Αλλαγή πλεύσης και… υπομονή

Στο Μαξίμου περίμεναν με αγωνία την 8η Δεκεμβρίου, την ημέρα που είναι προγραμματισμένη η συνεδρίαση του Eurogroup και που, όπως λέγεται από κύκλους του Μαξίμου, θα σημάνει το τέλος του μνημονίου και την επίσημη μετάβαση στη μεταμνημονιακή περίοδο. Όμως, τα πράγματα δεν πάνε όπως είχαν σχεδιαστεί. Κι αυτό διότι οι διαρροές για λόγους επικοινωνίας, ότι η Ελλάδα θα σταματήσει νωρίτερα τη χρηματοδότηση μέσω δανείου από το ΔΝΤ, μάλλον δεν άρεσαν στις αγορές και τους οίκους αξιολόγησης.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Tα επιτόκια δανεισμού για τα 10ετή ελληνικά ομόλογα έφθασαν στα ύψη που ήταν στις αρχές του 2010, όταν η χώρα εισήλθε σε καθεστώς μνημονίου και κάνουν απαγορευτικά τα όποια σχέδια για έξοδο στις αγορές.

Οι εξελίξεις αυτές, όπως είναι λογικό, «πάγωσαν» το Μαξίμου από το αρνητικό κλίμα που έχει δημιουργηθεί στις αγορές, οι οποίες έστειλαν μήνυμα ότι θα είναι καλύτερα για την Ελλάδα να συνεχίσει να έχει οικονομική στήριξη από τους επίσημους δανειστές και να βρίσκεται υπό κάποιου είδους επιτήρηση. Παρά τις διακηρύξεις ακόμα και του ίδιου του πρωθυπουργού περί τέλους του μνημονίου, φυγής του ΔΝΤ από την Ελλάδα και για την οικονομική ανεξαρτησία που ανακτά η χώρα, η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική. Η ελληνική κυβέρνηση «κατάφερε» μια ακόμη φορά να «ερεθίσει» και να προκαλέσει τα αρνητικά αντανακλαστικά, τόσο των αγορών, όσο και των πιστωτών, ενώ επιβεβαιώνεται από κύκλους σε Βρυξέλλες, Βερολίνο, Ουάσινγκτον, ότι τα σχέδια του Αντώνη Σαμαρά και του Ευάγγελου Βενιζέλου και τα όσα έλεγαν για πλήρη απεμπλοκή από το μνημόνιο, μόνο ζημιά προκάλεσαν.

Η επιστροφή στο παρελθόν, έστω και με αυτό τον τρόπο, είναι ένα σαφές πλήγμα στην κυβέρνηση, η οποία, όπως επικρίνεται εκ των έσω, δεν έχει χαράξει ουσιαστική στρατηγική, σε μια χρονική στιγμή που η Ελλάδα φαίνεται ότι αποτελεί τον πιο αδύναμο κρίκο στην ευρωζώνη που έχει τα δικά της δομικά προβλήματα. Οπότε όπως επισημαίνουν οι αναλυτές το πιθανότερο είναι να γίνει αναπροσαρμογή των σχεδίων και «η Ελλάδα να μην περάσει βίαια στην μεταμνημονιακή περίοδο, αλλά με πιο σταθερά βήματα και με την αρωγή των εταίρων».

Λάθος λογαριασμούς;

Σε αυτό το κλίμα της αβεβαιότητας που επικρατεί, η ελληνική κυβέρνηση δέχεται ισχυρά κτυπήματα και φαίνεται ότι δεν είναι πιστευτό το αφήγημά της για τη μεταμνημονιακή εποχή. Και αυτό διότι αν και επιδιώκει ένα πλαίσιο που θα σηματοδοτεί αλλαγή σελίδας, η Ευρωζώνη και το ΔΝΤ επιμένουν ότι απαιτείται η παροχή ενός προληπτικού προγράμματος που θα παρέχει οικονομική βοήθεια εάν απαιτηθεί και που θα συνοδεύεται με όρους και προϋποθέσεις.

Και βέβαια οποιαδήποτε σύμβαση και εάν συναφθεί για την ομαλή χρηματοδότηση της χώρας, όπως πιέζουν οι δανειστές, μπορεί να εξορκίζεται από Σαμαρά και Βενιζέλο, εν τέλει όμως ίσως είναι προς το συμφέρον της χώρας εάν συνεχιστεί αυτό το αρνητικό ράλι με τα ελληνικά ομόλογα στις χρηματαγορές. Την ίδια ώρα στο Μαξίμου, προσπαθώντας να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους, κάνουν λόγο ότι οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων δεν αυξήθηκαν λόγω ενός «μαζικού ξεπουλήματος», αλλά έγιναν κινήσεις από ορισμένους επενδυτές. Είναι εμφανές όμως και διά γυμνού οφθαλμού ότι η ανησυχία είναι έκδηλη, διότι μπορεί ανά πάσα ώρα και στιγμή να καταρρεύσει σαν χάρτινος πύργος το αφήγημα της κυβέρνησης, αν και στο πρωθυπουργικό γραφείο παραδέχονται πως ο πολιτικός κίνδυνος είναι υπαρκτός στους επενδυτές και είναι ένας από τους παράγοντες που τους αποτρέπει να αγοράσουν ελληνικά ομόλογα.

Ο πρωθυπουργός επιδιώκει τη συμφωνία επί ενός σχήματος για τη μεταμνημονιακή εποχή, το οποίο από τη μια θα εξασφαλίζει τους επίσημους πιστωτές και από την άλλη θα είναι αρκετά ευέλικτο ώστε η κυβέρνηση να μπορεί να υποστηρίξει ότι η χώρα γύρισε σελίδα. Το επόμενο στάδιο όμως είναι η ολοκλήρωση της αξιολόγησης από την τρόικα που είναι, σύμφωνα με το ΔΝΤ και το Eurogroup, προαπαιτούμενο για μια συμφωνία για την επόμενη μέρα. Η ελληνική κυβέρνηση επιθυμεί να ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση με στόχο να αποδεσμευθούν οι δόσεις που εξαρτώνται από αυτή (πάνω από 7 δισ. ευρώ), ώστε να καλύψει τις χρηματοδοτικές της ανάγκες. Όμως η κυβέρνηση θέλει να εξαιρεθούν, για προφανείς πολιτικούς λόγους, από την τρέχουσα αξιολόγηση μερικά πολιτικώς δύσκολα θέματα, όπως το ασφαλιστικό και το εργασιακό, με τη δέσμευση ότι θα υλοποιηθούν αργότερα.

Οι δύο πολιτικοί αρχηγοί θέλουν η Ελλάδα να απεγκλωβιστεί από τα μνημόνια, κάτι το οποίο θα χαλάρωνε τον δημοσιονομικό έλεγχο από την τρόικα. Η επιλογή αυτή όμως δεν ενθουσιάζει τους εταίρους, που δεν επιθυμούν την πρόωρη έξοδο της Ελλάδας από το πρόγραμμα διάσωσης.

Επίθεση στον ΣΥΡΙΖΑ

Η απόφαση του Αντώνη Σαμαρά και των συνεργατών του για να καθησυχάσει τόσο τους εταίρους, όσο και τα κυβερνητικά στελέχη, είναι να φορτώσει αυτές τις άσχημες εξελίξεις στον Αλέξη Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ, καθιστώντας τους υπεύθυνους με το να προσπαθούν να αποσταθεροποιήσουν τη χώρα. «Αυτό το οποίο ζούμε είναι μια ασύμμετρη κατάσταση. Γίνεται μια διαρκής διαστροφή της πραγματικότητας. Την ώρα ακριβώς που έπρεπε η χώρα να είναι ήρεμη και να προχωρά προς την έξοδο από τα μνημόνια και την κρίση, την ώρα ακριβώς αυτή, επιλέγει η αντιπολίτευση μια επίθεση με όλα τα μέσα: Έχουμε ψεύδη, συκοφαντίες, προσωπικές επιθέσεις, τυμβωρυχίες στο απώτερο παρελθόν. Διαχέεται μια γλώσσα του μίσους, απειλές συνεχώς προς εταίρους και αγορές», είπε η κυβερνητική εκπρόσωπος Σοφία Βούλτεψη.

Παράλληλα, από το πρωθυπουργικό επιτελείο υπενθυμίζουν την ομιλία του Αλ. Τσίπρα και την αναφορά του: «Το λέω ξανά, για να το ακούσουν στις Βρυξέλες, το Βερολίνο ή την Ουάσινγκτον. Οποιαδήποτε απόφαση ή συμφωνία δεν θα έχει τη δική μας συναίνεση, δεν θα γίνει αποδεκτή από εμάς, δεν θα δεσμεύει τον ΣΥΡΙΖΑ». Αυτή ακριβώς η στάση του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ αναδεικνύεται από την κυβέρνηση ως ιδιαίτερα καταστροφική για τη χώρα και προβάλλεται το επιχείρημα ότι η αξιωματική αντιπολίτευση διέστρεψε τόσο πολύ την πραγματικότητα, που υποστήριζε πως η προσπάθεια της κυβέρνησης για έξοδο από την κρίση είναι αυτή που προκάλεσε την άνοδο των spreads.

Σύμφωνα, πάντως, με εκπροσώπους των θεσμικών πιστωτών, ένας από τους λόγους αντίδρασης των αγορών είναι και η επιδίωξη της κυβέρνησης να απεμπλακεί από το μνημόνιο, την ώρα που οι αγορές δείχνουν σαφώς ότι επιθυμούν να υπάρξει η παροχή ενός προληπτικού προγράμματος που θα παρέχει οικονομική βοήθεια εάν απαιτηθεί.

Να πειστούν οι αναποφάσιστοι

Παράλληλα, τα προβλήματα της οικονομίας δημιουργούν τάσεις ανησυχίας και ανασφάλειας στη μεγάλη πλειονότητα των πολιτών και αποδεικνύονται βάλτος μέσα στον οποίο παραμένει καθηλωμένη η δικομματική κυβέρνηση.

Όμως αυτά τα προβλήματα και εν γένει η πορεία της οικονομίας θεωρούνται με βάσει και τις μετρήσεις το πεδίο στο οποίο θα κριθεί η τελική έκβαση της επόμενης εκλογικής αναμέτρησης. Επίσης, πρόσθετη αδυναμία για τη Ν.Δ. είναι η κόπωση του εκλογικού σώματος από το γεγονός ότι εδώ και πέντε χρόνια δεν έχει αλλάξει η πολιτική που ακολουθείται.

Στο πρωθυπουργικό επιτελείο επιμένουν ότι, επειδή υπάρχει ακόμη ένας αρκετά μεγάλος αριθμός αναποφάσιστων, το κυβερνών κόμμα μπορεί να δομήσει μια στρατηγική ανάκαμψης, η οποία θα κριθεί όμως και αυτή αποκλειστικά στο μέτωπο της οικονομίας και της συνακόλουθης δυνατότητας που παρέχει να αντιμετωπισθούν τα καθημερινά προβλήματα των πολιτών.

Ως εκ τούτου, στο Μέγαρο Μαξίμου τονίζουν ότι όλα είναι ανοικτά και το επόμενο διάστημα των 120 ημερών θα καθορίσει τις πολιτικές συντεταγμένες και θα δείξει τον δρόμο για το ποια θα είναι η επόμενη κυβέρνηση.

Από εδώ και πέρα, ο πρωθυπουργός θα επιχειρήσει να καλύψει το χαμένο έδαφος και στο τραπέζι υπάρχει, λόγω των πολλών ενδοκυβερνητικών συγκρούσεων και της αποχώρησης του Δημήτρη Αβραμόπουλου από το υπουργείο Άμυνας για την Ε.Ε., και το όπλο του ανασχηματισμού, για τον οποίο υπάρχουν αλληλοσυγκρουόμενες εισηγήσεις.

Συστράτευση υπουργών και βουλευτών

Παρά τις αρνητικές ειδήσεις από τις χρηματαγορές, ο Αντώνης Σαμαράς είναι ικανοποιημένος από τη συζήτηση στη Βουλή για την ψήφο εμπιστοσύνης. Και αυτό διότι, όπως λένε οι συνεργάτες του, αναδείχθηκε αφενός μεν η έλλειψη προγράμματος από τον ΣΥΡΙΖΑ, αφετέρου δε έκλεισαν οριστικά τα σενάρια για πρόωρες εκλογές εντός του Νοεμβρίου.

Τώρα οι Σαμαράς και Βενιζέλος θα πρέπει να περιφρουρήσουν το κεκτημένο της κοινοβουλευτικής διαδικασίας, δηλαδή την εικόνα συστράτευσης της κυβέρνησης. Ενδεχόμενο νέο κύμα εσωστρέφειας, αμφισβητήσεων ή αποκλίσεων δεν αποκλείεται πολύ γρήγορα να επαναφέρει το κλίμα εκεί που ήταν πριν από την πρόταση για ψήφο εμπιστοσύνης. Πάντως, ειδικά η πλευρά Βενιζέλου, ο οποίος και είναι αποδέκτης ισχυρής αμφισβήτησης, δηλώνει ότι οποιοδήποτε νέο κρούσμα θα αντιμετωπιστεί δυναμικά, ακόμη και με «αποκεφαλισμούς» στελεχών. Η επίδειξη ομαδικού πνεύματος δεν αφορά μόνον στους βουλευτές αλλά και στους ίδιους τους υπουργούς, τινές εκ των οποίων έλαμψαν διά της… διαφοροποίησής τους το προηγούμενο διάστημα. Σε αυτό το κλίμα, ο Αντ. Σαμαράς δεν μοιάζει να έχει άλλο περιθώριο παρά να επιμείνει στην ταχεία ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης για την αξιολόγηση, με παράλληλη προώθηση των διαβουλεύσεων για έξοδο από το μνημόνιο και δημιουργία μίας γραμμής πίστωσης.

Εφόσον δρομολογηθεί το τέλος του μνημονίου, καθώς η όποια νέα συμφωνία ουδεμία σχέση θα έχει με την εποπτεία αποικιακού χαρακτήρα που βίωσε η Ελλάδα την τελευταία 4ετία, και παράλληλα πετύχει να ελεγχθούν οι γκάφες και να προβληθούν αρκούντως τα όποια καλά νέα, ο πρωθυπουργός θα παίξει όλα του τα χαρτιά για την έκπληξη στην προεδρική εκλογή του προσεχούς Φεβρουαρίου. Εκεί όπου, σύμφωνα με το αποτέλεσμα της Παρασκευής, η δικομματική θα πρέπει να ξεπεράσει εαυτόν προκειμένου να πετύχει το «180».

Πολλές θετικές ειδήσεις για την τσέπη των πολιτών στο επόμενο διάστημα

Η δικομματική κυβέρνηση μπορεί να έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης, όμως το κλίμα δεν έχει αλλάξει, ή πιο σωστά με βάση την αντίδραση των αγορών μάλλον θα λέγαμε ότι έχει επιδεινωθεί. Ήδη, από την κυβέρνηση προβάλλουν έντονα το επιχείρημα ότι άρχισε η σταδιακή αποχώρηση του ΔΝΤ από την Ελλάδα, αν και το μνημόνιο θα μετεξελιχθεί σε ένα προληπτικό πρόγραμμα στήριξης, που θα εστιάζει στην παροχή εγγυήσεων και όχι απαραίτητα στη χρηματοδότηση, ενώ από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ήδη στάλθηκε μήνυμα ότι εάν η ελληνική οικονομία δεν έχει καμιά κάλυψη από πρόγραμμα του ΔΝΤ θα είναι «πολύ δύσκολο» για την ΕΚΤ να συνεχίσει να τη στηρίζει.

Για τους  Σαμαρά – Βενιζέλο είναι ιδιαίτερα σημαντικό να φύγει το ΔΝΤ, καθώς στο νέο εθνικό αφήγημα που θα προβάλουν στην ελληνική κοινωνία είναι ότι η Ελλάδα φεύγει από το μνημόνιο και τα χρήματα που θα χρειάζεται θα τα αντλήσει από τις αγορές, η πρόσβαση στις οποίες παραμένει επισφαλής κατά το ΔΝΤ. Είναι σαφές ότι η κυβέρνηση έχει την ανάγκη θετικών ειδήσεων για να αλλάξει το κλίμα, και γι’ αυτό και ήδη έχει καταρτισθεί ένας κατάλογος κινήσεων που θα γίνουν στα πλαίσια της επιχείρησης αναστροφής του κλίματος. Ο πρωθυπουργός επιμένει ότι είναι αναστρέψιμη και οι κινήσεις που θα γίνουν μεταξύ άλλων είναι οι εξής:

# Προώθηση άμεσα των φοροαπαλλαγών και υλοποίησή τους.

# Ψήφιση στη Βουλή και άμεση εκτέλεση της ρύθμισης για τις 100 δόσεις για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές.

# Άμεση ψήφιση διάταξης για την κατάργηση της προσωποκράτησης για χρέη στο δημόσιο.

# Καταβολή των αναδρομικών σε ένστολους και δικαστικούς με παράλληλη τήρηση των δικαστικών αποφάσεων (κατά 50% των πρώτων). Άμεση μισθολογική αποκατάσταση των ένστολων.

# Άμεση εκκίνηση έστω και πιλοτικά του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος.

# Μόλις ολοκληρωθούν τα stress tests και η αξιολόγηση της τρόικας, ο πρωθυπουργός θα ενημερώσει την επικεφαλής του ΔΝΤ ότι η Αθήνα επιθυμεί τη διακοπή του προγράμματος του Ταμείου και δεν θέλει να λάβει τα υπόλοιπα χρήματα.

# Ακόμη, θα αναληφθούν και άλλες πρωτοβουλίες, για να πεισθεί η ελληνική κοινωνία ότι κάτι αλλάζει, ενώ θα υπάρξει «τσουνάμι» από παρεμβάσεις κυβερνητικών παραγόντων με επιχειρήματα περί του τέλους του μνημονίου και της αποχώρησης του ΔΝΤ.