Ένας Κλούνι δεν φέρνει την άνοιξη

Πάλι καλά που βρέθηκε ο Τζορτζ Κλούνι να μιλήσει δημοσίως για την επιστροφή στην Ελλάδα των γλυπτών τού Παρθενώνα (και όχι μαρμάρων, όπως πολύ κακώς τα αποκαλούμε και οι Έλληνες) από το Βρετανικό Μουσείο, για να θυμηθούμε και στη χώρα μας πως αυτό το αίτημα παραμένει ακόμα αδικαίωτο. Ενδεικτικό, άλλωστε, της εθνικής μας αδιαφορίας είναι και το ότι η τελευταία φορά που ελληνική κυβέρνηση έβαλε στο τραπέζι μια διαπραγματευτική πρόταση ήταν το μακρινό 2001, όταν ο Ευάγγελος Βενιζέλος ήταν υπουργός Πολιτισμού της κυβέρνησης Σημίτη.

Του Γιάννη Συμεωνίδη

Σημειώνεται, πάντως, πως ύστερα από πρόσφατο αίτημα του νυν υπουργού Πολιτισμού, Πάνου Παναγιωτόπουλου, η UNESCO ενημέρωσε τη βρετανική κυβέρνηση πως είναι έτοιμη να διαμεσολαβήσει ώστε να δοθεί μια δίκαιη λύση. Ο ίδιος, εξάλλου, έσπευσε να ευχαριστήσει με επιστολή του τον Τζορτζ Κλούνι και να τον προσκαλέσει στη χώρα μας.

Από τότε, μολονότι μεσολάβησε το 2009 η έναρξη λειτουργίας τού Νέου Μουσείου της Ακρόπολης, δεν έχουν ταραχτεί τα λιμνάζοντα ύδατα από κάποια επίσημη ελληνική πρωτοβουλία. Μπορεί στην Ελλάδα το ενδιαφέρον και της κοινής γνώμης να έχει ατονήσει, στη Βρετανία ωστόσο το θέμα απασχολεί συχνότερα την επικαιρότητα χάρη και στη δράση της Βρετανικής Επιτροπής για την Αποκατάσταση των Γλυπτών τού Παρθενώνα («British Committee for the Reunification of the Parthenon Marbles»-BCRPM), ΜΚΟ που δημιουργήθηκε το 1983 κι από τότε δεν έχει σταματήσει να προωθεί τον σκοπό από τον οποίο έχει πάρει και το όνομά της. Ιδρυτής της ήταν ο αρχιτέκτονας Τζέιμς Κιούμπιτ, ο οποίος είχε ενθουσιαστεί από το πάθος με το οποίο διεκδικούσαν την επιστροφή των γλυπτών η Μελίνα Μερκούρη και ο Ζιλ Ντασέν.

Σήμερα το BCRPM (www.parthenonuk.com) εξακολουθεί να λειτουργεί ως συμβουλευτική επιτροπή προώθησης του αιτήματος, πιστεύοντας ότι είναι προς το συμφέρον και του Βρετανικού Μουσείου να συναινέσει σε αυτό, ακολουθώντας και το κοινό αίσθημα. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε δημοσκόπηση για το θέμα (Σεπτέμβριος 2008), πριν ανοίξει τις πύλες του το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, 7 στους 10 υποστήριζαν την επιστροφή. Αξίζει να σημειωθεί πως η υποστήριξη είναι ισχυρή ανάμεσα και στους ειδικούς, όπως προκύπτει από πιο πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε στο «Museums Journal», με βάση την οποία 8 στους 10 τάχθηκαν υπέρ της επανένωσης. Το BCRPM δέχεται, μάλιστα, σε καθημερινή βάση πολλά αιτήματα ενημέρωσης από δημοσιογράφους, σπουδαστές και απλούς πολίτες.

«Το Βρετανικό Μουσείο δεν δικαιούται να ξαναγράψει την παγκόσμια ιστορία»

Η εκπρόσωπος του BCRPM, Μάρλεν Γκόντγουιν, κατάγεται και από το Νταρφούρ, για την ανθρωπιστική κρίση στο οποίο έχει ενδιαφερθεί έμπρακτα ο Κλούνι. Γι’ αυτό και δεν εξεπλάγη, όπως αναφέρει σε συνομιλία της με την «Α», από τη θετική στάση του χολιγουντιανού αστέρα και στο ζήτημα των γλυπτών. Άλλωστε, συμπληρώνει, οι περισσότερες διασημότητες όπως οι ηθοποιοί Σον Κόνερι Στίβεν Φράι, Τζούντι Ντεντς και Βανέσα Ρεντγκρέιβ διάκεινται θετικά στο αίτημα περί επιστροφής. «Από το Βρετανικό Μουσείο σχολίασαν ότι ο κ. Κλούνι δεν ήξερε γιατί μιλούσε, για την ιστορία τού Λόρδου Έλγιν και το νόμιμο δικαίωμα που έχει το Μουσείο πάνω στα γλυπτά. Μας λένε πως είναι προς όφελος του κοινού να παραμείνουν τα γλυπτά στη συλλογή τού Μουσείου. Κι εγώ είμαι Βρετανίδα φορολογούμενη, αλλά δεν βλέπω κάποιο όφελος ούτε ζητήθηκε ποτέ η γνώμη μου. Το Βρετανικό Μουσείο υποστηρίζει πως τα γλυπτά αποτελούν κομμάτι τής παγκόσμιας ιστορίας που διηγείται σε συνδυασμό με τα άλλα εκθέματά του. Μας λέει, δηλαδή, πως έχει το δικαίωμα να ξαναγράψει την ιστορία για μας. Αυτό είναι αποκρουστικό», υπογραμμίζει η κα Γκόντγουιν χωρίς να στρογγυλεύει τα λόγια της.

Διαπραγμάτευση σε τρία επίπεδα

To BCRPM προτείνει την ταυτόχρονη διαπραγμάτευση σε τρία επίπεδα: σε επίπεδο Νέου Μουσείου της Ακρόπολης και Βρετανικού Μουσείου, των υπουργών Πολιτισμού Ελλάδας και Μεγάλης Βρετανίας, καθώς και σε πρωθυπουργικό επίπεδο. Βασική προϋπόθεση, ωστόσο, κατά την Επιτροπή είναι η ελληνική πλευρά να κατέλθει με μια γερά θεμελιωμένη πρόταση, η οποία θα μπορούσε να είναι μια κοινή επιμελητεία ή αυτή που είχε καταθέσει πριν από 13 χρόνια ο κ. Βενιζέλος: δηλαδή να παραμεριστεί το ζήτημα της ιδιοκτησίας και να επιλεγεί ο μακροχρόνιος δανεισμός των γλυπτών με αντάλλαγμα περιοδικές εκθέσεις άλλων αριστουργημάτων της ελληνικής αρχαιότητας.

«Το πρώτο πράγμα που θα ισχυριστούν από το Βρετανικό Μουσείο είναι πως θα δανείσουν τα γλυπτά μόνο αν δεχθεί η Ελλάδα ότι είναι ιδιοκτησία του. Γιατί, όμως, ανησυχούν για την ιδιοκτησία αν θεωρούν πως έχουν αποκτήσει τα γλυπτά νομίμως; Οι Βρετανοί πολίτες αγαπούν την Ελλάδα και θέλουν να υποστηρίξουν το αουτσάιντερ. Έχουμε γλυπτά που είναι χωρισμένα στα δύο. Η ανθρωπότητα θέλει να τα δει πάλι ενωμένα. Είναι τα μόνα έργα τέχνης στον κόσμο που είναι διαχωρισμένα με αυτόν τον τρόπο, χωρίς μάλιστα να συντρέχει κάποιος λόγος ανωτέρας βίας, όπως μια πολεμική σύρραξη», συμπληρώνει με νόημα η κα Γκόντγουιν.

Η λύση

Η κα Ελένη Κιούμπιτ είναι σήμερα γραμματέας επί τιμή του BCRPM, το οποίο ίδρυσε ο εκλιπών σύζυγός της Τζέιμς Κιούμπιτ. Μιλώντας στην «Α», επισημαίνει πως στους δύσκολους καιρούς που βιώνουμε είναι πολυτέλεια να παραμένει ανοιχτό το ζήτημα των γλυπτών τού Παρθενώνα, υπογραμμίζοντας πως το υπέροχο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης είναι το ιδανικό μέρος για να επανενωθούν.

«Είναι στο χέρι τού διευθυντή τού Βρετανικού Μουσείου, Νιλ Μακ Γκρέγκορ, να λύσει το πρόβλημα και να διορθώσει ένα πολύ μεγάλο λάθος. Τα γλυπτά τού Παρθενώνα είναι κομμάτια της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς, της ταυτότητας και της αξιοπρέπειας των Ελλήνων. Ο διαχωρισμός τους έχει ήδη προκαλέσει μεγάλη θλίψη κι οργή», υπογραμμίζει η κα Κιούμπιτ.