Όλα όσα έγιναν στην εκδήλωση για τον Κώστα Σημίτη
Ο χαιρετισμός του ίδιου Κώστα Σημίτη στην εκδήλωση ήταν μικρός και λιτός, όμως συνόψιζε την πορεία της ζωής του και τον τρόπο που πολιτεύθηκε
Δεν είναι πολύ συχνό φαινόμενο ένας πρώην πρωθυπουργός να τιμάται εν ζωή. Όμως, για όλους αυτούς που βρέθηκαν στο Ιδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα του Δικτύου της Αννας Διαμαντοπούλου, του Ιδρύματος Ζακ Ντελόρ και του περιοδικού «Μεταρρύθμιση», η πολιτική διαδρομή του Κώστα Σημίτη και η οκταετία του στο τιμόνι της χώρας υπήρξε τόσο καθοριστική για τον εκσυγχρονισμό της που άξιζε μια τέτοια στιγμή.
Οι αναφορές στην παρακαταθήκη του πρώην πρωθυπουργού, από την ένταξη της Ελλάδας στο ευρώ και την είσοδο της Κύπρου στην ΕΕ έως τα μεγάλα έργα υποδομών (μεταξύ αυτών το μετρό της Αθήνας, την γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου, το αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος»), την συνταγματική κατοχύρωση των ανεξάρτητων αρχών και την σύγκρουση για την κατάργηση του θρησκεύματος στις ταυτότητες ήταν πολλές καθ’ όλη την διάρκεια της εκδήλωσης -και όταν ο Σημίτης σηκώθηκε στο βήμα να μιλήσει, το χειροκρότημα ήταν σύσσωμο και παρατεταμένο.
Κανείς δεν είπε πως ο πρώην πρωθυπουργός δεν έκανε λάθη ή πως δεν βρέθηκε αντιμέτωπος με προβλήματα που δεν κατάφερε να βρει λύση -«θέλουμε μια γενναιόδωρη προσέγγιση της Ιστορίας», είπε η Αννα Διαμαντοπούλου, περιγράφοντας μια οκταετία την σημασία της οποίας κάποιοι «μαύρισαν» τα χρόνια της κρίσης και κάποιοι άλλοι «εξιδανίκευσαν».
Το μήνυμα
Ο χαιρετισμός του ίδιου Κώστα Σημίτη στην εκδήλωση ήταν μικρός και λιτός, όμως συνόψιζε την πορεία της ζωής του και τον τρόπο που πολιτεύθηκε: «Υπάρχουν δύο λέξεις κλειδιά: το σχέδιο και η συγκυρία. Δεν προχωράς χωρίς σχέδιο – χωρίς στόχο και πρόγραμμα υλοποίησης. Προχωράς με τις ευρύτερες δυνατές συναινέσεις, αλλά συχνά κόντρα στο ρεύμα. Είναι το τίμημα που πρέπει να καταβληθεί, για να είναι το όφελος που θα προκύψει πολύ μεγαλύτερο. Γι’ αυτό και πιστεύω, παρά τα εμπόδια, δεν πρέπει να διστάζουμε. Να έχουμε το θάρρος της γνώμης μας, το θάρρος να συνεισφέρουμε χωρίς δισταγμούς σε μια δημιουργική πρόοδο», ανέφερε στους παριστάμενους, που είχαν γεμίσει το μεγάλο αμφιθέατρο του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, ενώ υπήρχαν και πολλοί άλλοι, που παρακολουθούσαν στον εξωτερικό χώρο από γιγαντοοθόνες.
Οι ατάκες
Οσοι πήραν τον λόγο περιέγραψαν με τα δικά τους λόγια τον Κώστα Σημίτη. Η Αννα Διαμαντοπούλου ξεκίνησε μιλώντας για «τον πρόεδρο της καρδιάς μας», ο οποίος κέρδισε τον σεβασμό και την αναγνώριση φίλων και αντιπάλων: «Είναι ένας γενναίος, σπουδαίος, εξαιρετικά σεμνός άνθρωπος», σχολίασε η Διαμαντοπούλου στην εισαγωγική της ομιλία, σχολιάζοντας πως πρόκειται για έναν «επαναστάτη με αιτία (…), αιρετικό με άποψη και πειθαρχημένη διαφωνία», ο οποίος «σε όλες τις κρίσιμες στιγμές αποδείκνυε το μέταλλο και την μαχητικότητά του». Για την Διαμαντοπούλου, ο Σημίτης έμαθε πως «πατρίδα είναι το όραμα για το μέλλον, όχι μεμψιμοιρία για το παρόν», ενώ δουλεύοντας «δημιούργησε γενιές στελεχών που άφησαν έργο». Συνάντησε αξεπέραστα εμπόδια, δεν υπήρξε αλάθητος, όμως «θέλουμε την επαφή της σημερινής γενιάς με την σύγχρονη ιστορία της χώρας για την οποία θα είναι υπερήφανη». Για το τέλος, η Διαμαντοπούλου φύλαξε την καλύτερη της ατάκα: «Η μάχη για τον εκσυγχρονισμό δεν τελειώνει ποτέ. Για μεγάλα διαστήματα ξαποσταίνει και ξανά προς την δόξα τραβά».
Στο στρογγυλό τραπέζι που ακολούθησε ο Γιάννης Στουρνάρας αποκάλυψε μια άγνωστη ιστορία για τους 7 που ανέλαβαν την διαπραγμάτευση της ισοτιμίας μεταξύ ευρώ και δραχμής -και την απόλυτη εχεμύθεια που ήθελε από εκείνους ο Σημίτης, τέτοια που δεν συμπεριελάμβανε ούτε τις συζύγους τους: «Οταν λέμε επτά εννοούμε επτά. Και αν κάποιος παραμιλάει το βράδυ να πάει να κοιμηθεί σε διπλανό δωμάτιο», είχε πει τότε ο πρώην πρωθυπουργός. Για τον πρέσβη επί τιμή, Αριστείδη Αγαθοκλή, ο Σημίτης αναδείχθηκε σε «παγκόσμιο statesman» όταν κατάφερε τους ηγέτες των 15 κρατών-μελών της ΕΕ να συμφωνήσουν στην κοινή δήλωση για τον πόλεμο στο Ιράκ, το 2003. Ο Γιάννης Βούλγαρης, από την πλευρά του, μίλησε για έναν πολιτικό «ευρωπαϊκού βεληνεκούς», ο οποίος «πήρε την εντολή να υπερβεί τον κομματικό του χώρο» και το κατάφερε, γιατί «όταν οι ανάγκες ενός τόπου συμπυκνώνονται σε έναν στόχο, οι πολίτες το διαισθάνονται».
Για τον Σημίτη δεν μίλησαν μόνο πρόσωπα εντός των συνόρων. Με δικά τους βίντεο-μηνύματα, στον Σημίτη αναφέρθηκαν πολιτικά πρόσωπα που τον γνώρισαν την περίοδο της πρωθυπουργίας του: «Είμαι περήφανος που υπηρετήσαμε ταυτόχρονα (…) Εμβάθυνε την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, επεδίωξε την σταθερότητα της περιοχής», ανέφερε στο μήνυμά του ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον. Για τον Ζακ Ντελόρ, ο «φίλος του, Κώστας Σημίτης (…) υπήρξε θαρραλέος πολιτικός, που απεχθανόταν τους συμβιβασμούς που ήταν απέναντι στις πεποθήσεις του», ενώ, ο Ρομάνο Πρόντι, μιλώντας για την περίοδο που τον γνώρισε, ως πρόεδρος της Κομισιόν, είπε πως «συνεργαστήκαμε αθόρυβα, χωρίς κραυγαλέα οράματα».
Οι ειδικές αναφορές
Τρεις ειδικές αναφορές είχαν την δική τους σημασία: η πρώτη, αυτή της Αννας Διαμαντοπούλου για την σύζυγο του πρώην πρωθυπουργού, Δάφνη Σημίτη, που ήταν παρούσα στην εκδήλωση μαζί με την κόρη της, Μαριλένα -και η οποία χειροκροτήθηκε θερμά. Η δεύτερη ήταν αυτή του Γιάννη Βούλγαρη για τον Νίκο Θέμελη, τον στενό συνεργάτη του Σημίτη, ο οποίος έφυγε πρόωρα από την ζωή και ταύτισε και την δική του πολιτική πορεία με το όραμα του εκσυγχρονισμού της Ελλάδας. Εγινε, μάλιστα, παρουσία της συζύγου του Θέμελη, η οποία βρισκόταν στις πρώτες σειρές. Η τρίτη σημαδεύτηκε από την συναισθηματική φόρτιση του Αγαθοκλή, που μίλησε για την συμβολή του Γιάννου Κρανιδιώτη στην εξωτερική πολιτική και για τον Γιώργο Παπαδημητρίου.
Οι παρουσίες
Ηταν, σχεδόν κυριολεκτικά, όλοι εκεί: η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, δύο υπηρεσιακοί πρωθυπουργοί που ανέλαβαν ενδιαμέσως εκλογικών αναμετρήσεων, το 2012 και το 2023, (Παναγιώτης Πικραμμένος, Ιωάννης Σαρμάς), ένας κοινής αποδοχής στην πρώτη συνύπαρξη ΠΑΣΟΚ και ΝΔ σε κυβέρνηση (Λουκάς Παπαδήμος), καθώς επίσης και τεχνοκράτες όπως ο Τάσος Γιαννίτσης (εμπνευστής του νόμου για το ασφαλιστικό που δεν πέρασε), ο Γκίκας Χαρδούβελης, ο Γιάννης Σπράος, ο Νίκος Αλιβιζάτος και ο καθηγητής Kevin Featherstone. Από τον επιχειρηματικό χώρο, το παρών έδωσαν η Γιάννα Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη και ο πρώην πρόεδρος του ΣΕΒ, Θεόδωρος Φέσσας.
Την κυβέρνηση εκπροσώπησε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, που ήρθε καθυστερημένος μετά από μια σύντομη παρουσία στην εκδήλωση για την Μαριέττα Γιαννάκου, αλλά και οι υπουργοί Αδωνις Γεωργιάδης και (με εκσυγχρονιστικό παρελθόν) Θανάσης Κοντογεώργης, Λίνα Μενδώνη, Μιχάλης Χρυσοχοϊδης, Γιώργος Φλωρίδης, Χρήστος Στυλιανίδης, Πάνος Τσακλόγλου. Το «όλον ΠΑΣΟΚ» ήταν κι αυτό εκεί: με τον νυν πρόεδρο Νίκο Ανδρουλάκη, τον πρώην Ευάγγελο Βενιζέλο, πολλά μέλη της κοινοβουλευτικής ομάδας, ιστορικά στελέχη του κόμματος και πρόσωπα που διέτελεσαν στο παρελθόν υπουργοί -ενδεικτικά ο Κώστας Λαλιώτης, ο Απόστολος Κακλαμάνης, ο Μιλτιάδης Παπαϊωάννου, ο Δημήτρης Ρέππας, ο Κώστας Σκανδαλίδης, ο Χρήστος Πρωτόπαπας, ο Φίλιππος Σαχινίδης, ο Μανώλης Οθωνας, αλλά και ο Στέφανος Παραστατίδης, η Ευαγγελία Λιακούλη, ο Γιώργος Μουλκιώτης, ο Παύλος Χρηστίδης, ο Θανάσης Γλαβίνας κ.α.. Ο Γιώργος Παπανδρέου, λόγω απουσίας στο εξωτερικό, έστειλε βίντεο στο οποίο έλεγε εγκωμιαστικά πως η Σημίτης «σημάδεψε την σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας» και «εργάστηκε ακατάπαυστα για να την καταστήσει αξιόπιστο εταίρο».
Ενδεικτικό της σχέσης του Σημίτη με το ΠΑΣΟΚ, η οποία δεν έχει ατονίσει, είναι πως σε «πηγαδάκι» που στήθηκε το βράδυ, μετά το τέλος της εκδήλωσης (και παρουσία του Νίκου Ανδρουλάκη), ο πρώην πρωθυπουργός επεσήμανε πως θέλησε στις πρώτες φράσεις του χαιρετισμού του να υπάρχει αναφορά στο ΠΑΣΟΚ, για να γίνει σαφής η πολιτική σύνδεση. Ετσι κι έγινε: «Προσπάθησα και προσπαθώ με το ΠΑΣΟΚ να συμβάλω στην εξέλιξη της κοινωνίας όχι μόνο υποστηρίζοντας την ελεύθερη διατύπωση των απόψεων αλλά συνεισφέροντας και στη δημιουργική συμβολή τους», ανέφερε από το βήμα, όταν ξεκίνησε τον χαιρετισμό του.
Ποιοι έλειπαν από την εκδήλωση; Οι εκπρόσωποι του ΣΥΡΙΖΑ, αν και ο Στέφανος Κασσελάκης είχε αφήσει στους διοργανωτές ανοιχτή την πιθανότητα να έρθει, γι’ αυτό και είχε προβλεφθεί και η σχετική θέση. Ο μοναδικός εκπρόσωπος προερχόμενος από την Αριστερά (ο οποίος, πάντως, έχει αποχωρήσει από τον ΣΥΡΙΖΑ από το 2010) ήταν ο πρώην βουλευτής Σπύρος Λυκούδης.