Ο αυγουστιάτικος «Γολγοθάς» της συγκυβέρνησης

Ο φετινός Αύγουστος δεν μοιάζει σε τίποτα με όσα συνέβαιναν τα προηγούμενα χρόνια. Κάθε χρόνο τέτοια εποχή τα αστικά κέντρα άδειαζαν, με την αποχώρηση των αδειούχων, ενώ η θερινή ραστώνη κυριαρχούσε σε όλα τα επίπεδα.

 

Το «σωτήριον έτος» 2013 τα πάντα είναι διαφορετικά. Η κυβέρνηση έχει να αντιμετωπίσει ένα ανηφορικό δρόμο, ενώ οι πολίτες αδυνατούν –ένεκα κρίσης– να κάνουν διακοπές. Εξάλλου, με την ανεργία να έχει χτυπήσει όλα τα ελληνικά νοικοκυριά, ποιος έχει το μυαλό του στις διακοπές, όταν στην κυριολεξία δεν ξέρει τι του ξημερώνει.

Έτσι, η κυβέρνηση ενόψει της διαπραγμάτευσης του φθινοπώρου τρέχει να κλείσει τα ανοιχτά μέτωπα, ενώ παράλληλα κάθεται σε… αναμμένα κάρβουνα, προκειμένου να προωθηθούν οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, αλλά και να αντιμετωπιστεί η φοροδιαφυγή, η οποία εξακολουθεί να ζει και να βασιλεύει παρά τα δεκάδες μέτρα που έχουν λάβει οι κυβερνήσεις από τον Μάιο του 2010, όταν η χώρα εισήλθε σε καθεστώς Μνημονίου. Για την ακρίβεια, ο ίδιος ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, αλλά και τα υπουργεία Οικονομικών και Ανάπτυξης ανησυχούν για το ενδεχόμενο οι επιχειρήσεις να μη μετακυλήσουν τη μείωση του ΦΠΑ στις τελικές τιμές πώλησης, με το πρόσχημα των ήδη διαμορφωμένων χαμηλών τιμών στην αγορά λόγω της κρίσης.

Το δεύτερο μέτωπο βρίσκεται στο κυριακάτικο άνοιγμα της αγοράς. Η ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης δέχθηκε πολλές αλλαγές, ο νόμος ψηφίστηκε και τώρα αναμένουν να τεθεί σε ισχύ, ελπίζοντας πως έτσι θα λειτουργήσει καλύτερα η αγορά.

 

ΦΠΑ στην εστίαση

Σε ό,τι αφορά τα αποτελέσματα της μείωσης του συντελεστή του ΦΠΑ από το 23% στο 13%, ο πρωθυπουργός έχει διαμηνύσει σε όλους τους άμεσα εμπλεκόμενους ότι είναι στο χέρι των επαγγελματιών να διαψεύσουν την τρόικα, που ήταν γενικότερα αντίθετη με τη μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση. Μάλιστα, όπως επισημαίνουν συνεργάτες του πρωθυπουργού, καθημερινά ο Αντώνης Σαμαράς έχει επαφές με τον Γιάννη Στουρνάρα για το θέμα αυτό και γενικά υπάρχει η αγωνία για το τι θα συμβεί από την 1η Αυγούστου, όταν το ΦΠΑ θα υπολογίζεται στο 13% και όχι στο 23%. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην πρόσφατη συνάντηση με τον Βασίλη Κορκίδη, ο πρωθυπουργός επεσήμανε ότι «με νοιάζει να περάσετε τη μείωση του ΦΠΑ στις τιμές των προϊόντων. Έδωσα μάχη για να κερδίσω το αίτημα των εμπόρων και πρέπει κι εσείς με τη σειρά σας να κατεβάσετε τις τιμές. Όλοι μας έχουμε να κερδίσουμε από την επιτυχή εφαρμογή του μέτρου».

Για το θέμα του ΦΠΑ το υπουργείο Οικονομικών μελετά και το ενδεχόμενο χορήγησης κινήτρων: «Επίσης θα εξετάσουμε εάν υπάρχουν κίνητρα τα οποία πρέπει να δοθούν για να μπορέσει να “εμφανιστεί” αυτός ο τζίρος ο οποίος είναι αφανής και να αυξηθούν τα δηλωθέντα εισοδήματα των επιχειρήσεων».

Επιπλέον, το υπουργείο Ανάπτυξης σε συνεννόηση με τους φορείς της εστίασης και του τουρισμού αναμένεται να εφαρμόσουν το γαλλικό μοντέλο για την αποτελεσματικότητα της εφαρμογής του μέτρου. Πρόκειται για μία προσπάθεια που είχαν αναλάβει το 2009 η τότε κυβέρνηση Σαρκοζί με τους εκπροσώπους των ομοσπονδιών εστίασης και καφέ, όταν έπεσε ο ΦΠΑ στο 5,5% από 19,6%. Είχαν υπογράψει συμφωνία για μειώσεις τιμών κατά 11,8% σε πολλά είδη των μενού των επιχειρήσεων. Επιπλέον, στις επιχειρήσεις που έριχναν τις τιμές δίνονταν κι ένα αυτοκόλλητο σηματάκι, ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να διακρίνουν τα εστιατόρια και τα καφέ που πέρασαν τη διαφορά του ΦΠΑ.

Το ίδιο σύστημα θα εφαρμοστεί και στην ελληνική αγορά, με τις λεπτομέρειές του να εξειδικεύονται πριν από την 1η Αυγούστου.

 

Τα… κυριακάτικα

Έστω και εάν μέχρι την τελευταία ώρα υπήρξαν πολλές αλλαγές πάνω στις αλλαγές, το πολυθρύλητο νομοσχέδιο του υπουργείου Ανάπτυξης για τους «κανόνες ρύθμισης της αγοράς προϊόντων και παροχής υπηρεσιών» ψηφίστηκε, και τώρα μένει να δούμε εάν θα υπάρξει δικαίωση στην πράξη, ή τελικά θα εξακολουθήσει να υποφέρει η αγορά λόγω έλλειψης ρευστού.

Με τις βελτιώσεις δείχνουν ικανοποιημένοι και οι έμποροι και μικρομεσαίοι, οι οποίοι πάντως εξακολουθούν να υποστηρίζουν ότι το νέο μέτρο δεν θα είναι αποδοτικό.

Για να λέμε και του στραβού το δίκιο, μετά τις αλλαγές στην αγορά επικρατεί ικανοποίηση και γι’ αυτόν τον λόγο οι φορείς σταμάτησαν τις διαμαρτυρίες. Ο υπουργός Ανάπτυξης, Κωστής Χατζηδάκης, δήλωσε ότι αποδέχεται βουλευτική τροπολογία για την υπαγωγή των καταστημάτων franchise σε εκείνα που θα μπορούν να λειτουργούν τις Κυριακές. Είπε επίσης ότι οι αντιπεριφερειάρχες έχουν τρεις μήνες προθεσμία προκειμένου να διαβουλευθούν με όλους τους φορείς. Όπως ανέφερε, τα περιθώρια συνεννόησης θα πρέπει να εξαντληθούν διότι ο αυταρχισμός δεν πρόκειται να οδηγήσει πουθενά.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ομιλία του υφυπουργού Ανάπτυξης Θανάση Σκορδά και η επιχειρηματολογία του υπέρ του άρθρου 16 προκάλεσε τις αντιδράσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Επικρίσεις προκάλεσε ιδίως η αναφορά του Σκορδά στην αύξηση των πωλήσεων έξυπνων τηλεφωνικών συσκευών στην εποχή της κρίσης, ως αντεπιχείρημα σε όσους βουλευτές επεσήμαναν ότι το πρόβλημα δεν είναι αν οι καταναλωτές θα βρουν ανοιχτά τα καταστήματα της Κυριακές, αλλά ότι δεν έχουν χρήματα για αγορές. Η τροπολογία αναφέρει τα εξής:

«Με το άρθρο 16, 2(β) οι ιδιοκτήτες καταστημάτων οι οποίοι “ανήκουν υπό οποιαδήποτε νομική σχέση σε αλυσίδα καταστημάτων”, εξαιρούνται της δυνατότητας να έχουν τα καταστήματά τους ανοικτά τις Κυριακές. Επειδή στην ως άνω κατηγορία ανήκουν και μικροκαταστήματα με σύμβαση franchising με αποτέλεσμα να αποκτούν προφανές μειονέκτημα σε σχέση με άλλους καταστηματάρχες παρόμοιας δραστηριότητας, θεωρούμε ότι ειδικά οι συμβεβλημένοι σε σύμβαση franchising πρέπει να εξαιρεθούν και να έχουν τις ίδιες δυνατότητες με αυτούς».

 

Αγωνία για το «καυτό» φθινόπωρο

Η ένταση που υπάρχει σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο μπορεί να βαίνει αποκλιμακούμενη συνεπεία της παραδοσιακής θερινής ραστώνης, όμως τα δύσκολα για τον κυβερνητικό συνασπισμό παραμένουν παρά την ψήφιση του πολυνομοσχεδίου. Μπορεί οι καλοκαιρινοί ρυθμοί να χαλαρώσουν τις αντιστάσεις και τη διάθεση για επιθετική αντιπολίτευση, αλλά τα προβλήματα για τη Ν.Δ. του Αντ. Σαμαρά και το ΠΑΣΟΚ του Ευ. Βενιζέλου είναι μπροστά. Ακόμη και ο ίδιος ο πρωθυπουργός παραδέχθηκε στον Γερμανό υπουργό Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ότι δεν είμαστε ακόμη 100% ασφαλείς και πως εξακολουθούμε να βαδίζουμε σε τεντωμένο σχοινί.

Όλοι τώρα συνομολογούν ότι από Σεπτέμβρη έρχεται ο πραγματικός καύσωνας. Έρχεται ένα τρίμηνο-φωτιά μέχρι το τέλος του χρόνου, όπου θα πρέπει να πάνε στη Βουλή κι άλλα κρίσιμα νομοσχέδια, όπως το φορολογικό ή το χαράτσι στα ακίνητα. Αν για το Μέγαρο Μαξίμου το ορόσημο ήταν η ψήφιση του πολυνομοσχεδίου, η περίοδος μετά τις εκλογές στη Γερμανία στις 22 Σεπτεμβρίου είναι η πιο κρίσιμη, καθώς τότε θα γίνει επί της ουσίας η αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος από την τρόικα.

Ο ίδιος ο πρωθυπουργός είχε πει σε σύναξη βουλευτών της Ν.Δ. τον περασμένο Φεβρουάριο ότι η κυβέρνηση, αν φθάσει έως τα μέσα Ιουλίου, θα απογειωθεί τον Σεπτέμβριο. Το σίγουρο είναι ότι η δικομματική κυβέρνηση παραμένει προσγειωμένη στη σκληρή πραγματικότητα, καθώς αμέσως μετά τις γερμανικές εκλογές θα υπάρξει ο νέος γύρος στο θέμα της διαθεσιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων, ενώ ήδη εξαντλούνται οι διαθέσιμες δεξαμενές για οριζόντιες περικοπές.

Παράλληλα, η πίεση προς τους πολίτες λόγω των φόρων που πρέπει να πληρώσουν έως το τέλος του έτους θα είναι πολύ μεγάλη, ενώ από την πορεία των εσόδων θα επηρεαστεί άμεσα και η υλοποίηση του προϋπολογισμού που έχει ως στόχο το πρωτογενές πλεόνασμα.

Το πολυνομοσχέδιο, ανεξάρτητα από τις εντάσεις που καταγράφηκαν εντός του Κοινοβουλίου και τις προβλέψεις για εκρηκτικό κλίμα στην κοινωνία, πέρασε χωρίς ιδιαίτερες κοινωνικές αντιδράσεις και δεν πίεσαν την κυβέρνηση, που κατάφερε να πετύχει μια πολιτική νίκη. Κυριολεκτικά όμως από εδώ και πέρα θα υφίσταται μια ισορροπία τρόμου. Το τοπίο είναι ρευστό και για να προωθηθούν όλα όσα έχουν συμφωνηθεί με την τρόικα απαιτούνται και άλλες, πολύ μεγαλύτερες συγκρούσεις με τμήματα της κοινωνίας και συνδικάτα.

Ο πρωθυπουργός Αντ. Σαμαράς έχει δεσμευθεί ότι το πρόγραμμα θα εφαρμοστεί και εγγυήθηκε προσωπικά για την εφαρμογή των όσων έχουν συμφωνηθεί με την τρόικα. Αναγνωρίζει όμως και ο ίδιος ότι η ομαλή κυβερνητική πορεία εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την κατάσταση στην οικονομία και από το κατά πόσον αυτή θα επηρεάσει και τους κοινωνικούς και πολιτικούς συσχετισμούς.

 

Τα προαπαιτούμενα

Ήδη από την επομένη της ψήφισης του νομοσχεδίου, η κυβέρνηση «τρέχει» προκειμένου, μέχρι την επόμενη τηλεδιάσκεψη της Ευρωζώνης, να έχει εκπληρώσει το σύνολο των απαιτούμενων δράσεων που περιλαμβάνουν την έκδοση σειράς υπουργικών αποφάσεων για την κινητικότητα, την υγεία, μέχρι το κόστος της ενέργειας λόγω της αύξησης του τέλους ανανεώσιμων πηγών. Παράλληλα, θα πρέπει να εκδοθεί η Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου για το άνοιγμα αγοράς ενέργειας, δηλαδή τον τρόπο ιδιωτικοποίησης της ΔΕΗ. Η εξασφάλιση της δόσης θεωρείται δεδομένη από την κυβέρνηση, ωστόσο πολύ πιο δύσκολο θα είναι το έργο της κυβέρνησης τον προσεχή Οκτώβριο.

Κι αν το ζήτημα της αποπληρωμής των χρεών προς τις ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, ενόψει ιδιωτικοποίησης, μοιάζει σχετικά εύκολη υπόθεση, η αναζήτηση των επιπλέον 4.500 υπαλλήλων που αναζητούνται ώστε να επιτευχθεί ο στόχος των 12.500 σε κινητικότητα, η υιοθέτηση του νέου κώδικα για τους δικηγόρους αλλά και η υποβολή σχεδίου αναδιοργάνωσης των ΕΑΣ-ΕΛΒΟ-ΛΑΡΚΟ μυρίζουν… μπαρούτι.

Ειδικά, δε, υπό το πρίσμα της δέσμευσης που θα πρέπει να αναλάβει, την ίδια περίοδο, η κυβέρνηση για την επόμενη φάση της κινητικότητας, επιπλέον 12.500 υπάλληλοι, αλλά και της εξεύρεσης των απολύσεων που απαιτούνται προκειμένου να συμπληρωθούν οι 4.000 του 2013, καθώς μάλιστα είναι αμφίβολο αν θα προσμετρηθούν και όσοι τυχόν αποχωρήσουν από τις αμυντικές βιομηχανίες της χώρας, οι οποίες έχουν ήδη μπει στη λίστα των ιδιωτικοποιήσεων. Και είναι προφανές ότι η υλοποίηση του τεράστιου αυτού έργου προϋποθέτει αποφασιστικότητα και σχεδιασμό και όχι καταφυγή σε… ευφάνταστες λύσεις ανάγκης, όπως συνέβη με τη συμφωνία του Ιουνίου.