Καταρρέει το αφήγημα ελάφρυνσης του χρέους

Η διευθέτηση του χρέους ελπίζουν στο Μαξίμου ότι θα λειτουργήσει ως αντίβαρο στα αντιλαϊκά μέτρα που αναγκάζεται να λάβει στο πλαίσιο του 3ου «αριστερού» μνημονίου. Μάλιστα, από το βήμα του 2ου συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ ο Αλέξης Τσίπρας ανέβασε πολύ τον πήχη διαβεβαιώνοντας ότι η λύση για το χρέος θα έλθει πριν από τα Χριστούγεννα, αδιαφορώντας για τα ξεκάθαρα μηνύματα του Βόλφρανγκ Σόιμπλε, ότι η όποια λύση θα συζητηθεί μεταξύ του 2018-2019, δηλαδή μετά την ολοκλήρωση του τρέχοντος μνημονίου.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Και δεν είναι μόνο οι δηλώσεις του «σκληρού» Σόιμπλε που αποδομούν το επαναστατικό αφήγημα Τσίπρα περί ελάφρυνσης εδώ και τώρα του ελληνικού χρέους. Από πρόσφατες τοποθετήσεις των επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) έγινε σαφές πως στο τραπέζι των συζητήσεων θα βρεθούν μόνο τα λεγόμενα «βραχυπρόθεσμα» μέτρα, όπως ακριβώς ορίζει η απόφαση του Eurogroup του περασμένου Μαΐου. Δηλαδή, οι παρεμβάσεις που θα γίνουν από τώρα μέχρι το 2018 για τη διευκόλυνση αποπληρωμής του χρέους, αλλά όχι η αποσαφήνιση των μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων μέτρων, τα οποία, σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα του ESM και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), Κάλιν Άνεφ Γιάνσε, «δεν πρόκειται να συζητηθούν πριν από το τέλος του επόμενους έτους (2017)». Δηλαδή, μετά το κλείσιμο του εκλογικού κύκλου στη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ολλανδία και την Αυστρία.

Δεν κουβεντιάζεται…
Υπό προϋποθέσεις, η δρομολόγηση της συζήτησης για τα βραχυπρόθεσμα μέτρα που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν μέχρι τον επόμενο Μάρτιο –εφόσον ολοκληρωθεί εντός του Δεκεμβρίου η δεύτερη αξιολόγηση– είναι πολύ θετική εξέλιξη, δεδομένου ότι εξαλείφει τον κίνδυνο να βρεθεί η Ελλάδα αντιμέτωπη με δυσκολίες αποπληρωμής στα πρώτα χρόνια μετά τη λήξη του προγράμματος χρηματοδότησης. Ωστόσο στην κυβέρνηση γνωρίζουν πως το πλαίσιο των παρεμβάσεων είναι τόσο περιορισμένο, ώστε δεν προσφέρει ούτε τις επιθυμητές λύσεις για να μπορέσει η χώρα να βγει στις αγορές και να στηρίξει την εξυπηρέτηση των χρηματοδοτικών αναγκών της μετά το τρίτο μνημόνιο, ούτε φυσικά επιτρέπει να το εκμεταλλευτεί πολιτικά και να υποστηρίξει πως οι θυσίες έπιασαν τόπο και επί των ημερών της λύθηκε το πρόβλημα του χρέους.

Το μήνυμα των δανειστών είναι συγκεκριμένο και έρχεται σε πλήρη αντίθεση με όσα υποστηρίζει η κυβέρνηση ότι το χρέος είναι «βαρίδι» στο πόδι της Ελλάδας για να ανακάμψει. Λίγες μόνο ημέρες πριν από την επίσκεψη του Μπαράκ Ομπάμα στην Ελλάδα, οι δανειστές υποστηρίζουν ότι ουσιαστικό πρόβλημα εξυπηρέτησης χρέους δεν υπάρχει και ότι χρειάζονται μόνο επιμέρους διευθετήσεις, οι οποίες θα αποφασίζονται και θα υλοποιούνται σταδιακά και όσο η ελληνική οικονομία θα προσαρμόζεται μέσα από μεταρρυθμίσεις στα ευρωπαϊκά πρότυπα λειτουργίας. Σε αυτό το μήκος κύματος ήταν η επισήμανση του επικεφαλής του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ, ότι «η Ευρωζώνη δεν είναι διατεθειμένη να δώσει μεγαλύτερη έμφαση του χρέους απ’ όσο χρειάζεται το πλαίσιο της Ελλάδας».

Το βραχυπρόθεσμο πακέτο
Με βάση την απόφαση του Eurogroup της 24ης Μαΐου, η οποία από την κυβέρνηση παρουσιάστηκε ως τεράστια εθνική επιτυχία, το βραχυπρόθεσμο πακέτο διευκόλυνσης του χρέους αναμένεται ότι θα περιλαμβάνει:

# Εξομάλυνση του προφίλ αποπληρωμής των δανείων του EFSF, δηλαδή την επέκταση της μέσης σταθμικής διάρκειας του συνόλου των δανείων κατά μερικά χρόνια.
# Μείωση του κινδύνου επιτοκίου. Στο πλαίσιο αυτό, μπορεί να υπάρξει μια συμφωνία ανταλλαγής μέρους των δανείων του EFSF/ΕSM με νέα δάνεια μεγαλύτερης διάρκειας και χαμηλότερων επιτοκίων με σταθερό επιτόκιο κοντά στο 1,2%-1,5%.
# Κατάργηση του «πέναλτι» στα επιτόκια που θα πρέπει να πληρώσει το 2016 η Ελλάδα για αποπληρωμή των ομολόγων ύψους 11,3 δισ. ευρώ, τα οποία εξαγοράστηκαν το 2012 με λεφτά το δεύτερου μνημονίου.

Η «ομπρέλα» της ποσοτικής χαλάρωσης
Στην Αθήνα ελπίζουν ότι με η δρομολόγηση των βραχυπρόθεσμων μέτρων θα προσφέρει ένα πάτημα στον Μάριο Ντράγκι για να εγκρίνει την ένταξη των ελληνικών ομολόγων στην ποσοτική χαλάρωση. Η απόκτηση ελληνικών ομολόγων από την ΕΚΤ θα έχει ένα όφελος περίπου 4 έως 5 δισ. ευρώ για την Ελλάδα, αλλά το βασικό όφελός της θα είναι πως θα δημιουργήσει μια «ομπρέλα» προστασίας στον δρόμο της Ελλάδας προς τις αγορές, όπως είχε γίνει και το 2014.

Αν δεν συμβεί αυτό μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2017, όλοι ξέρουν ότι το 3ο μνημόνιο θα έχει καταρρεύσει πριν την ώρα του και θα έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για την προετοιμασία ενός 4ου μνημονίου χρηματοδότησης. Κάτι που σημαίνει την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, καθώς όλοι καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο Αλέξης Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αντέχουν να υπογράψουν νέο μνημόνιο.

Ελπίζουν στο ΔΝΤ που όμως ζητά 4ο Μνημόνιο!
Για να μην καταρρεύσει το αριστερό αφήγημα περί μείωσης του χρέους, στο Μαξίμου ποντάρουν κυρίως στο ΔΝΤ, καθώς το Ταμείο είναι άγνωστο εάν θεωρήσει τα παραπάνω μέτρα επαρκή, ώστε αφενός να διασφαλιστεί η συμμετοχή του στο ελληνικό πρόγραμμα μέχρι το 2018 και αφετέρου για να μπορέσει η ΕΚΤ να εκδώσει τη δική της θετική ανάλυση βιωσιμότητας. Η Ελλάδα και το ΔΝΤ έχουν ζητήσει να αποσαφηνιστούν από τώρα τα μεσοπρόθεσμα, αλλά κυρίως μια βαθιά επιμήκυνση και αλλαγή του προφίλ των επιτοκίων στα δάνεια του EFSF ύψους 130,9 δισ. ευρώ, που κατέχει το EFSF από το δεύτερο μνημόνιο.

Το τελευταίο διάστημα οι δανειστές έδειξαν να υποβαθμίζουν το ζήτημα χρηματοδοτικής συμμετοχής του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα και παράλληλα το ίδιο το Ταμείο να εμφανίζει τις μεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό και στο φορολογικό στην Ελλάδα περίπου ως ισοδύναμο μιας βαθιάς αναδιάρθρωσης χρέους. Επί της ουσίας το Ταμείο ζητά τη σύναψη 4ου μνημονίου, κάτι που πολλοί (π.χ. ο πρώην υπουργός Οικονομικών, Αλέκος Παπαδόπουλος) θεωρούν σίγουρο. Το ενδεχόμενο παραδέχθηκε και ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ, Τζέρι Ράις, ζητώντας την υιοθέτηση ενός ακόμη πιο φιλόδοξου προγράμματος μεταρρυθμίσεων, το οποίο το ΔΝΤ έχει ήδη συνδέσει με νέες παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό σύστημα και στο αφορολόγητο όριο.