Τουρισμός: Γκρεμοτσακίστηκαν τα έσοδα

Ούτε ο πατέρας του θρίλερ Άλφρεντ Τζόζεφ Χίτσκοκ (1899-1980) θα μπορούσε να σκεφθεί και να υλοποιήσει το θρίλερ που ζει ο ελληνικός τουρισμός (και συνολικά ο τουρισμός των χωρών της λεκάνης της Μεσογείου) το καλοκαίρι του 2020, λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού.

Του Χρήστου Αγγελόπουλου

Ήδη οι ειδικοί έχουν καταλήξει ότι η ζημία από τον τουρισμό θα ανέλθει στα 14 δισεκατομμύρια ευρώ, με τους επιχειρηματίες του κλάδου να προσδοκούν –στην καλύτερη περίπτωση– το πολύ 3,5 έως 4 δισεκατομμύρια ευρώ. Και αυτό αποτελεί το καλό σενάριο. Διότι στο κακό σενάριο (το οποίο ξορκίζουν με τάματα σε όλους τους αγίους) αναφέρεται ότι τα έσοδα από τον τουρισμό δεν θα πιάσουν ούτε τα τρία δισεκατομμύρια ευρώ.

Οι αφίξεις από το εξωτερικό που όλοι πόνταραν δεν ήρθαν λόγω του φόβου της πανδημίας, ενώ τα ξενοδοχεία κινήθηκαν σε υψηλά στάνταρ μόνο με Έλληνες τουρίστες, που κι αυτοί είναι επιφυλακτικοί για δύο λόγους. Από τη μία η πανδημία και από την άλλη η οικονομική κρίση που κρύβει αβεβαιότητα για το μέλλον.

Η εικόνα των κρατήσεων για τον Σεπτέμβριο, με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, δεν δείχνει να αλλάζει και η επόμενη ημέρα για τον τουρισμό παραμένει άγνωστη, και για όσους δραστηριοποιούνται στον τουριστικό κλάδο, αλλά και για χιλιάδες εργαζόμενους που στηρίζονται άμεσα ή έμμεσα από αυτόν. Είναι χαρακτηριστικό ότι ξενοδοχεία που άνοιξαν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, παρά το αυξημένο λειτουργικό κόστος που προκάλεσε μεταξύ άλλων η τήρηση των υγειονομικών πρωτοκόλλων, προσανατολίζονται πλέον σε πρόωρο κλείσιμο, σε μια προσπάθεια να περιορίσουν όσο γίνεται περισσότερο τις ζημιές από την τουριστική πτώση.

Έμειναν σπίτι

Παρά το γεγονός ότι η χώρα μας απέσπασε τα εύσημα στην αντιμετώπιση της πανδημίας στο πρώτο κύμα, εν τούτοις δεν κατάφερε να πείσει τους σταθερούς πελάτες της να την επισκεφθούν. Κάτι που θεωρείται λογικό, καθώς και οι Γερμανοί και οι Βρετανοί προτίμησαν τη σιγουριά της πατρίδας τους. Το ίδιο και οι Γάλλοι και οι Σκανδιναβοί που αποτελούν βασικούς πελάτες μας. Αν σε αυτό προσθέσουμε και τους Αμερικανούς, τότε ο καθένας μπορεί να κατανοήσει για ποιον λόγο ο ελληνικός τουρισμός είχε τόσο μεγάλες απώλειες.

Όπως σημειώνουν φορείς που γνωρίζουν καλά το τουριστικό τοπίο, η ροή από τη Γερμανία, τη μεγαλύτερη «δεξαμενή» τουριστικών εσόδων για την Ελλάδα, εκτιμάται πως θα είναι μειωμένη κατά 70%. Οι ενδείξεις λένε πως η κίνηση από τη Μεγάλη Βρετανία θα είναι ακόμη πιο μειωμένη. Όσον αφορά την αμερικανική αγορά, το ταμείο φέτος θα είναι μηδενικό, λόγω των κλειστών συνόρων.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, που μένει να επιβεβαιωθούν και από τα στοιχεία των αεροδρομίων, θεωρείται πως φέτος θα διατηρηθεί μόλις το 20% των τουριστικών αφίξεων. Η πτώση της κίνησης υπολογίζεται πως θα είναι πολύ μεγάλη στα χερσαία σύνορα.

Για τον μήνα που πέρασε, τα ποσοστά της μείωσης ήταν απογοητευτικά. Στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, η συνολική επιβατική κίνηση υποχώρησε κατά 70%, σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2019. Από το αεροδρόμιο των Σπάτων διακινήθηκαν συνολικά περίπου 894.000 επιβάτες, αριθμός που κόντευε να αγγίξει πέρυσι, τον ίδιο μήνα, τα 3 εκατομμύρια άτομα. Οι επιβάτες εσωτερικού υποχώρησαν κατά 56,3%, σε περίπου 400.000.

Στα 14 περιφερειακά αεροδρόμια της Fraport, ο αριθμός επιβατών ήταν τον Ιούλιο μόλις 1,3 εκατ., από 5,3 εκατομμύρια τον αντίστοιχο μήνα του 2019, μείωση κατά 75,1%. Η πτώση στις αφίξεις εξωτερικού έφτασε το 78,5%. Τη μεγαλύτερη επιβατική πτώση εμφανίζει το αεροδρόμιο της Σκιάθου (-85,2%) απ’ όπου διακινήθηκαν τον Ιούλιο μόλις 16.700 άτομα από 113.300 πέρυσι τον ίδιο μήνα. Η πτώση στα αεροδρόμια Κεφαλονιάς, Χανίων, Ρόδου, Κω, Κέρκυρας, Ζακύνθου, Μυκόνου και Σαντορίνης ήταν στα ίδια επίπεδα. Στο επτάμηνο δε, το σύνολο της επιβατικής κίνησης στα αεροδρόμια που διαχειρίζεται η Fraport μειώθηκε κατά 81%, σε περίπου 3 εκατομμύρια από 16,2 εκατομμύρια το διάστημα Ιανουαρίου-Ιουλίου του 2019.

Ερωτηματικό για το 2021

Οι μεγάλοι παίκτες του τουρισμού παγκοσμίως έχουν μεταθέσει τον μεγάλο όγκο κρατήσεων για το 2021 ελπίζοντας σε ταχεία ανάκαμψη, αλλά αυτή η αισιοδοξία δεν υπάρχει μεταξύ των Ελλήνων  ξενοδόχων. Κι αυτό διότι κανένας επιστήμονας δεν προβλέπει ότι το 2021 ο covid-19 θα έχει εξαφανιστεί. Ούτε ότι τα εμβόλια θα είναι τόσο αποτελεσματικά. Κανείς αυτήν τη στιγμή δεν μπορεί να προδιαγράψει τις συνθήκες που θα επικρατούν την επόμενη χρονιά, διεθνώς, στην Ελλάδα και στις ανταγωνιστικές χώρες. Σχεδιασμός δεν μπορεί να γίνει, ούτε σε επίπεδο τιμών.

Το μόνο σίγουρο είναι πως οι επιπτώσεις από την πανδημία θα είναι τεράστιες και μακροπρόθεσμες, τόσο για τις επιχειρήσεις, όσο και για την απασχόληση. Ήδη ζητείται περαιτέρω στήριξη σε επίπεδο χρηματοδότησης, φορολογικό και εργασιακό, με ολόκληρη την ταξιδιωτική αλυσίδα να βρίσκεται στο κόκκινο: ξενοδοχεία, ταξιδιωτικά γραφεία, μεταφορές, εστίαση.

Το φαινόμενο του ντόμινο

Όπως γίνεται αντιληπτό, με τέτοια πτώση στα έσοδα από τον τουρισμό, τουλάχιστον 700.000 εργαζόμενοι στον τουρισμό φλερτάρουν με τη ζώνη του λυκόφωτος.  Και δεν είναι μόνο αυτοί. Συνολικά η πτώση στα τουριστικά έσοδα προκάλεσε το φαινόμενο του ντόμινο και συνολικά στο εμπόριο.

Σύμφωνα με εκπροσώπους από την Ελληνική Ένωση Επιχειρήσεων Οργανωμένης Εστίασης (ΕΠΟΕΣ), 1 στα 4 καταστήματα εστίασης δεν λειτούργησαν φέτος, ενώ η κατακόρυφη πτώση της ζήτησης έχει δημιουργήσει ήδη ζητήματα επιβίωσης για αρκετά καταστήματα. Και δεν είναι μόνο αυτό. Την ίδια στιγμή, από την 1η Σεπτεμβρίου, αν δεν αλλάξει κάτι, οι μισθώσεις επιστρέφουν στην προ covid εποχή. Στις 31 Αυγούστου εκπνέει η δυνατότητα που δόθηκε, μέσω υπουργικής απόφασης, στις πληττόμενες επιχειρήσεις να πετύχουν μείωση του ενοικίου τους κατά 40%.