Το δύσκολο παζλ του Χατζηδάκη

Σε ένα σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες εξελίσσεται για το οικονομικό επιτελείο η κατάρτιση του προϋπολογισμού, το προσχέδιο του οποίου θα κατατεθεί εντός του Οκτωβρίου στην Βουλή. Ο Κωστής Χατζηδάκης θα πρέπει είτε να τετραγωνίσει τον κύκλο, ή όπως λέει ο λαός μας και να χορτάσει τον σκύλο, αλλά και να μείνει η πίττα ολάκερη.

Της Ευαγγελίας Τζαβάρα

Το ερώτημα είναι πως θα το επιτύχει αυτό, όταν το διεθνές οικονομικό περιβάλλον στην καλύτερη των περιπτώσεων μπορεί να θεωρηθεί απλά δύσκολο; Κι αυτό διότι υπάρχει οικονομική επιβράδυνση παγκοσμίως, υψηλά επιτόκια, σημαντικές πληθωριστικές πιέσεις από τις τιμές των τροφίμων και υψηλή αβεβαιότητα για τις τιμές της ενέργειας. Κάπως έτσι διαμορφώνεται ο χάρτης του 2024 και για τη χώρα μας. διαμορφώνεται για την Ελλάδα το 2024.

Η αλήθεια είναι ότι η χώρα μας έχει τη μικρότερη άμεση επίδραση από τα υψηλά επιτόκια του ευρώ, τα οποία, με βάση τα σημερινά δεδομένα, θα παραμείνουν στην περιοχή του 4% για όλο τον επόμενο χρόνο. Ο δανεισμός του Δημοσίου κατά τα 3/4 (περίπου 260 δισ. ευρώ από τα 360 δισ. ευρώ) είναι «οχυρωμένος» πίσω από σταθερά χαμηλά επιτόκια και βρίσκεται στα χέρια του επίσημου τομέα (Ευρωζώνη, EFSF, ESM). Επιπλέον, ο δημόσιος δανεισμός για το 2024 αναμένεσαι να μειωθεί από τα 9 δισ. φέτος στα 5-5,5 δισ. ευρώ, περιορίζοντας τον κίνδυνο αύξησης των επιτοκίων δανεισμού. Στον ιδιωτικό τομέα, η πιστωτική επέκταση είναι ακόμη χαμηλή και οι εμπορικές τράπεζες προτείνουν στα νέα στεγαστικά δάνεια κυμαινόμενο επιτόκιο, ώστε οι πελάτες τους να επωφεληθούν από τη μελλοντική αποκλιμάκωση των επιτοκίων του ευρώ.

Οι επενδύσεις, οι οποίες θα είναι βασικός πυλώνας για την ανάπτυξη της οικονομίας τα επόμενα χρόνια, βασίζονται σε κοινοτικούς πόρους και τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης, που έχουν επιτόκια πολύ χαμηλότερα (κοντά στο 1,6% σήμερα) από αυτά του εγχώριου τραπεζικού δανεισμού.

Οι πληθωριστικές πιέσεις

Ωστόσο η διατήρηση των επιτοκίων στο 4% για μεγάλο διάστημα, όπως προανήγγειλε η πρόεδρος της ΕΚΤ, επιβεβαιώνει τις ισχυρές πληθωριστικές πιέσεις που αναπτύσσονται για το υπόλοιπο του 2023 και το 2024. Οι συνεχείς ανατιμήσεις των τιμών των τροφίμων, ο καλπασμός των τιμών του πετρελαίου και η ανησυχία για την τιμή του φυσικού αερίου ενόψει του χειμώνα είναι θέματα που ανησυχούν έντονα το οικονομικό επιτελείο για τους επόμενους μήνες. Πολύ περισσότερο αν στις άμεσες πληθωριστικές πιέσεις λάβει κανείς υπ’ όψιν και τη σχετική αδυναμία του ευρώ σε σχέση με το δολάριο.

Η Ελλάδα θα ακολουθήσει τη γενική επιταγή του Eurogroup αλλά και της ΕΚΤ για απόσυρση από το 2024 των οριζόντιων μέτρων στήριξης, όπως είναι το Μarκet Pass, που θα παραταθεί έως το τέλος του χρόνου μόνο για τους πληγέντες, αλλά και την οριζόντια επιδότηση των τιμολογίων του ηλεκτρικού. Ωστόσο το οικονομικό επιτελείο δεν παύει να ανησυχεί για τις τιμές της ενέργειας, οι οποίες επηρεάζουν περισσότερο τον ελληνικό πληθωρισμό από ό,τι σε άλλες χώρες της Ε.Ε., λόγω της μεγαλύτερης εξάρτησης της Ελλάδας από εισαγωγές προϊόντων ενέργειας.

Παρ’ όλα αυτά, στο προσχέδιο του Προϋπολογισμού, που θα κατατεθεί στις 2 Οκτωβρίου στη Βουλή, αναμένεται να αναθεωρηθεί οριακά ο πληθωρισμός για το 2024 στο 2,5%, από 2,4% στο ΠΣΑ 2023-2025, ενώ ο στόχος για φέτος θα μείνει στο 4,5%.

Δημοσιονομικοί περιορισμοί

Στο πλαίσιο των δημοσιονομικών περιορισμών που θα ισχύσουν από το 2024, στις κατευθυντήριες γραμμές που έχει δώσει στη δημοσιότητα η Κομισιόν για την Ελλάδα από τον περασμένο Μάιο, ζητά τον περιορισμό της αύξησης των καθαρών πρωτογενών δαπανών για τον επόμενο χρόνο στο 2,6%, δηλαδή περίπου 1 δισ. ευρώ. Οι έκτακτες δαπάνες που θα απαιτήσει η αποκατάσταση των ζημιών από τις πρόσφατες φυσικές καταστροφές δεν θα επιβαρύνουν τους στόχους, όπως τόνισε πρόσφατα ο επίτροπος αρμόδιος για οικονομικά θέματα, Πάολο Τζεντιλόνι. Ακόμα κι έτσι, η οροφή δαπανών που θέτει η Επιτροπή χαρακτηρίζεται πολύ χαμηλή έως ασφυκτική και, επιπλέον, θα πρέπει να αλλάξει τις αβεβαιότητες που υπάρχουν για τον επόμενο χρόνο.

Την ίδια ώρα, παρά τις προσδοκίες της Κομισιόν, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες, που θα αντικαταστήσουν το σημερινό, άκαμπτο Σύμφωνο Σταθερότητας, θα έχουν συμφωνηθεί μέχρι και το τέλος του χρόνου. Συνεπώς, η Ελλάδα θα πρέπει να πορευτεί για το 2024 σε ένα αυστηρό πλαίσιο, ελπίζοντας να μην γίνει χειρότερο μετά την αναθεώρηση του, όταν επέλθει συμφωνία.

Σταθεροί στο στόχο
Από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών τονίζουν ότι «ανεξάρτητα από τη συγκυρία, οι δημοσιονομικοί στόχοι θα είναι αδιαπραγμάτευτοι και τον επόμενο χρόνο». Αυτό σημαίνει ότι ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα θα είναι στο 2,1% του ΑΕΠ, ενώ το χρέος θα μειωθεί για άλλη μία χρονιά με ταχείς ρυθμούς στο 150% του ΑΕΠ το 2024, από 162,3% του ΑΕΠ που αναμένεται να φτάσει στο τέλος του 2023.

Το μέγεθος της ανάπτυξης δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμη, καθώς θα πρέπει να γίνουν περισσότεροι υπολογισμοί, μετά τις πρόσφατες καταστροφές της Θεσσαλίας. Κύκλοι του ΥΠΕΘΟ τόνιζαν ότι είναι πιθανή μια οριακή αναθεώρηση προς τα κάτω της πρόβλεψης του προγράμματος σταθερότητας, από το 3% που προέβλεπε για το 2024 τον περασμένο Απρίλιο.

Βασικός πυλώνας του αναπτυξιακού αφηγήματος θα συνεχίσουν να είναι οι επενδύσεις, οι οποίες αναμένεται να αυξηθούν με ρυθμό πάνω από 10%, ενώ επιβράδυνση κοντά στο 1% αναμένεται για την αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης, και ενώ και οι εξαγωγές αναμένεται να αυξηθούν με ρυθμό 5%.

Βασικός στόχος και για το 2024, σύμφωνα με κύκλους του ΥΠΕΘΟ, θα παραμείνει η συνέχιση της σύγκλισης με τον μέσο όρο ης Ευρωζώνης, τόσο σε επίπεδο εισοδημάτων όσο και σε επίπεδο απασχόλησης. Στην κατεύθυνση αυτή, ο Προϋπολογισμός περιλαμβάνει μέτρα ενίσχυσης των εισοδημάτων ύψους 1,1 δισ. ευρώ.