Απρόσβλητη από τον κορωνοϊό η Αφή της Ολυμπιακής Φλόγας

Αν και οι Ολυμπιακοί Αγώνες που έχουν σηματοδοτηθεί για το καλοκαίρι του 2020 στο Τόκιο βαίνουν προς αναβολή, λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, η Ολυμπιακή Φλόγα άναψε την Πέμπτη στην Αρχαία Ολυμπία, δίνοντας το φως της ελπίδας σε όλο τον κόσμο. Με ελάχιστο κόσμο και χωρίς τους πάμπολλους επίσημους που άλλες φορές κατέκλυζαν τον ιερό χώρο απ’ όλο τον κόσμο, η υπέρλαμπρη τελετή υλοποιήθηκε και η Ολυμπιακή Φλόγα ξεκίνησε το καθιερωμένο ταξίδι της.

Τις ρίζες της Ολυμπιακής Φλόγας θα τις βρούμε στην αρχαιότητα, και συγκεκριμένα στις αρχές του 7ου π.Χ. αιώνα. Τότε που οι πόλεις λειτουργούσαν ως πόλεις-κράτη και θεωρήθηκε απαραίτητος ο θεσμός των Ολυμπιακών Αγώνων για την επίτευξη της ειρήνης μεταξύ τους.

Η Ολυμπιακή Φλόγα θεωρείται σύμβολο του ανθρώπου και της εφευρετικότητας. Είναι το φως του πνεύματος, της γνώσης και της ζωής. Ήταν ο Προμηθέας που έκλεψε τη φωτιά από τον Δία, για να τη μεταδώσει στους ανθρώπους, καθώς η φωτιά συμβόλιζε τη γνώση, την ίδια τη ζωή και την ελευθερία. Τότε, στην Αρχαία Ολυμπία, υπήρχε στο Πρυτανείο πάντα αναμμένος ένας βωμός αφιερωμένος στην Εστία με την Ιερή Φλόγα που είχε αναφθεί από τις ακτίνες του ήλιου με τη βοήθεια ενός κοίλου κατόπτρου. Δεν υπήρχε το ταξίδι της Φλόγας από πόλη σε πόλη-κράτος, όπως γίνεται σήμερα. Απλώς η Αφή γινόταν από τον ιερέα και ο αθλητής που παρελάμβανε τη δάδα, την παρέδιδε στον επόμενο για να φτάσει στον βωμό άσβεστη, και παρέμενε εκεί σε όλη τη διάρκεια των Αγώνων.

Από το 776 π.Χ. και μετά οι Αγώνες έγιναν πιο σημαντικοί σε ολόκληρη την αρχαία Ελλάδα φτάνοντας στο απόγειό τους κατά τον 6ο και 5ο αι. π.Χ. Είχαν θρησκευτική σημασία, αφού γίνονταν προς τιμή του θεού Δία, του οποίου το τεράστιο άγαλμα στεκόταν στην Ολυμπία. Οι νικητές των αγώνων θαυμάζονταν και γίνονταν αθάνατοι μέσα από ποιήματα και αγάλματα. Το έπαθλο για τους νικητές ήταν ένα στεφάνι από κλαδί ελιάς.

Ωστόσο, σύμφωνα με τη μυθική παράδοση, οι Αγώνες είχαν ξεκινήσει πολύ νωρίτερα. Ο Παυσανίας μνημονεύει τους κατοίκους της Ήλιδας, οι οποίοι από τα πανάρχαια χρόνια είχαν κτίσει ναό προς τιμήν του Κρόνου. Όταν γεννήθηκε ο Δίας, οι Ιδαίοι Δάκτυλοι ήρθαν από την Κρήτη στην Ήλιδα και έκαναν αγώνα δρόμου για το βρέφος Δία. Ο μεγαλύτερος από αυτούς, ο Ηρακλής (όχι ο συνώνυμος ήρωας), έβαλε τους άλλους αδελφούς του, τον Παιωναίο, τον Επιμήδη, τον Ιάσιο και τον Ίδα να τρέξουν, και μετά τη λήξη των αγώνων ο Ιδαίος Ηρακλής στεφάνωσε τους νικητές με κλαδί άγριας ελιάς, ένα δέντρο που είχε φέρει από τη χώρα των Υπερβορείων. Η μυθική αυτή παράδοση ανάγεται στα τέλη της 2ης χιλιετίας π.Χ. Ο Ιδαίος Ηρακλής ήταν εκείνος που έδωσε το όνομα Ολύμπια στους Αγώνες αυτούς.

Σύμφωνα με έναν άλλο μύθο, στην τοποθεσία αυτή πάλεψε ο ίδιος ο Δίας με τον Κρόνο για την εξουσία της Γης, ενώ ένας τρίτος μύθος αναφέρει ότι μετά τη μάχη αυτή, διεξήχθησαν οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες προς τιμήν και εορτασμό της νίκης του Ολύμπιου Δία. Στους αγώνες αυτούς πήραν μέρος οι Ολύμπιοι θεοί, και μάλιστα ο Απόλλων νίκησε τον Ερμή και τον Άρη στο τρέξιμο και την πυγμαχία αντίστοιχα. Αυτά σύμφωνα με τον Παυσανία.

Το 393 μ.Χ. ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Θεοδόσιος κατάργησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες, κλείνοντας έτσι τη λαμπρή αυτή τελετή μιας ολόκληρης χιλιετίας, και η Ιερή Ολυμπιακή Φλόγα βυθίστηκε στο σκοτάδι για αρκετούς αιώνες.

Το ενδιαφέρον για τους Ολυμπιακούς αναβίωσε όταν ανακαλύφθηκαν τα ερείπια της αρχαίας Ολυμπίας από Γερμανούς αρχαιολόγους στα μέσα του 19ου αιώνα.

Από το 1896 οι Ολυμπιακοί Αγώνες τελούνται κάθε τέσσερα χρόνια, με εξαίρεση τις χρονιές κατά τη διάρκεια των Παγκόσμιων πολέμων.

Ωστόσο, η Ολυμπιακή φλόγα πρωτοεισήχθη το 1928 στο Άμστερνταμ. Δεν έγινε όμως μεταφορά της από την Αρχαία Ολυμπία. Απλώς η φλόγα άναψε επιτόπου.

Η Αφή της Ολυμπιακής Φλόγας στην Αρχαία Ολυμπία για πρώτη φορά έγινε το 1936, για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου με τη βοήθεια κοίλου κατόπτρου. Σύμφωνα με το τελετουργικό, την Αφή την κάνει η πρωθιέρεια στον χώρο του ναού της Ήρας (Ηραίον), που βρίσκεται απέναντι από τον ναό του Δία, στον αρχαιολογικό χώρο της Ολυμπίας. Εκεί η πρωθιέρεια ζητά τη βοήθεια του θεού του ήλιου, Απόλλωνα, ώστε να ανάψει η δάδα, απαγγέλλοντας την επίκληση:

«Ιερά σιωπή

Να ηχήσει όλος ο αιθέρας, η γη, η θάλασσα και οι πνοές των ανέμων.

Όρη και Τέμπη σιγήστε.

Ήχοι και φωνές πουλιών παύσατε.

Γιατί μέλλει να μας συντροφεύσει ο Φοίβος, ο Φωσφόρος Βασιλεύς.

Απόλλωνα Θεέ του ήλιου

και της ιδέας του φωτός,

στείλε τις ακτίνες σου και άναψε της ιερή δάδα

για τη φιλόξενη πόλη

του (το όνομα της πόλης)

Και συ, ω Δία, χάρισε

ειρήνη σ’ όλους τους

λαούς της Γης και

στεφάνωσε τους νικητές

του Ιερού Αγώνα.

Τήνελλα ω Καλλίνικε

Τήνελλα!!!»

Η προχθεσινή τελετή της Αφής της Ολυμπιακής Φλόγας πραγματοποιήθηκε παρουσία του ΠτΔ, Προκόπη Παυλόπουλου, του προέδρου της ΔΟΕ, Τόμας Μπαχ, εκπροσώπων των διοργανωτών του Τόκιο 2020 και μελών της κυβέρνησης, αλλά χωρίς θεατές, για πρώτη φορά μετά το 1984 (Λος Άντζελες).

Η φλόγα άναψε με φυσικό τρόπο, μέσω του κοίλου κατόπτρου, στα χέρια της πρωθιέρειας Ξανθής Γεωργίου. Πρώτη λαμπαδηδρόμος ήταν η Άννα Κορακάκη, η οποία στο μνημείο Πιερ Ντε Κουμπερντέν παρέδωσε τη δάδα στη χρυσή Ολυμπιονίκη στον Μαραθώνιο το 2004 στην Αθήνα, Μιζούκι Νογκούτσι.

Στη συνέχεια, ως τρίτος λαμπαδηδρόμος έτρεξε ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτης Σχοινάς, και τέταρτη η Επίτροπος, Μαρία Γκάμπριελ.

Και το ταξίδι της Ιερής Φλόγας συνεχίζεται…