«Σύμφωνο γάμου» Τουρκίας-ΗΠΑ (τα… γαμοέξοδα στην Ελλάδα)

Αίσιο τέλος είχε το «παραμύθι» της επικύρωσης της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ έπειτα από την έγκριση που έδωσε μεσοβδόμαδα το τουρκικό κοινοβούλιο. Το αν θα ζήσουν αυτοί –ΗΠΑ, Σουηδία, Τουρκία– καλά, πρέπει να θεωρείται δεδομένο. Το αν θα ζήσουμε εμείς –η Ελλάδα– καλύτερα, ελέγχεται ως απολύτως ανακριβές…

Χρειάστηκε να περάσουν 20 μήνες από όταν η Σουηδία υπέβαλε επίσημο αίτημα να γίνει το 32^ο μέλος της Βορειοατλαντικής στρατιωτικής συμμαχίας, έχοντας κατά νου την ενίσχυση της εθνικής της ασφάλειας, υπό το βάρος και τους φόβους που γέννησε στους Σκανδιναβούς –συμπεριλαμβανομένης της Φινλανδίας– η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Ήταν, όμως, ταυτόχρονα και 20 μήνες αέναων παζαριών, καθώς ο συνήθης «πραματευτής» της Ευρασίας και χαϊδεμένο παιδί του ΝΑΤΟ, η Τουρκία, έπαιξε το χαρτί του βέτο αρνούμενη να πει το «ναι» στη σουηδική υποψηφιότητα ευελπιστώντας να αποκομίσει εθνικά και γεωπολιτικά οφέλη.

Το πόσο ακριβά «πούλησε» ο Ερντογάν στην Ουάσινγκτον το τουρκικό «ναι» στην εισδοχή της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ για την οποία «καιγόταν» ο Λευκός Οίκος είναι αυταπόδεικτο: ακριβώς 24 ώρες μετά από τα 287 «υπέρ» και τα μόλις 55 «κατά» των Τούρκων βουλευτών, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, έστειλε επιστολή προς το αμερικανικό Κογκρέσο ζητώντας από το Σώμα να εγκρίνει την πώληση στην Τουρκία πολεμικών αεροσκαφών F-16 αλλά και 79 κιτ εκσυγχρονισμού των υφισταμένων τουρκικών μαχητικών του ίδιου τύπου, σε ένα εξοπλιστικό deal που φτάνει στα 20 δισ. δολάρια.

Μικρό το ρίσκο, πολλά τα κέρδη

Όσο κι αν στην Τουρκία υπάρχουν φωνές που θεωρούν πολιτικό ρίσκο την κίνηση του Ταγίπ Ερντογάν να πει το ανεπίστρεπτο «ναι» στην Σουηδία έχοντας πάρει απλώς μια… υποσχετική για τα F-16 (σ.σ. υπό το πρίσμα ότι άλλο πράγμα είναι η επιστολή Μπάιντεν και άλλο το τι θα αποφασίσει τελικά το Κογκρέσο), το πώς εξελίσσεται το «νταλαβέρι» δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί σημαντική νίκη της Τουρκίας.

Καταρχάς δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής ότι πριν φτάσουμε στα F-16, η Τουρκία είχε καταφέρει να βάλει στο σακούλι της τη δέσμευση της Στοκχόλμης ότι αφενός θα σκληρύνει τη στάση της απέναντι σε υποστηρικτές Κούρδων μαχητών και μελών του δικτύου Γκιουλέν, αφετέρου θα βάλει… πλάτη για την επανεκκίνηση της διαδικασίας εισόδου της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν είναι, επιπρόσθετα, μικρή νίκη για την Άγκυρα το αναμενόμενο «ξεπάγωμα» των τουρκο–αμερικανικών σχέσεων με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε επίπεδο συμμαχιών και γεωπολιτικών συσχετισμών.

Όσο, τέλος, για την ταμπακιέρα αυτού του 20μηνο παζαριού που δεν είναι άλλη από την προμήθεια των F-16, με την άρση του μπλόκου της στην εισδοχή της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ η Τουρκία θα επιτύχει εκτός συγκλονιστικού απροόπτου να επαναφέρει σε ένα ανεκτό επίπεδο την ανισορροπία στρατιωτικής δύναμης στον αέρα που έχει δημιουργήσει η προμήθεια από την Ελλάδα των 24 γαλλικών υπερσύγχρονων μαχητικών Rafale. Σημειωτέον ότι Τούρκοι αναλυτές εκτιμούν πως η χώρα τους χρειάζεται να αγοράσει περί τα 40 F-16 και να αναβαθμίσει άλλα 80 για να είναι «μάχιμη». Δεδομένου, λοιπόν, ότι μέχρι πριν από αμερικανο-τουρκικό deal οι γείτονες αδυνατούσαν να προμηθευτεί άλλου τύπου πολεμικά «φτερά», στην Άγκυρα έχουν κάθε λόγο να λένε ότι η αποστολή εξετελέσθη με απόλυτη επιτυχία.

Ελληνική ήττα;

Μπορεί, άραγε, να μεταφραστεί ως ελληνική αποτυχία η επιτυχία της Τουρκίας στο παζάρι της με τις ΗΠΑ; Επιχειρήματα υπάρχουν και για το «όχι» και για το «ναι». Οι οπαδοί της πρώτης εκδοχής ισχυρίζονται ότι επί της ουσίας η Άγκυρα δεν έχει να επιδείξει τίποτα περισσότερο από την επιστολή Μπάιντεν που προς ώρας δεν παράγει –όπως λέγεται– και κάποιο απτό αποτέλεσμα εναντίον της χώρας μας. Οι ίδιοι άνθρωποι λένε, επιπρόσθετα, ότι ακόμη και αν τελεσφορήσει το αμερικανικό-τουρκικό deal οι Τούρκοι θα κληθούν να δεσμευτούν ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις τους δεν θα προκαλούν τις αντίστοιχες ελληνικές στον χώρο του Αιγαίου, ζήτημα για το οποίο υπάρχει και σχετικό αποκαλυπτικό ρεπορτάζ της εφημερίδας New York Times.

Υπάρχει, τέλος, και η επίκληση του επιχειρήματος ότι οι συζητήσεις της Αθήνας με την Ουάσινγκτον για την προμήθεια των αεροσκαφών F-35 βρίσκονται σε πολύ προχωρημένο στάδιο, τέτοιο ώστε να απομένει κατά πληροφορίες μόνο η υπογραφή του Letter of Acceptance (σ.σ. εκτιμάται ότι θα σταλεί τη Δευτέρα στο ελληνικό ΥΠ.ΕΞ.) εκ μέρους της Ελλάδας για τη συμμετοχή της χώρας μας στο πρόγραμμα των F-35, από το οποίο έχει αποκλειστεί η Τουρκία λόγω των ρωσικών S-400 που συνεχίζει να έχει στο οπλοστάσιό της.

Έστω κι έτσι, πάντως, υπάρχουν κι εκείνοι που θεωρούν κερδισμένη την Τουρκία και χαμένη την ελληνική πλευρά, αποδελτιώνοντας τις εξελίξεις υπό το πρίσμα ότι όσο η χώρα μας υπηρετεί το δόγμα του «καλού παιδιού» και του «άνευ όρων πρόθυμου συμμάχου» δεν πρόκειται να καταγάγει ουσιαστικές διπλωματικές νίκες έναντι των προκλητικών γειτόνων της. Και δυστυχώς η προϊστορία –σύγχρονη και παλαιότερη– δεν τους διαψεύδει.

Για παράδειγμα ποια ακριβώς εξασφάλιση θα λάβει η Ελλάδα ότι τα αμερικανικής προέλευσης τουρκικά F-16 δεν θα χρησιμοποιηθούν εναντίον της; Θα θεωρηθούν πρόκληση μόνο οι υπερπτήσεις ή και οι παραβιάσεις του εναέριου χώρου στα 10 ν.μ. στον αέρα που οι Τούρκοι δεν αναγνωρίζουν; Και αν εντέλει η Άγκυρα κατά την προσφιλή της συνήθεια δεν τηρήσει τα συμπεφωνημένα, τι θα κάνει η αστερόεσσα;

Το πιθανότερο είναι ότι θα αρκεστεί σε δηλώσεις κατευνασμού και «τσουβαλιάσματος» του θύτη με το θύμα ζητώντας από ΟΛΕΣ(;) τις πλευρές να απέχουν από προκλητικές ενέργειες. Το έκαναν στα Ίμια που τις σημαίες τις είχε πάρει ο… αέρας, το έκαναν και κατά τη διάρκεια της πολύμηνης κρίσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων που είχε προηγηθεί της πρόσφατης εξομάλυνσης των σχέσεων των δύο χωρών.

Εκτός, δε, από το σύνηθες «άδειασμα» της Ελλάδας από τους υπερατλαντικούς συμμάχους της, δεν αποκλείεται να χρειαστεί η χώρα μας να… ξεπαραδιαστεί εκ νέου για να παραμείνουμε αξιόμαχοι απέναντι στα 120 εκσυγχρονισμένα F-16 που θα διαθέτει η Τουρκία.

Το θέμα είναι ως πότε η Ελλάδα θα είναι εκείνη που κατά τεκμήριο αποδέχεται να πληρώνει τα «γαμοέξοδα» κάθε φορά που οι ΗΠΑ και η Τουρκία αλλάζουν… στέφανα!