Εφ’ όπλου λόγχη για τις νέες Lehman Brothers

Το χάρτινο φυλλαράκι στα επιτραπέζια ημερολόγια του 2008 ήταν γυρισμένο στην 15η ημέρα του Σεπτέμβρη όταν η Lehman Brothers, η τέταρτη μεγαλύτερη επενδυτική τράπεζα στις ΗΠΑ κατέβαζε ρολά έπειτα από 158 χρόνια λειτουργίας κατακτώντας το ρεκόρ της μεγαλύτερης πτώχευσης στην αμερικανική ιστορία και ανάβοντας το φυτίλι –όπως θεωρούν πολλοί– για την παγκόσμια οικονομική κρίση που εξερράγη λίγο καιρό αργότερα.

Το τελευταίο πράγμα που θα ήθελε σήμερα η παγκόσμια οικονομία είναι να της συμβεί κάτι παρόμοιο, όταν από τα τέλη του 2019 επικρατεί μία εύθραυστη κανονικότητα και μια μεγάλη αβεβαιότητα εξαιτίας των διαδοχικών κρίσεων του κορωνοϊού, της ενέργειας και των πληθωριστικών πιέσεων. Κι όμως το κακό που ξορκίζαμε ήρθε ως déjà vu της Lehman Brothers, με την κατάρρευση τριών τραπεζών, της ισχυρής μέχρι πρότινος Silicon Valley Bank, τριών μικρότερων, της First Republic, της Signature Bank και της Silvergate Bank, αλλά και το παρ’ ολίγον ναυάγιο τους ελβετικού κολοσσού της Credit Suisse.

Ενδεικτικό της αντάρας που κυριάρχησε στο άκουσμα αυτών των ειδήσεων το περασμένο Σαββατοκύριακο και μεσοβδόμαδα ήταν οι κλυδωνισμοί που υπέστησαν τα διεθνή χρηματιστήρια (και το συμπαρασυρόμενο ελληνικό) και κυρίως οι πολύ χαμηλές πτήσεις που έκαναν οι αποτιμήσεις των μετοχών του τραπεζικού κλάδου. Είναι ενδεικτικό ότι μέσα σε 48 ώρες οι διεθνείς χρηματοοικονομικές μετοχές έχασαν 465 δισεκατομμύρια δολάρια σε χρηματιστηριακή αξία καθώς οι επενδυτές μείωσαν την έκθεσή τους σε τράπεζες.

Όσο περνούν οι μέρες υπάρχουν αναλύσεις για όλα τα γούστα, από τις πλέον απαισιόδοξες έως τις περισσότερο καθησυχαστικές. Σύμφωνα με τις τελευταίες μπορεί να υπάρχουν κάποιες ομοιότητες με τους σημερινού bank run με τα προεόρτια του 2008 που οδήγησαν στο κατέβασμα των ρολών της Lehman Brothers και στο τσουνάμι που ακολούθησε, ωστόσο οι παροικούντες την παγκόσμια τραπεζική Ιερουσαλήμ εξηγούν ότι η Credit Suisse και η First Republic στηρίχτηκαν κεφαλαιακά, η δε Silicon Valley Bank είναι πολύ μικρότερο «μαγαζί» από ό,τι ήταν η Lehman, με ξεχωριστό μοντέλο τραπεζικής  λειτουργίας και συγκεκριμένη πελατεία (σ.σ. εταιρείες start up), που η κατάρρευσή της δύσκολα θα αποτελέσει τη συστημική ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια του παγκόσμιου πιστωτικού συστήματος. Μάλιστα η εκτίμηση κάποιων εξ αυτών των ειδικών είναι ότι η έντονη αναστάτωση των πρώτων ημερών δεν προέρχεται από το αντικειμενικό μέγεθος της ζημίας αλλά από την υπερευαισθησία που σε βαθμό υπερβολής έδειξαν οι αγορές.

Δεν θα έβλαπτε, πάντως, να κρατάμε μικρό καλάθι και να μην προτρέξουμε να χαρακτηρίσουμε μισοάδειο ή μισογεμάτο το ποτήρι με τις συνέπειες της κατάρρευσης των τραπεζών σε ΗΠΑ και Ελβετία. Το είπε, μεταξύ άλλων, και ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών, ο Χρήστος Σταϊκούρας, ότι μπροστά σε τέτοιες εξελίξεις δεν χωράει εφησυχασμός έστω κι αν το ελληνικό τραπεζικό σύστημα είναι σήμερα σε καλύτερη θέση από αυτήν που βρισκόταν στις περιόδους των μεγάλων κρίσεων.

Και δεν πρόκειται για λόγια της… παρηγοριάς καθώς το εγχώριο τραπεζικό σύστημα έχει υψηλή κεφαλαιοποίηση, η ισχύς της καταθετικής βάσης του έχει επανακτηθεί από τις εποχές των capital controls, ενώ και το χαρτοφυλάκιο των εγχώριων ιδρυμάτων έχει εξυγιανθεί σε μεγάλο βαθμό. Τελευταίο αλλά όχι έλασσον, η εποπτεία της κεντρικής τράπεζας της Ελλάδας και της ΕΚΤ αποτελεί εχέγγυο ότι όλα τρέχουν «by the book» και δίχως τον κίνδυνο δυσάρεστων εκπλήξεων.

Καλύτερα όμως το εφ όπλου λόγχη από το «πέρα βρέχει». Διότι η οικονομία είναι ένα ευμετάβλητο μέγεθος που είναι αλλεργικό στην διατάραξη της «πίστης» που (θα έπρεπε να) διέπει το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Και δυστυχώς οι περιπτώσεις της Credit Suisse και της Silicon Valley Bank δείχνουν ότι αυτή η «πίστη» αποδείχτηκε… άπιστη.