της  Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Justice Scoreboard) , η Ελλάδα καταλαμβάνει την προτελευταία θέση στην εφαρμογή τεχνολογίας πληροφοριών στη Δικαιοσύνη. Μάλιστα, το πρόβλημα επιτείνεται λόγω έλλειψης δικαστικών  υπαλλήλων εξειδικευμένων στην πληροφορική. Αξίζει να σημειωθεί πως, παρά το γεγονός ότι έγινε προκήρυξη για 690 θέσεις δικαστικών υπαλλήλων, στα διοικητικά δικαστήρια κατανέμονται  μόνο περίπου 26 θέσεις  υπαλλήλων, ενώ τα κενά που  πρέπει να καλυφθούν ανέρχονται στα 390.

«Βουνό» οι εκκρεμείς υποθέσεις
Η κατάσταση επιδεινώνεται από την κακή οργάνωση και λειτουργία  της διοικητικής Δικαιοσύνης, εξαιτίας της οποίας τα δικαστήρια είναι απροετοίμαστα να  αντιμετωπίσουν την  πληθώρα  νέων διαφορών  που προκάλεσε και  συνεχίζει να προκαλεί  η μνημονιακή νομοθεσία. Σύμφωνα με έκθεση της Ε.Ε. για το 2015 , η Ελλάδα  βρίσκεται στην 1η θέση του πίνακα εκκρεμών διοικητικών υποθέσεων, σε σύνολο 20 κρατών-μελών, επιτυγχάνοντας όμως να μειώσει αισθητά τον απαιτούμενο χρόνο περάτωσης των υποθέσεων.

Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι τα τελευταία τέσσερα  χρόνια  ο αριθμός των υποθέσεων  που διεκπεραιώνεται από τα διοικητικά δικαστήρια παρουσιάζει  αυξητική τάση, κυρίως όμως στις φορολογικές υποθέσεις που η ταχύτερη διεκπεραίωσή τους  επιβάλλεται από τα μνημόνια. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μόνο στο μεγαλύτερο Διοικητικό Πρωτοδικείο της χώρας, στης  Αθήνας δηλαδή, να  διεκπεραιωθούν το τελευταίο έτος 25.000 υποθέσεις περισσότερες εκείνων των αντίστοιχων προηγουμένων ετών.

Εκκρεμούν όμως στα διοικητικά πρωτοδικεία  269.935  υποθέσεις, από τις οποίες 51.138 έχουν προσδιοριστεί να  δικαστούν τους επόμενους μήνες, για  197.691 δεν  έχει προσδιοριστεί   δικάσιμος, ενώ για   21.106  αναμένεται  η έκδοση  απόφασης.  Στα εφετεία  η συνολική εκκρεμότητα  ανέρχεται σε  39.952, από τις οποίες  18.551  έχουν ήδη προσδιοριστεί να δικαστούν, 15.517 δεν έχουν προσδιοριστεί ακόμη,  ενώ   εκκρεμούν  στα χέρια  των δικαστών  5.884 υποθέσεις. Συνολικά, δηλαδή, οι εκκρεμότητες στα διοικητικά δικαστήρια πρώτου και δεύτερου βαθμού αγγίζουν τις 300.000!