Politico: Τι διεκδικεί ο «ειρηνοποιός» Ερντογάν από τον πόλεμο στο Ισραήλ;

Με μία ανάλυσή του το Politico, παρακολουθεί τις διπλωματικές κινήσεις του Τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, και τους λόγους που διεκδικεί τον ρόλο του «ειρηνοποιού» στην σύγκρουση Χαμάς-Ισραήλ.

Σύμφωνα με το έγκριτο ειδησεογραφικό μέσο, ο Ερντογάν έχει απογοητευτεί στις προσπάθειές του να μεσολαβήσει στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας και τώρα μετά τη σφαγή-σοκ της Χαμάς στο Ισραήλ αναζητά άλλη μια ευκαιρία να παίξει τον ρόλο του «ειρηνοποιού».

Καθώς οι παγκόσμιες δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και των χωρών του Κόλπου, προσπαθούν παρασκηνιακά να αποτρέψουν την εξάπλωση της σύγκρουσης Ισραήλ-Χαμάς, ο Τούρκος πρόεδρος επιδίδεται στην δικιά του πιο ηχηρή διπλωματία.

«Έχω συνομιλίες με περιφερειακούς ηγέτες … προσπαθώντας να καταλάβω πώς μπορούμε να μεσολαβήσουμε και να σταματήσουμε αυτόν τον πόλεμο», δήλωσε αυτή την εβδομάδα, μετά από συνομιλίες, μεταξύ άλλων, με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες και τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.

Μίλησε επίσης με τον Ισραηλινό πρόεδρο Ισαάκ Χέρτσογκ και τον Παλαιστίνιο επικεφαλής της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς, καθώς και με τους ηγέτες της Αιγύπτου, του Λιβάνου και του Κατάρ.

Η τουρκική κρατική τηλεόραση ανέφερε μάλιστα το βράδυ της Τετάρτης ότι η Άγκυρα ξεκίνησε μια διαδικασία διαπραγμάτευσης για την απελευθέρωση των ομήρων που κρατούνται από τη Χαμάς στη Γάζα.

Το Politico εξηγεί γιατί ο Ερντογάν και κατ’ επέκταση η Άγκυρα βρίσκεται σε διπλωματική έξαρση.

Ο Τούρκος πρόεδρος εδώ και καιρό προσπαθεί να οικοδομήσει μια Τουρκία ως μεγάλη δύναμη στη Μέση Ανατολή με βήματα όπως η οικοδόμηση οικονομικών δεσμών σε όλη την περιοχή και η αποστολή τουρκικών στρατευμάτων στη βόρεια Συρία. Πρόσφατα βελτίωσε τους δεσμούς του με το Ισραήλ, με χαρακτηριστική την πρώτη του προσωπική συνάντηση με τον πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη τον περασμένο μήνα.

Αλλά είναι πράγματι ο Ερντογάν κατάλληλος για το δύσκολο έργο της διαμεσολάβησης μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ; αναρωτιέται το Politico.

Πολλοί παρατηρητές πιστεύουν ότι η επίθεση του Σαββατοκύριακου κατέστρεψε κάθε βραχυπρόθεσμη προοπτική περιφερειακής σταθερότητας και ο ίδιος ο Ερντογάν έχει προειδοποιήσει ότι ο πόλεμος δεν θα σταματήσει «σε μία ή δύο εβδομάδες». Ένας υψηλόβαθμος Τούρκος αξιωματούχος, στον οποίο παραχωρήθηκε ανωνυμία για να μιλήσει , δήλωσε στο Politico ότι «οποιοσδήποτε διαμεσολαβητικός ρόλος σε αυτό το σημείο είναι μια αδύνατη αποστολή».

Πρόσθεσαν ότι στον απόηχο της τρομοκρατικής επίθεσης της Χαμάς, η οποία σκότωσε περισσότερους από 1.000 ανθρώπους, το Ισραήλ «πιθανότατα θα κρατήσει αποστάσεις από οποιονδήποτε συμβιβασμό».

Οι περιφερειακοί αναλυτές βλέπουν όμως και άλλα εμπόδια για μια επιτυχημένη διπλωματία

Η Selin Nasi, επισκέπτρια συνεργάτης στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο του London School of Economics (LSE), επισημαίνει: Τη συμπάθεια της Άγκυρας προς τη Χαμάς, την οποία η Τουρκία δεν θεωρεί τρομοκρατική οργάνωση, παρόλο που οι ΗΠΑ και η ΕΕ την έχουν χαρακτηρίσει ως τέτοια.

H Nasi δήλωσε ότι «το ιστορικό του κυβερνώντος κόμματος ΑΚP του Ερντογάν που παρέχει ασφαλές καταφύγιο σε ηγέτες της Χαμάς» έχει διαβρώσει την εμπιστοσύνη μεταξύ της Τουρκίας και του Ισραήλ.

Υποστηρίζει επίσης ότι η Άγκυρα διατηρεί πιο θερμές σχέσεις με τη Χαμάς, η οποία κυβερνά τη Λωρίδα της Γάζας από το 2007, παρά με τη Φατάχ του Αμπάς, η οποία έχει την εξουσία στα λιγότερο ριζοσπαστικοποιημένα, κατεχόμενα εδάφη της Δυτικής Όχθης.

«Υπό την διακυβέρνηση του ΑΚΡ, η πολιτική της Άγκυρας για την Παλαιστίνη έχει μετατοπιστεί πιο κοντά στη Χαμάς – ή έχει ευνοήσει σχετικά τη Χαμάς έναντι της Φατάχ – τις τελευταίες δύο δεκαετίες, γεγονός που προκάλεσε επικρίσεις όχι μόνο από το Ισραήλ αλλά και από τις ΗΠΑ», δήλωσε η Nasi.

Μέχρι να έρθει στην εξουσία το ΑΚΡ το 2002, η Τουρκία είχε παραδοσιακά στενές πολιτικές και στρατιωτικές σχέσεις με το Ισραήλ. Όμως οι δεσμοί των δύο χωρών σχεδόν διακόπηκαν το 2010 μετά την επιδρομή ισραηλινών στρατιωτών στο Μαβί Μαρμαρά, ένα τουρκικό πλοίο που προσπαθούσε να σπάσει τον αποκλεισμό της Γάζας, σκοτώνοντας 10 Τούρκους ακτιβιστές.

Στη συνέχεια ο Ερντογάν στράφηκε κατά του Ισραήλ, αποκαλώντας το κράτος-δολοφόνο. Η παλαιστινιακή υπόθεση είναι αγαπητή στην ισλαμιστική ιδεολογία του Ερντογάν.

Αλλά, τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία προσπαθεί να βελτιώσει τις σχέσεις στη γειτονιά της, συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ, μια προσπάθεια που απέδωσε καρπούς με τη συνάντηση Ερντογάν-Νετανιάχου στη Νέα Υόρκη.

Πριν η Χαμάς αναστατώσει ξανά την περιοχή εξαπολύοντας επίθεση στο Ισραήλ το περασμένο Σαββατοκύριακο, οι δύο ηγέτες συμφώνησαν να κανονίσουν αμοιβαίες επισκέψεις στο εγγύς μέλλον και μάλιστα έχει αναφερθεί ότι ο Ερντογάν ενδιαφέρθηκε να προσευχηθεί στο τέμενος Αλ Άκσα της Ιερουσαλήμ με αφορμή την 100ή επέτειο της Τουρκικής Δημοκρατίας στις 29 Οκτωβρίου.

Ο Soli Özel, βετεράνος πολιτικός αναλυτής στο Πανεπιστήμιο Kadir Has της Κωνσταντινούπολης, σημειώνει ότι οι δύο χώρες έχουν κοινά συμφέροντα και ότι ο Νετανιάχου και ο Ερντογάν φάνηκε να έχουν «ξεχάσει πόσο πολύ αντιπαθούσε ο ένας τον άλλον»

Και οι δύο χώρες, για παράδειγμα, είναι σύμμαχοι του Αζερμπαϊτζάν στη διαμάχη του με τη γειτονική του Αρμενία και το βοήθησαν να ανακτήσει εδάφη κατά τη διάρκεια ενός πολέμου το 2020 πριν από την αστραπιαία κατάληψη της αμφισβητούμενης αρμενικής αποσχισθείσας περιοχής του Ναγκόρνο Καραμπάχ τον περασμένο μήνα.

«Η σύμπτωση συμφερόντων μεταξύ των δύο χωρών, όπως δείχνει η άμεση ή έμμεση συνεργασία τους στον Καύκασο, ξεπερνά τις προσωπικές αντιπάθειες», δήλωσε ο Özel. «Ο κοινός αντίπαλος των δύο, αν και έχουν διαφορετικούς τρόπους αντιμετώπισης αυτής της πρόκλησης, είναι το Ιράν», σημείωσε.

Πρόσθεσε όμως ότι ο Ερντογάν είναι πιθανό να ακολουθήσει πιο σκληρή γραμμή με το Ισραήλ καθώς το ανθρώπινο κόστος του πολέμου αυξάνεται, ενώ την Πέμπτη ο Τούρκος ηγέτης καταφέρθηκε εναντίον της ισραηλινής πολιορκίας της Γάζας και της απόφασης των ΗΠΑ να στείλουν αεροπλανοφόρο στην περιοχή.

Όσον αφορά την όποια επιρροή μπορεί να έχει η Τουρκία στη Χαμάς, ο Özel πιστεύει ότι η Χαμάς «θα είναι δίνει μεγαλύτερη προσοχή στα σήματα που της έρχονται από την Τεχεράνη», όπου το ιρανικό καθεστώς υποστηρίζει την παλαιστινιακή μαχητική ομάδα εδώ και χρόνια σταθερά.

Η Nasi, από το LSE, πρόσθεσε ότι το Ισραήλ ζητά σαφή διεθνή υποστήριξη κατά τη διάρκεια της κρίσης και Το «θέλει να δει πού στέκονται οι σύμμαχοι και οι εχθροί του, όπως ακριβώς έκανε η κυβέρνηση Μπους μετά την 11η Σεπτεμβρίου», είπε.

«Από αυτή την άποψη, το θέμα είναι αν το Ισραήλ βλέπει την Τουρκία ως αξιόπιστο σύμμαχο ή όχι», σημείωσε η ερευνήτρια του LSE.