Η τουρκική επιδημία της γυναικοκτονίας

Την ώρα που τα λαϊκά στρώματα στην Τουρκία βγήκαν έστω και δειλά-δειλά στους δρόμους χτυπώντας άδειες κατσαρόλες επειδή στενάζουν από την οικονομική κρίση, ο γυναικείος πληθυσμός της χώρας μοιάζει να στενάζει από έναν υφέρποντα φόβο για το ενδεχόμενο ξεσπάσματος έμφυλης βίας.

Επιμέλεια: Νίκος Τσαγκατάκης

Η μαύρη στατιστική τέτοιων περιστατικών στη γειτονική χώρα κάνουν ακόμη πιο επίκαιρη την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών που γιορτάστηκε την περασμένη Πέμπτη. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με την οργάνωση «We Will Stop Feminicide» («Θα σταματήσουμε τις γυναικοκτονίες»), στην Τουρκία διαπράττεται ένας φόνος γυναίκας κάθε 24 ώρες. Τελευταίο συμβάν ο βίαιος θάνατος της 28χρονης αρχιτέκτονα Μπασάκ Τσενγκίζ την οποία στις αρχές Νοεμβρίου δολοφόνησε ο Τσαν Γκοκτούγκ Μποζ με ένα σπαθί σαμουράι, ομολογώντας ότι εγκλημάτησε επειδή… βαριόταν.

Σύμφωνα με την οργάνωση «We Will Stop Feminicide», από τις αρχές του 2021 έχουν δολοφονηθεί στην Τουρκία 345 γυναίκες, ενώ το 2020 καταγράφηκαν 410 φόνοι γυναικών, με άνω των δέκα εξ αυτών να έχουν καταγραφεί στο αστυνομικό δελτίο συμβάντων ως περιστατικά αυτοκτονίας.

Ψηλαφίζοντας τις αιτίες που ρίχνουν νερό στον μύλο τέτοιων εγκληματών, η πλειοψηφία των εμπλεκομένων φορέων εστιάζει σε δύο παραμέτρους. Η μία είναι αυτή που περιγράφει η Αντίλ Ντογάν, μέλος της Ένωσης Αλληλεγγύης των Γυναικών του Εσένγιαλι (σ.σ. συνοικία στην Κωνσταντινούπολη), ισχυριζόμενη ότι έχει αλλάξει προς το χειρότερο η στάση των δυνάμεων ασφαλείας και των εισαγγελέων.

Μέχρι πρότινος, αναφέρει η Ντογάν, σε κάθε αστυνομικό τμήμα λειτουργούσαν δύο γραφεία αρμόδια να δέχονται τις γυναίκες θύματα βίας, ενώ η εντολή για τον περιορισμό των κινήσεων ενός δράστη μπορούσε να δοθεί μέσα σε 24 ώρες, όταν πλέον απαιτούνται τουλάχιστον δύο ημέρες για να κινηθεί η ίδια διαδικασία.

Το ακόμη χειρότερο για το μέλος της Ένωσης Αλληλεγγύης των Γυναικών του Εσένγιαλι είναι ότι οι γυναίκες που έχουν πέσει θύματα βίας είναι πλέον υποχρεωμένες να φέρουν ιατρική έκθεση που να πιστοποιεί τα τραύματά τους. Οι απειλές για τη σωματική ακεραιότητά τους δεν αρκούν στις τουρκικές αρχές.

Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολής και οι ύποπτοι θάνατοι

Ως δεύτερη παράμετρος που διευκολύνει τρόπον τινά τους δράστες να βιαιοπραγούν εναντίον γυναικών καταγράφεται η απόσυρση της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης.

Θυμίζεται ότι η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η οποία υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης το 2011 και τέθηκε σε ισχύ το 2014 και υπογράφηκε από την Ε.Ε. το 2017, είναι το πρώτο διεθνώς νομικά δεσμευτικό κείμενο του είδους του, δεδομένου ότι τα κράτη που την επικυρώνουν πρέπει να ακολουθούν ενδελεχή, δεσμευτικά κριτήρια για την πρόληψη της έμφυλης βίας, την προστασία των θυμάτων και την τιμωρία των αυτουργών.

Από αυτήν ακριβώς τη δέσμευση «απαγκιστρώθηκε» η Τουρκία την 1η Ιούλιου 2021, με το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ταγίπ Ερντογάν να υποστηρίζει ότι η Σύμβαση ενθαρρύνει την ομοφυλοφιλία και απειλεί την παραδοσιακή οικογένεια.

Σύμφωνα με την Μπερίν Σονμέζ, μέλος της Ένωσης Γυναικών για την Ισότητα, η εν λόγω απόφαση της κυβέρνησης Ερντογάν φαίνεται να «γέννησε» στους δυνητικούς δράστες ένα αίσθημα ατιμωρησίας.

«Ένας άνδρας που είχε φυλακιστεί ρώτησε τον δικηγόρο του, λίγο μετά την απόσυρση της Τουρκίας από τη Σύμβαση, αν θα αφεθεί ελεύθερος», σημειώνει χαρακτηριστικά η Σονμέζ. Η Τουρκάλα ακτιβίστρια συμπληρώνει ότι τα αστυνομικά τμήματα στη χώρα της διστάζουν να δεχθούν τις καταγγελίες των γυναικών, επισημαίνοντας ταυτόχρονα ότι μετά το πισωγύρισμα της Τουρκίας από τη Σύμβαση τον περασμένο Ιούλιο έχουν αυξηθεί οι «ύποπτοι» θάνατοι.

Όπου «ύποπτοι» σημαίνει ότι οι υποθέσεις γυναικών που βρέθηκαν νεκρές αρχειοθετήθηκαν δίχως να προηγηθεί έρευνα (σ.σ. όπως ορίζει η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολής) που θα πιστοποιούσε ποιος από τους θανάτους ήταν π.χ. αυτοκτονίες ή γυναικοκτονίες.