Το ξεγύμνωμα ενός τσαρλατάνου (λέγε με Στέφανο)

Η λέξη «τσαρλατάνος» είναι ιταλική και με βάση το λεξικό η επεξήγηση της είναι η ακόλουθη: «Αυτός που ισχυρίζεται ότι έχει θαυματουργικές ικανότητες και εξαπατά τους αφελείς. Στον μεσαίωνα τσαρλατάνοι και αγύρτες έκαναν τους αστρολόγους. Tσαρλατάνοι που πουλούσαν μαγικά βότανα για όλες τις αρρώστιες, που στην Ελλάδα τους αποκαλούσαμε κομπογιαννίτες.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Όμως η λέξη «τσαρλατάνος» χρησιμοποιείται και στην καθομιλουμένη με στόχο να μειώσουμε κάποιον. Αν για παράδειγμα μιλάμε για ένα γιατρό που δεν έχει σοβαρή επιστημονική κατάρτιση. Και τέλος όταν αποκαλούμε κάποιον πολιτικό ως «τσαρλατάνο» όταν ένα πρόσωπο υπόσχεται λύσεις σε διάφορα προβλήματα, χωρίς να στηρίζεται σε επιστημονική ή σε ρεαλιστική βάση.

Στη σύγχρονη εποχή χρησιμοποιείται στην καθομιλουμένη και ο όρος «τσαρλατανισμός». Όσοι κατηγορούνται για τσαρλατανισμό είναι ιδιαίτερα θεατρικοί. Κερδίζουν την προσοχή των αφελών και δίνουν ιδιαίτερη βάση στις δημόσιες σχέσεις. Το δεύτερο χαρακτηριστικό του σύγχρονου τσαρλατάνου είναι ότι πείθει και τους δίπλα του ζώντας όλοι σε έναν απολύτως δικό τους κόσμο. Οι σύγχρονοι τσαρλατάνοι δείχνουν μία δυσθεώρητη αυτοπεποίθηση απαιτώντας πως είναι αδιανόητο να κριθούν κατ’ οιονδήποτε τρόπο.

Ο σύγχρονος τσαρλατάνος με βάση τους ειδικούς επιμένει ότι είναι opinion leader, χωρίς να δίνει σημασία για τα όσα θα πει. Δηλαδή εάν θα είναι μία γελοιότητα. Το μόνο που τον ενδιαφέρει να τα πει με τον δικό του παράξενο τρόπο. Και να ρητορεύει με αδίστακτη ασυναρτησία. Ο τσαρλατάνος κερδίζει μιντιακό χώρο και χρόνο, συχνότατα καταλαμβάνει θέσεις εξουσίας και μεταλαμπαδεύει στους αφελείς ουτοπικές βεβαιότητες και στο τέλος η μεγαλειώδης φαιδρότητα καταλήγει σε δράμα.

Η φωτογραφία του Κασσελάκη

Διαβάζοντας την ανάλυση για τον σύγχρονο τσαρλατάνο σίγουρα το μυαλό του κάθε αναγνώστη πέρασε μία φωτογραφία. Αυτή του Στέφανου Κασσελάκη. Και η αλήθεια είναι ότι ο Στέφανος Κασσελάκης εισήλθε με κρότο στην πολιτική σκηνή κερδίζοντας την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Και φυσικά ο τρόπος που πολιτεύεται αποδεικνύει όλες τις εξηγήσεις των ειδικών για τον σύγχρονο τσαρλατάνο.

Το 2020 παρουσιάστηκε στις κινηματογραφικές αίθουσες μία παραγωγή της Τσεχίας με την αρωγή Ιρλανδίας, Σλοβακίας, Πολωνίας, με τον τίτλο «ο Τσαρλατάνος». Η ταινία της Ανιέσκα Χόλαντ αποτέλεσε την ευρωπαϊκή πρόταση της Τσεχίας για τα βραβεία Όσκαρ, πραγματεύτηκε την ζωή του Γιαν Μικολάσεκ, της πιο αμφιλεγόμενης προσωπικότητας της νεότερης ιστορίας της πρώην Τσεχοσλοβακίας. Ο στόχος της δημιουργού ήταν να αναδείξει τη σύγκρουση επιστήμης και πίστης, αλλά και τον καθεστωτικό αυταρχισμό.

Ο Μικολάσεκ είχε την ικανότητά του να μελετά ούρα και να δίνει διάγνωση με μοναδική γνώση το φύλο και την ηλικία του ασθενούς, έμεινε στην ιστορία της χώρας από τον Μεσοπόλεμο, την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και της ναζιστικής κατοχής και αργότερα για πάνω από μια δεκαετία κομμουνιστικού καθεστώτος. Έβλεπε, και σύμφωνα με τις αφηγήσεις θεράπευε, δεκάδες ασθενείς ημερησίως, ενώ ιστορικό έχει γίνει και το τεστ που του έκανε το ναζιστικό καθεστώς, μετά από το οποίο υπήρξε θεραπευτής ακόμα και του Μπούρμαν, δεξιού χεριού του Χίτλερ. Μετά τον πόλεμο απόλαυσε την φιλία και προστασία του Αντονίν Ζαποτόσκι, που αργότερα και ως πρωθυπουργός της κομμουνιστικής Τσεχοσλοβακίας είχε τον Μικολάσεκ για θεραπευτή του.

Ωστόσο, δύο χρόνια μετά τον θάνατο του Ζαποτόσκι, ο Μικολάσεκ συνελήφθη από το αγριεμένο καθεστώς για τον θάνατο από δηλητηρίαση δυο μελών του Κόμματος. Στην πραγματικότητα ήταν ο πλουσιοπάροχος τρόπος ζωής και η στάση του στη ναζιστική κατοχή που πυροδότησαν το «ενδιαφέρον» του καθεστώτος. Η Χόλαντ φυσικά ανέδειξε και δύο στοιχεία τα οποία επί δεκαετίες έμειναν κρυφά. Η ανύπαρκτη ηθική του Μικολάσεκ και το gay ρομάντζο του τσαρλατάνου  με τον υπασπιστή και αφοσιωμένο του ακόλουθο Πάλκο Φράντισεκ.

Ο Στέφανος Κασσελάκης δεν δηλώνει γιατρός, όπως ο Μικολάσεκ, όμως διέγνωσε κατά την ομιλία του στην Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ, το προηγούμενο Σάββατο ότι το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι άρρωστο. Ότι νοσεί βαριά. Προφανώς ο ίδιος αποφάσισε να ενδυθεί την ιατρική στολή (ίσως του την δάνεισε ο φίλος του Παύλος Πολάκης) και να προχωρήσει στη διάγνωση του ασθενούς ΣΥΡΙΖΑ. Και ο ίδιος παρουσιάζεται ως ο θεραπευτής.

Μάλιστα με βάση και τη συνέντευξη που παραχώρησε στο Mega την Τρίτη το πρωί διέγνωσε ότι για την ήττα του ΣΥΡΙΖΑ ευθύνονται πολλά και διάφορα, αλλά το κυριότερο ήταν τα 37 δισεκατομμύρια ευρώ μαξιλάρι που άφησε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος τον Ιούλιο του 2019 στα κρατικά ταμεία.

Το ξεγύμνωμα

Όμως εδώ αναδεικνύεται ότι ο κ. Κασσελάκης ως σύγχρονος τσαρλατάνος χρησιμοποιεί την ρήση «με λένε Ρίζο κι όπως θέλω τα γυρίζω». Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ κατά την ομιλία του στον ΣΕΒ είχε χαρακτηρίσει το μαξιλάρι των 37 δισεκατομμυρίων ευρώ ως το μεγαλύτερο επίτευγμα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και του ίδιου του Ευκλείδη Τσακαλώτου. Τώρα ο κ. Κασσελάκης χαρακτήρισε πως «το μαξιλάρι των 37 δισ. ευρώ που άφησε ο κ. Τσακαλώτος ήταν η πιο μνημονιακή απόφαση της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ».

Βεβαίως ο τσαρλατανισμός δεν μπορεί να επιβιώσει για πολύ, καθώς ο τσαρλατάνος στερείται γνώσεων, λύσεων, αλλά το κυριότερο πάσχει από ένα επίπλαστο ναρκισσισμό. Και στην περίπτωση του Κασσελάκη ο ναρκισσισμός αυξάνεται καθημερινά, όσο κόβει βόλτες και χαιρετώντας όποιον βρει μπροστά του. Έτσι η απάντηση που του έδωσε ο Γιάννης Δραγασάκης ξεγύμνωσε το νέο βασιλιά της Κουμουνδούρου. Με ανάρτηση του στο Facebook ο κ. Δραγασάκης εξήγησε τι ακριβώς είναι αυτό το περιβόητο μαξιλάρι: «Πρόεδρε, σήμερα είπες “Δεν έχει γίνει πιο μνημονιακή απόφαση από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, από αυτό το μαξιλάρι του κ. Τσακαλώτου”.
Επίτρεψέ μου λοιπόν, κάποιες αναγκαίες επισημάνσεις:
• Ο Αλέξης Τσίπρας επανειλημμένα έχει δηλώσει υπερήφανος για το μαξιλάρι, θεωρώντας το επίτευγμα του ΣΥΡΙΖΑ.
Αυτή, μάλιστα, δεν ήταν απόφαση κάποιου υπουργού, αλλά συλλογική κυβερνητική επιλογή. Το μαξιλάρι δεν ήταν μνημονιακή υποχρέωση, αλλά αναγκαίο μέτρο για να διευκολύνουμε την έξοδο της χώρας στις αγορές. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Οι επιλογές που είχαμε ήταν «μαξιλάρι ή προληπτική πιστωτική γραμμή» που ζητούσε πχ ο Γιάννης Στουρνάρας και προϋπέθετε νέο μνημόνιο.
• Ο επίσημος δε απολογισμός του ΣΥΡΙΖΑ για την περίοδο 2012-19, ο πρώτος και μόνος που έχει κάνει κυβερνητικό κόμμα στην Ελλάδα, μιλούσε για το επίτευγμα του μαξιλαριού, με το οποίο ανακτήθηκε η δημοσιονομική κυριαρχία της χώρας. Ο Απολογισμός ψηφίστηκε σχεδόν ομόφωνα από την ΚΕ του κόμματος.
Πρόεδρε, σου προτείνω να διαβάσεις τις συγκεκριμένες σελίδες (σ.σ. 72-74). Και γενικότερα εφόσον θέλεις ν’ αναφέρεσαι στο κυβερνητικό έργο, είναι απαραίτητο να διαβάσεις τον Απολογισμό του κόμματος του οποίου ηγείσαι, ώστε να μην εκτίθεσαι και να μη δίνεις λαβή στη ΝΔ με τα συκοφαντικά επιχειρήματα του αντι-ΣΥΡΙΖΑ μετώπου. Σε κάθε περίπτωση να μην υπονομεύεις τον συλλογικό άθλο του ΣΥΡΙΖΑ την περίοδο 2015-19 υπό την καθοδήγηση & την πρωθυπουργία του Αλέξη Τσίπρα. Συλλογικό άθλο που διέσωσε τη χώρα & είναι ιστορικό κεκτημένο & παρακαταθήκη της Αριστεράς για το μέλλον».

Μετά την απάντηση του Γιάννη Δραγασάκη ακολούθησε ένας ορυμαγδός αντιδράσεων από πρώην υπουργού του Αλέξη Τσίπρα. Πρώτος και καλύτερος ο Αλέξης Χαρίτσης, ο οποίος μένει μέχρι να φύγει από το κόμμα Κασσελάκη. Ο κ. Χαρίτσης, λοιπόν, ανήρτησε «όπως ακριβώς τα λέει ο Γιάννης Δραγασάκης. Περήφανοι μέχρι τέλους για τη μεγάλη προσπάθεια του ελληνικού λαού και της κυβέρνησης μας για έξοδο από τα Μνημόνια και την ανόρθωση της κοινωνίας μας».

Φυσικά δεν μπορούσε να μην απαντήσει και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, ο οποίος το τελευταίο διάστημα εκτός τις επιθέσεις του Στέφανου Κασσελάκη, διαβάζει και τα όσα γράφουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διάφοροι καλλιτέχνες (Λαζόπουλος κ.α.) εναντίον του. Ο κ. Τσακαλώτος, με τον δικό του ιδιαίτερα αιχμηρό τρόπο έδωσε απάντηση στον Κασσελάκη και τη νέα ηγετική ομάδα: «Αν ρωτούσαμε μερικούς ιστορικούς της Αριστεράς ποια στοιχεία συγκροτούν την όλη Αριστερά τα τελευταία 150 χρόνια, μπορεί να είχαμε κάποιες διαφορές στις απαντήσεις που θα παίρναμε. Σίγουρα όλοι θα μας έλεγαν για την αναδιανεμητική φορολογία, το κοινωνικό κράτος και τη στήριξη του εργατικού κινήματος. Τώρα μαθαίνω ότι η πατριωτική Αριστερά, χωρίς αναλύσεις που μπερδεύουν το κόσμο, δεν χρειάζεται αναδιανεμητική φορολογία για την στήριξη του κοινωνικού κράτους. Καλά θα πάει το “νέο”. ΥΓ: Ο ανταγωνισμός εικάζω δεν θα έμπαινε στις τοπ 100 προτεραιότητες της Αριστεράς». Το ζήτημα είναι εάν κατάλαβε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ και οι συν αυτώ τι εννοούσε ο Τσακαλώτος.

Ο δε Γιώργος Σταθάκης χαρακτήρισε ως ανοησία τις δηλώσεις Κασσελάκη, βάζοντας στο κάδρο και τους Νίκο Παππά και Παύλο Πολάκη, χαρακτηρίζοντας τους ως λαϊκιστές: «Ο ΣΥΡΙΖΑ επέλεξε αυτή τη λύση και απέφυγε το ΔΝΤ. Απορώ γιατί επαναφέρει κάποιος αυτό το θέμα χωρίς να έχει την παραμικρή ιδέα για τα 37 δισ. και τι ρόλο έπαιξαν στην καθαρή έξοδο της χώρας από το μνημόνιο. Προφανώς και αυτονόητα ήταν μία μομφή κατά του Τσακαλώτου, αλλά είναι και μία ανοησία επιπρόσθετη. Αυτή η ομάδα των «λαϊκιστών», έλεγε για τα 37 δισ. και έλεγε να κρατήσουμε τα 30 δισ. και να δώσουμε τα 7 δισ. στον λαό για να κερδίσουμε τις εκλογές. Επίσης και αυτό ήταν μια ανοησία. Ο Τσακαλώτος πήρε 5 δισ. από τις αγορές. Άρα και βγήκαμε από το μνημόνιο και δανείστηκε χρήματα για να τα κάνει η χώρα ό,τι ήθελε. Βέβαια αυτό ήταν απόφαση του Τσίπρα, δεν αποφάσισε μόνος του ο Τσακαλώτος. Είναι μία παραπλανητική συζήτηση που δεν έχει κανένα νόημα. Την έξοδο από τα μνημόνια την αποφασίζει ο υπουργός Οικονομικών και όχι ο πρωθυπουργός; Δεν είναι δυνατόν να τα συζητάμε αυτά».

Οι δύο επιλογές

Όπως παραδέχονται οι περισσότεροι υπουργοί της κυβέρνησης Τσίπρα, που ήταν στα οικονομικά υπουργεία η απόφαση για το μαξιλάρι ελήφθη, καθώς ήταν προαπαιτούμενο για την έξοδο από τα μνημόνια, κάτι για το οποίο καιγόταν το 2018 ο Αλέξης Τσίπρας, προκειμένου η χώρα να  επιστρέψει στις αγορές. Η μία επιλογή ήταν να ανοίξει μία πιστοληπτική γραμμή με το ΔΝΤ. Αυτή την επιλογή θεωρούσε πιο εφικτή ο Διοικητής της τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας. Η δεύτερη επιλογή ήταν αυτή που ακολούθησαν Πορτογαλία και Ιρλανδία. Δηλαδή να διαμορφωθεί ένα μαξιλάρι ακριβώς στο 20% του ΑΕΠ, 37 δισ. και το οποίο δημιούργησε τις συνθήκες καθαρής εξόδου, δίχως καμία εξάρτηση από το ΔΝΤ. Τα 37 δισ. σε αντίθεση με ό,τι ακούγεται, δεν είναι φόροι. Τα 19 δισ. είναι τα διαθέσιμα των φορέων του δημοσίου που είναι στην Τράπεζα της Ελλάδος. Δηλαδή αυτά τα 19 δισ. ήταν τα διαθέσιμα από τα πανεπιστήμια, τις Ανεξάρτητες Αρχές, τις εταιρείες, τους φορείς του δημοσίου. Και στη συνέχεια ένα μέρος του μαξιλαριού ήταν ένα μέρος των χρημάτων που επέστρεφαν από την Ευρώπη και την ΕΚΤ. Οπότε το μαξιλάρι ήταν από φορολογία κάτι της τάξης των 7 δισ. Και για κάθε ένα ευρώ από τα 7 δισ. που βάζαμε στο μαξιλάρι, η Ευρώπη έβαζε και ένα ευρώ στην τσέπη.

Αυτή είναι η πραγματικότητα. Και με βάση το μαξιλάρι των 37 δισεκατομμυρίων ευρώ και η κυβέρνηση Τσίπρα πανηγύρισε την έξοδο από τα μνημόνια το καλοκαίρι του 2018, αλλά και η κυβέρνηση Μητσοτάκη το τέλος της στενής επιτήρησης το καλοκαίρι του 2022.

Αυτοαποθέωση

Στο νέο ΣΥΡΙΖΑ πλέον ηγείται ένας τσαρλατάνος και η ηγετική ομάδα αποτελείται από φυγάδες του ΠΑΣΟΚ, που έχουν ψηφίσει με χέρια και πόδια τα τρία μνημόνια, αλλά εξακολουθούν να βροντοφωνάζουν ότι είναι αντιμνημονιακοί, τηλεπερσόνες και πρώην βουλευτές των ΑΝΕΛ. Και φυσικά λαϊκιστές από κούνια, όπως είναι ο Πολάκης και ο Παππάς. Ο ΣΥΡΙΖΑ πέρασε στα χέρια ανθρώπων που ελάχιστη σχέση έχουν με αυτό που παραδοσιακά ονομάζουμε ριζοσπαστική αριστερά.

Και φυσικά όλοι αυτοί αυτοαποθεώνονται σε ένα κόμμα στο οποίο ηγείται ο Κασσελάκης. Ένα κόμμα που αλλιώς το οραματίστηκε ο αείμνηστος Μανώλης Γλέζος, που ήταν από τους πρωτεργάτες του εγχειρήματος. Λένε πως η Ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα. Πρωτίστως ουκ ολίγες φορές αποδεικνύεται ότι η ιστορία έχει χιούμορ.